Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

agiustèra , nf Definitzione su si pònnere de acórdiu po calecuna diferéntzia Sinònimos e contràrios agiustamentu, agiustu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu accord, arrangement Ingresu to settle a quarrel Ispagnolu arreglo, avenencia Italianu accomodaménto di divergènze, accòrdo Tedescu Vergleich.

arraghèscia , nf, nm: arreghèscia, arreghésciu, arrenghèscia, arringhèscia, reghèscia Definitzione prus che àteru, cosa chi si narat o chi si faet coment'e iscusa po no adduire a su chi bolent is àteros / tenni arreghèscias cun ccn. = motivos de iscórriu, de murrunzu Sinònimos e contràrios abbétia, arrangasciu, atema, atilla, cracanibi, filistocu, fóliga, insemia, iscaràtile, iscodulete, iscórtziga, iscóticu, iscúgia, istibba, lamenta, mammariusa, mendhea, piginu, pillamone, pirríchia Frases custas cosas parint arrenghèscius po fai su chi bollit issu ◊ cussus bogant arrenghèscius po no pagai ◊ innòi is arreghèscias ti ndi essint! ◊ tui po dónnia cosa bogas arrenghèscias! Tradutziones Frantzesu altercation, excuse Ingresu quarrel, excuse Ispagnolu excusa, pretexto Italianu altèrco, scusa, pretèsto, rïòtta Tedescu Streit, Zank, Ausrede.

arrebbechinadúra , nf Definitzione su arrebbechinare Sinònimos e contràrios abbétia, reota, tricata Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu altercation Ingresu quarrel Ispagnolu altercado Italianu altèrco Tedescu Zank.

atzuntzudhàre , vrb: atzutzudhare Definitzione betare o pònnere is manos apitzu s'unu a s'àteru, brigandho e atripandhosi Sinònimos e contràrios acanciofai, aciufai 1, crazugai, incabigliare, tipiliare, tipilire, trifiare Frases si sont atzuntzudhaos e intas sàmbene s'ant bocau! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu en venir aux mains Ingresu to quarrel Ispagnolu pelear Italianu azzuffarsi Tedescu sich raufen.

bría , nf: briga Definitzione murrúngiu mannu fatu a tzérrios, foedhos malos e a bortas fintzes a cropos; cosa chi si narat a tzérrios a unu po ccn. cosa male fata / a./c. a logos faent su númene a mascu, brigu Sinònimos e contràrios aciociada, aciocu, afarratóriu, atachizu, brionzu, certara, certu, chertaria, frustatzada, ghirta, pletu, sermonada, strúnciu 1 / cdh. ragadhia Maneras de nàrrere csn: èssere a b. = istai sempri certendi, certai fatuvatu; pesare, parai b. = pònnere cuvusione, brigare o fàghere brigare; dare una b. a unu = fai unu certu a unu; fàghere una cosa a b. míscia = impresse impresse e betendhe totu apare, chentza órdine Frases mi ndi torràst imbriagu e insaras parasta briga! ◊ eo tzertu no cherzo intrare in briga, ca ndhe poto essire pali pistu! ◊ sa zente est galu bulluzata dae sas brias e dae sos afuscos ◊ maridu e muzere sunt sempre a briga: no si l'intendhent e bastat! 2. mi ndhe benit arrennegau e mi dat una briga chi mi at picau bibu e mi at lassau mesu mortu ◊ sa briga chi li at dadu… bi ndhe aiat pro isse e pro àtere! ◊ sa mama at dadu una briga a su fizu ca at istentadu in su cumandhu 3. sos mios sunt a briga ca no bi andho ◊ sunt a briga pro sa partimenta Sambenados e Provèrbios smb: Bria, Brigas / prb: briga de frades briga de canes Ètimu itl. briga Tradutziones Frantzesu dispute, querelle, réprimande, savon Ingresu quarrel, brawl, scolding Ispagnolu pelea, contienda Italianu litìgio, divèrbio, altèrco, rissa, sgridata, sfuriata Tedescu Streit, Schlägerei, Schelte.

certài , vrb: cheltare, chertare, chestare Definitzione pigare foedhos s'unu cun s'àteru, foedhare a boghes s'unu contr'a s'àteru; nàrrere foedhos de briga e fintzes de ammeletzu a unu / certai a unu = dare una briga a unu; certai de pari a pari = brigare s'unu cun s'àteru Sinònimos e contràrios abbetiae, briare, brigociae, cuntierrare, ghirtare, irvapiare, pabarotare, pletare, trilliare Frases mairu e mulleri funt sempri certendi: ma poita s'ant a èssi cojaus, si no si podenta biri?! ◊ sas dies mias, duncas, passare las devo chertendhe? ◊ ant certau e arropaus puru si funt 2. dh'iat tzerriau su maistu e dh'iat certau ◊ dèu dha certai sempri, a sorri mia Sambenados e Provèrbios prb: candu unu non bolit, duus non certant Ètimu ltn. certare Tradutziones Frantzesu se quereller avec qqn., gronder Ingresu to quarrel, to scold Ispagnolu pelear, reñir Italianu diverbiare, bisticciare, sgridare, redarguire Tedescu streiten, schelten.

