Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

frofoài, frofroài, frofrobài, frofrolài , vrb Definitzione si narat de sa moida chi faent s'abba e mescamente cosas cagiadas coendho candho ndhe faent essire coment’e bubburucas de vapore; in cobertantza, su istare a chistionedhu agiummai a iscúsiu / frofrobai cun sa fantasia = cúrrere cun s'immazinassione, cun su pessamentu Sinònimos e contràrios abbrubudhai, chischisiai, ischigliare, ischiglionare, iscusietare, mamughiare, pispisai, sbrufare, sbrufulai, strichidhai Frases s'àcua est frofroendu 2. su dotori iat aprapau su pipiu frofrobendu fuedhus chi nisciunus cumprendiat ◊ ita seis frofrobendu asuta asuta: no fiaus de acórdiu cantu si depia giai? 3. dhis frofrobàt sa fantasia sena de riparu ◊ is arregordus frofrolant e ndi essint de is perevundus de sa memória Tradutziones Frantzesu chuchoter, grommeler Ingresu to talk in a low voice, to moan, to whisper Ispagnolu cuchichear, refunfuñar Italianu bisbigliare, parlottare, mugugnare Tedescu murmeln.

graríre , vrb Definitzione betare o fàere gràrios Sinònimos e contràrios grariare / iscreulare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vagir, pleurnicher Ingresu to moan Ispagnolu dar vagidos, lloriquear Italianu vagire, frignare Tedescu wimmern.

intzúnchidu, intzúnchiu , nm Definitzione genia de boghe chi si faet fintzes a buca serrada coment'e chesciandhosi de unu dolore Sinònimos e contràrios ciúnchiu, túnchiu, tzurrúnchiu Frases de sa domu ndi arribbàt unu prantu a singurtus e a intzúnchidus ◊ est tota sa noti a intzúnchius ca dh'increscit s'iscraxu, po sa satzarura chi at fatu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gémissement Ingresu moan Ispagnolu lamento Italianu laménto Tedescu Klage.

isclamài, isclamàre , vrb: iscramare, iscramiare, isgramare, scramai Definitzione foedhare, abboghinare cun boghe lastimosa coment'e de chie est pedindho agiudu, afrigiu disigiandho calecuna cosa o frastimandho; nàrrere sa cosa cun meravíglia, cun ispantu, coment'e ispantasiaos Sinònimos e contràrios abbochinare, atzerriai, giaculare, iscramorai Frases notas de focu mandho allutas ca su lúmene tou isclamo ◊ dae ora isgramas, pedendhe agiudos (M.Canu)◊ sos tuos ant a bènnere isgramendhe, pianghendhe e fatèndhedi su dolu ◊ sos mortos de dirgràscia iscramant mindhitas ◊ isgrama dae sa tumba, antzis pesadindhe e istròtzala, sa betadomos! ◊ est iscramandhe a Deus pro sos pecatos issoro ◊ a Deus meu mi so iscramadu ◊ s'ingurdu no at birgonza de su disunore e de chie isclamat no ndhe faghet contu! ◊ paret iscramanne dustítzia ◊ su chercu iscramat dai s'annixinu a bistrale fichida in su pojolu (G.Fiori) 2. sa ebreghe iscrammat ◊ depit iscrammiai fogu de totu is partis, oi, su serghestanu! Ètimu ltn. exclamare Tradutziones Frantzesu invoquer Ingresu to invoke, to moan Ispagnolu clamar, quejarse gritando Italianu lamentarsi urlando, sospirando, invocare Tedescu sich beklagen, anflehen.

iscreulàre , vrb Definitzione su prànghere de su pipiedhu Sinònimos e contràrios nitzulare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vagir Ingresu to moan Ispagnolu dar vagidos Italianu vagire Tedescu wimmern.

nitzulàre , vrb Definitzione istare coment'e pranghendho, unu pagu a murrúngiu, a lamentu, nau mescamente de pipios, ma fintzes de animales Sinònimos e contràrios bemire, intzunchiai, tunchiare Frases su batu, nitzulendhe totora, istirat s'anca pro si fàghere lollojare Ètimu crsn. nizzulà Tradutziones Frantzesu pleurnicher Ingresu to moan Ispagnolu lloriquear Italianu gèmere del bambino, frignare Tedescu wimmern.

schiài, schibiài , vrb: ischeliare*, schiliai, schiulai, schiullai Definitzione fàere a boghe una genia de tzinchírriu, de súrbiu, de sonu acutzu; nau in cobertantza, istare a murrúngiu, a chèscia Sinònimos e contràrios grariare, grarire, piulai, tichirriare / chesciai Frases su schiliai de sa genti iat incarrerau s'intrada de su palàtziu ◊ schiliànt totus: pariat un'arrisixedhu ligeru e schinniu ◊ su procu schiat ◊ ma càstia cust'origa: mi parit de intendi animalis schiendi! ◊ sa papagalledha est sempri schiulendi ◊ is marabigas ant cumentzau a schiulai 2. custa bateria schiat candu est ispacendi sa currenti Tradutziones Frantzesu piailler, grincer, pleurnicher Ingresu to peep, to creek, to moan Ispagnolu piar, chirriar, lloriquear Italianu pigolare, garrire, strìdere, frignare Tedescu piepen, kreischen, wimmern.

téju , nm: teu, tezu Definitzione prantu istremau po una persona morta; fintzes genia de lamentu chi paret no acabbet prus, a ifadu; in carrasegare, prantu e càntigu po Zorziganneta (su mamutzone chi bogant in giru) Sinònimos e contràrios atítidu, rea Frases sas feras pro sa sarda disastrura faghent su teu a s'úrulu mortale ◊ a pilu isoltu comintzat su teu a úrulu, porosu, isconsoladu (P.Casu)◊ candho fint remunidos a fiotu ant fatu su teu pro su mortu ◊ po prangi is binti mortus, in dónnia domu si fut pesau su teu 2. sas ranas intro de sas tuedhas de su ribu sont pesandhe unu teju Terminologia iscientìfica sntz Ètimu ltn. taedium Tradutziones Frantzesu complainte funèbre Ingresu grief, funeral moan Ispagnolu canto fúnebre Italianu compianto, laménto fùnebre Tedescu Trauerklage.