béssu , nm: ésciu, versu 1 Definizione manera, foedhandho de su fàere una cosa Sinonimi e contrari betu, getu, manera, zenia ésciu, éssu, versu 1, vessu Modi di dire csn: bènnere a bessu = bènnere a betu, èssere possíbbile, andhare bene; a bessu de… = cufromma a… Frasi nudha li curriat a bessu giustu ◊ abbertos a bessu giustu sunt balcones e giannas (P.Mossa)◊ as tratadu sas cosas a bessu tou ◊ sulcos a bessos dortos tue curregias! ◊ bido zente in su fossone tundhu benne a sa muda e pianghendhe a bessu de sas rogassiones in su mundhu (P.Casu) 2. no benit a bessu tantu disastru: mancu chi che apat passadu ura mala!(Grolle) Etimo itl. Traduzioni Francese habitude, manière Inglese habit Spagnolo costumbre, hábito Italiano vézzo, mòdo Tedesco Gewohnheit, Art.

biscambíglia , nf Definizione genia de giogu a cartas Sinonimi e contrari brisca 1 Etimo itl.l biscambiggia Traduzioni Francese "briscola" Inglese briscola Spagnolo brisca Italiano brìscola Tedesco Briskola, Art Kartenspiel.

brandalliéri , nm Definizione bide, pértiga, sarmentu americanu Traduzioni Francese vigne americaine Inglese American vine Spagnolo vid americana, labrusco Italiano vite americana Tedesco Art Weinstock.

bullínu , nm Definizione orrughedhu de linna chi si faet bolare iscudendhodhu a fuste: genia de giogu chi faent is piciochedhos Sinonimi e contrari gallezu Frasi su pitzinnu fit su mentzus zocatore a bullinu e a morrócula ◊ fint dóichi bucas chi cheriant a manicare e unu coconedhu cantu de unu bullinu lu depiat partire in duos Terminologia scientifica ggs Traduzioni Francese bâtonnet Inglese tip-cat Spagnolo tala, toña Italiano lippa Tedesco Art Kinderspiels.

càsta , nf: crasta 1 Definizione genia, arratza po ndhe parare, nau mescamente de animales; calidade de calecuna cosa Sinonimi e contrari arràcia, arramponi, genia, iscera, isceta 1, iscrípia, paru, raima Modi di dire csn: zogàresi a su pudhu ’e casta = pèrdere su tempus in sas diverteras, chentza cumbinare nudha, chentza contu e chentza cabu; parai casta = parare ratza, lassare un'animale (o un'erba o àrbure) pro ndhe fàghere àteros cun sas matessi calidades; pàrrere vonu de casta = bonu meda, de sa menzus calidade Frasi una crasta de ballu chi nd'eis bogau a pillu!…◊ tengu unu caboni de sa vera casta (E.Pintor Sírigu)◊ che pastore de casta, iberrabat sa robbedha in su cunzau a cara a sole ◊ caboni de casta ghetat sempri s'ala a sa pudhasta chi circat callenti 2. líbberos de cussa casta no nche ndhe tenzo 3. sas abes si dividint in tres castas chi però faghent una famíllia sola: abe maistra, abe selvidora, abe màsciu Cognomi e Proverbi smb: Casta, Crasta Etimo ctl., spn. Traduzioni Francese genre, espèce, variété, caste Inglese kind, species Spagnolo casta Italiano schiatta, spècie, varietà Tedesco Stamm, Art.

ciapuédhu, ciapulédhu , nm Definizione min. de ciapu, ma mescamente genia de macarrone: is ciapuedhus o tzapuedhus funt macarrones fatos a manu, de chivarzu (ma no solu), orrughedhos de pasta alladiada segada a orrughedhos Frasi a papai eus fatu ciapuledhus a casu furriau Traduzioni Francese genre de pâtes courtes Inglese a kind of macaroni Spagnolo clase de pasta corta Italiano un tipo di pasta córta Tedesco eine Art Makkaroni.