certàra , nf Definitzione su brigare, totu su chi si narat brigandho Sinònimos e contràrios aciociada, aciocu, atachizu, bria, certu, ghirta, pletu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu querelle, réprimande Ingresu strife, quarrel, scolding Ispagnolu pelea Italianu contésa, litigata, sgridata Tedescu Streit, Schelte.

cértu , nm, nf: cheltu, cherta, chertu, chestu [unu certu = nr. unuxértu] Definitzione is foedhos chi si narant s'unu contra a s'àteru a murrúngiu po calecuna chistione; totu su chi si narat brigandho a unu, prus che àteru cun tzacu e a boghes; su si pònnere in giustítzia po calecuna chistione o diferéntzia Sinònimos e contràrios aciocu, afarratóriu, atachizu, bria, certara, cértidu, chertaria, chertonzu, chiliertu, cibbureu, condierra, cumbata, gherra, pletu, trivérsia / matana Maneras de nàrrere csn: donai unu c. = brigare, nàrrere cosa a unu a boghes; cumentzai, mòviri, pesai c. = atacare briga Frases in domo nostra no bi apo bidu mai unu cheltu e ne murrunzu ◊ ant pesau unu certu!… po un'iscatuleta! ◊ lobres cantu amas chena chertos! ◊ dhi at fatu unu certu, sa mulleri, chi dhoi ndi fiat po issu e po àterus! ◊ si carchi santu no as a cumpanzu, lèala in calma, no ndhe fetas cherta! ◊ una dí pigat certu cun sa mulleri e dha pungit 2. andhesit poi ancora sete annos, otora in chertu cun sa sorte ◊ addainanti t'isetant oras de chertu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu querelle Ingresu strife, quarrel Ispagnolu disputa, pelea Italianu contésa, divèrbio, bistìccio, lite Tedescu Streit.

cumbàta , nf, nm: cumbatu Definitzione trancuinu, gherra coment'e de chie istat sèmpere faendho (no sèmpere po cosa de bonu)/ èssere in cumbata apare = fàere fortza impare bolendho sa matessi cosa Sinònimos e contràrios afarru, cadha, cària, certu, condierra, gherra, impodha, inzotu, matana, mugna, pista, podha, rebbatu | ctr. assébiu, pasu Frases bivu in cumbata e passo vida penosa, prite tenzo in donzi cosa sa fortuna contrària ◊ su cane giraiat dogni mata fiaghendhe su rastu e s'aera e deo passaia a fàcia altera cun su fosile prontu a sa cumbata (S.Lay Deidda)◊ a fortza de tanti cumbata apu bintu custu coru Tradutziones Frantzesu lutte, dispute Ingresu fight, quarrel Ispagnolu lucha, altercado Italianu lòtta, altèrco Tedescu Streit.

pletàre , vrb: pretai, pretare 1, pretari Definitzione èssere in pretu, andhare a cricare sa giustítzia; istare a briga, a murrúngiu pretendhendho calecuna cosa / pretare su dortu = pretèndiri de tènniri arrexoni chentza ndi tènniri Sinònimos e contràrios certai, curiai, liticare Frases chie pretat, unu restat in camixa, s'àteru nudu ◊ cussus funt pretendi po is bènis de su babbu 2. su maridu fit pretendhe cun sa muzere ◊ semus sididos in sas funtanas pretendhe s'abba parimus ranas (P.Mereu)◊ cussu est pretendhe a li pagare su muru innanti de bi atacare muru sos de costazu ◊ custa cosa si la sunt pretendhe in medas: totu la cherent! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se disputer, plaider Ingresu to quarrel Ispagnolu litigar, pelear Italianu èssere in lite, litigare, contèndere Tedescu mit jdm. in Streit geraten, streiten.

plétu , nm: pretu Definitzione su èssere in giustítzia, su pònnere in giustítzia una diferéntzia chi no si arrennescet a cumpònnere a sa bona; istare a briga, a murrúngiu Sinònimos e contràrios bria, certu, condierra, iscórriu Maneras de nàrrere csn: mòvere pretu a unu = pònnerelu in zustíssia, denuntziàrelu; cumpònnere unu p. = pònnere de acordu; èssere in pretu = pretendhe, in zustíssia Frases si no podes agatare su cane no ti apo a pònnere su pretu ◊ nois in pretu no b'intramus: a istare gherrendhe cun sa giustíssia no nos cumbenit! ◊ fut un'ómine sàbiu chi sa zente giamaiat pro cumpònnere pretos ◊ nd'ispàciant de bellu dinai, in pretu! 2. los at acataos a pretu e si ponet a difèndhere a issa Sambenados e Provèrbios prb: chie perdet sa muzere in pretu no est mai corrudu Ètimu ctl. plet Tradutziones Frantzesu litige, contentieux Ingresu quarrel, controversy Ispagnolu pleito, contencioso Italianu lite, contenzióso Tedescu Rechtsstreit, Streit, Kontroverse.

«« Torra a chircare