ciciriópis , nf: tzitziriopis Definizione feruledha de àinu, de casu, una calidade de feurra Sinonimi e contrari ferulagasari, feruledhagàsina, feurrabburda, feurredha, fraudha Terminologia scientifica rba, Thapsia garganica Traduzioni Francese thapsia Inglese thapsia Spagnolo tapsia Italiano tàpsia Tedesco Art von Steckenkraut.

crèze 1 , nf: greza Definizione cosa chi in is calidades si distinghet de un'àtera Sinonimi e contrari calidade, genia, iscera, iscrípia, paru Frasi su campu produet su laore cufromma a sa creze de su terrinu ◊ sos frutuàrios sunt de tantas crezes ◊ custu basolu est de duas crezes: cheret chirriadu su de semenare ◊ sas erbas bonas sunt de tantas crezes ◊ cuss'àrbure bogat fiores de creze mala chi iscóniat su fragu Traduzioni Francese catégorie, genre Inglese cathegory, kind Spagnolo categoría, género Italiano categorìa, gènere Tedesco Kategorie, Art.

ganghilédhu , nm Definizione genia de arretza coment’e sacu, po piscare Sinonimi e contrari arraciallu, arretza, filau, óbiga Etimo ctl. gánguil Traduzioni Francese guideau (pêche) Inglese kind of fishing net Spagnolo red para pescar Italiano àngamo Tedesco eine Art Reuse.

gató, gatòe , nm: ghitou Definizione druche fatu cun méndhula e mele cotos impare a mórigu a mórigu, àrridu candho ifridat Sinonimi e contrari cartò, catone Frasi mamma mi at fatu unu gatoe mannu po sa festa Terminologia scientifica drc Etimo itl. gattò Traduzioni Francese gâteau à base d'amandes et du miel Inglese sweet stuffed with almonds Spagnolo dulce con miel y almendras Italiano croccante (alle màndorle, alle nocciòle) Tedesco eine Art Mandelkrokant.

genía , nf: ginia, inzia, zenia Definizione totu su chi distinghet una cosa o una categoria de cosas de dónni’àtera / ginias = calidade de binu biancu fatu de uas diferentes Sinonimi e contrari arràcia, creze 1, iscera, iscrípia, paru, vúglia / manera Frasi seus totus de una própiu genia ◊ èguas!… dèu no mi coju cun fémminas de cussa genia! ◊ sa limma faet diferentes pópulos e natziones e faet in modu chi areos, genias, aréntzias si potzant connòschere e adatare (P.La Croce) 2. funt follas piticas e mannas, fatas a dogna genia Etimo itl. genia Traduzioni Francese genre, sorte Inglese kind Spagnolo género Italiano gènere Tedesco Art, Weise.

gétu , nm: ghetu Definizione su betare, su fàere a betadura, ma inditat prus che àteru sa manera o fintzes su gradu o gravidade de unu fàere: foedhandho de laore, su sèmene chi si betat Sinonimi e contrari bessu, betu, manera, puntu 1, tretu Modi di dire csn: colare a ghetu, bènnere a ghetos = colare a betu, a manera o acurtzu de andhare bene a fàghere carchi cosa; a su ghetu… = a su chi parit…; èssere a ghetu malu = a malu tretu, a malu puntu, istai mali; a ghetu meu, tuo, suo = acomenti andat bèni a mimi, a tui, a issu, e gai; muncadore de ghetu = mucadore tanadu a fiores pro die de festa (= de ghetai in conca?); fàiri una cosa a getu de… = a zisa de…; fae su getu de… (+vrb.)= fàghere a manera de… (+vrb.) Frasi aiat imparatu a connòschere sos fómines e a cale ghetu los potiat tòrchere ◊ si sichimus de custu ghetu, de sa Sardigna petzi nos abbarrat unu desertu de chisina ◊ sas cosas las videt a ghetu suo ◊ sas cosas no andhant sèmpere a ghetu deretu 2. caentabamus sos crapitos fintzas a candho no fint a ghetu de poder súghere ◊ su criedhu s'est illascau a prànghere, a ghetu de nche li falare sa matichedha ◊ est ghetandhe fritu a ghetu de astragare s'àlinu ◊ po fàiri su carrúciu si segat una canna a getu de furca, a una parti ◊ aus fatu su getu de atobiae su veterinaju 3. chirco sos pilos tuos in sos ghetos e in sos ghentinos de sos ispuntones ◊ Bantonedhu, no de nepode, li pariat fizu de cantu si assimizabat de coloriu e de ghetos 4. sos massajos fint avertitos de semenare solu su ghetu comporatitzu Etimo srd. Traduzioni Francese façon Inglese way, reverse Spagnolo manera Italiano manièra, vèrso Tedesco Art.

ghísa 1 , nf, nm: gisa, ghisu 1 Definizione coment'e…, de sa matessi manera de… Sinonimi e contrari disa, manera, zisa Frasi andhaiat a ghisu de tzintzigorru ◊ li picat unu tochedhu de coro a ghisa de si che l'essiret de petorras! ◊ mi at nuscatu e at intesu s’arrastu a ghisa de cane de catza ◊ si dh'at posta in tzugu a ghisu de issarpa Etimo ctl., spn. Traduzioni Francese manière, façon Inglese manner Spagnolo guisa Italiano guisa Tedesco Art, Weise.

iscèra , nf: ischera 1, ischiera, issera, scera Definizione unu tanti mannu mescamente de gente, ma nau agiummai solu in su sensu de arratza, genia Sinonimi e contrari arràcia, genia, iscrípia, paru, vúglia Frasi sas ischeras poniant in fua ◊ li benzeit un'iscera de tremuledha a iscossas 2. est un'iscera de ladros ◊ tiu Pericu faghiat contos de onzi issera ◊ sas chilandras sunt fatendhe dogni iscera de cantu (B.Truddaju)◊ fint frunidos de onzi iscera de machinàrios ◊ est unu líbberu chi bi at cumponimentos de onzi iscera Etimo itl. schiera Traduzioni Francese espèce Inglese kind, species Spagnolo especie Italiano spècie Tedesco Art.

ispéscia , nf: (i-spé-sci-a) ispéssia, espréssie, ispétzia, spétzia Definizione genia diferente de un'àtera, cosa de calidades diferentes e fintzes is calidades o piessignos chi distinghent una cosa / ispétzia de!… = nadu a ispantu o a bàntidu: arratza de!… (cosa bella, bona, e gai) Sinonimi e contrari arràcia, creze 1, genia, iscera, iscrípia Frasi fatat bundhare vidas de dogni ispéssia e figura pro muntènnere a tie in bona muta (S.Casu)◊ faghet contare dogni ispéssia de machine ◊ un'ispéscia de igumarradura si atzendhet in su coro candho penso a tie ◊ is ispétzias de s'óstia sunt sa biancura, s'arredundesa, s'olori, su sabori Traduzioni Francese espèce Inglese kind, species Spagnolo especie Italiano spècie Tedesco Art.

liòna , nf, nm: lioni 2, loni, olioni 1 Definizione calidade de lissa (portat una genia de isperraduredha in sa barra, asuta, e lavra de pitzu grussa)/ min. lionitu; lon'e irí (loni de girí)= chi fait me is girís Sinonimi e contrari ozone, ullone Frasi su loni… ndi essit mannu coment'e su gèvulu, de duus chilus Cognomi e Proverbi smb: Lioni, Loni, Lonis Terminologia scientifica psc, mugil chelo Etimo itl. leone Traduzioni Francese muge, mulet Inglese mullet Spagnolo lisa Italiano mùggine chelóne Tedesco eine Art von Meeräsche.

manèra , nf, avb Definizione si narat po su comente totu is cosas acontessent, si narant o si faent: a bortas si narat fintzes in su sensu de bene, de manera bona, giusta, o segundhu comente fintzes meda, tropu, bolendho inditare un'esageratzione Sinonimi e contrari bessu, modu / meda Modi di dire csn: manera, de soli!...= pagu forti, custu soli!...; (fai, nàrriri, stai e totu aici) a cudha m. = a brétiu, chentza de régula, comente andhat andhat, a cudhenia; si fiat a m. = si faghiat, si fit possíbbile Frasi cun sa bona manera si ndhe bogat prus chi no cun sa mala ◊ sunt sedatos fatos cun manera e balentia ◊ portadhi sa manera a pobidhu tuu, assinuncas t'arroscit e ti donat una bella incarrerada! 2. a cudha manera seus: no moreus e no campaus! ◊ - E comente istades? - De onzi manera, chei su tempus! 3. manera de tempus mau: no tenit sentidu de iscampiai! ◊ no fadiat a camminai de cantu fiat proendi: e manera de àcua, puru!…◊ ite manera est custa de issúnnere su logu po àere samunadu bator tzícheras?!…◊ chi fiat a manera, zeo cherio fàere ónnia sacrifítziu po issa Cognomi e Proverbi prb: in dogni cosa bi cheret manera Etimo ctl., spn. Traduzioni Francese façon, manière Inglese manner Spagnolo manera Italiano manièra Tedesco Art, Weise, Manier.

módu , nm: motu Definizione su comente si faet o acontesset una cosa; nau de is verbos, est unu piessignu chi inditat si s'atzione est reale, solu possíbbile, dipendhenthe de un'àtera o cumandhada (is modos definios faent custu cun is desinéntzias personales; is modos indefinios inditant s'atzione chentza precisare sa persona e no precisant bene mancu su tempus) Sinonimi e contrari manera Modi di dire csn: si fit a m. de… = si faghiat a…, si fut possíbbili a…; pònniri m. = regulare, zúghere o fàghere a régula; fàghere a m. de…, in m. chi…= fai a manera de…, fai su possíbbili po…, po chi… Frasi arratza de modos chi tenides faghindhe sa cosa!… 2. si fit a modu de ti ndhe furare andhao ventureri in terra anzena! ◊ eus a fai in modu de dh'acuntentai ◊ inforrat su pani totu debressi in modu chi su forru s'iscidrit su prus pagu possíbbili Etimo itl. Traduzioni Francese façon Inglese manner Spagnolo manera Italiano mòdo Tedesco Art, Weise.

panevrèsa , nm Definizione pane carasau, pan'e cici, genia de pane finedhedhu, longu o tundhu (fintzes addopiau), fresau e assau, tzacarrosu (si no est isciustu) Terminologia scientifica mng Etimo srd. Traduzioni Francese pain typique de la Sardaigne très mince biscuité Inglese typical bread from sardinia Spagnolo pan típico de Cerdeña Italiano pane tìpico sardo a sfòglia sottilissima biscottata Tedesco eine Art sardischen Brotes.

pàru , nm Definizione css. animale bistu coment'e genia diferente de dónnia àtera genia de animales: si podet nàrrere de gente, bista però diferente in calecuna cosa (es. ómines, féminas, maistos, impiegaos) e fintzes de àteru Sinonimi e contrari arràcia, genia, iscera, iscrípia, parile, paruzu Frasi teniat cada paru de bestiàmine: berbeghinu, bàchinu, pudhinu…◊ candho sunt runendhe sas crabolas isto sempre pessighindhe cussu paru ◊ su mariane est unu paru malu a ammedhare ◊ bellu paru, sas berbeghes, mih!…◊ cocodrillu famidu, si boltat a su paru sou matessi! 2. bellu paru sezis, sas féminas!…◊ ca sos ómines puru, balla, arratza de paru! ◊ cussa piciochedha impunnat tropu a su paru sodrau ◊ cun su paru fémina no cumbenit a pitzigare! 3. est unu paru de maladia mala, cussa Etimo srd. Traduzioni Francese espèce, catégorie Inglese species, category Spagnolo especie, clase Italiano spècie, categorìa Tedesco Art, Spezies.

«« Cerca di nuovo