cantalíre , nm: cantarile, canterile Definizione in is aperturas (gennas), su muru a una parte e a s'àtera, is muros de costau de s'apertura Sinonimi e contrari antalire, cantargiare, cosciale, istantalire, trempai Frasi candho ibbabbu, fizu mé, istentavat a ghirare, immamma s'imbaravat a su canterile de sa zanna, cun sos òcios in sa mina Terminologia scientifica dmo Etimo srd. Traduzioni Francese huisserie, montant Inglese jamb Spagnolo jamba, mangueta, pie derecho Italiano stìpite, stàggio del telàio della pòrta Tedesco Stamm.

càsta , nf: crasta 1 Definizione genia, arratza po ndhe parare, nau mescamente de animales; calidade de calecuna cosa Sinonimi e contrari arràcia, arramponi, genia, iscera, isceta 1, iscrípia, paru, raima Modi di dire csn: zogàresi a su pudhu ’e casta = pèrdere su tempus in sas diverteras, chentza cumbinare nudha, chentza contu e chentza cabu; parai casta = parare ratza, lassare un'animale (o un'erba o àrbure) pro ndhe fàghere àteros cun sas matessi calidades; pàrrere vonu de casta = bonu meda, de sa menzus calidade Frasi una crasta de ballu chi nd'eis bogau a pillu!…◊ tengu unu caboni de sa vera casta (E.Pintor Sírigu)◊ che pastore de casta, iberrabat sa robbedha in su cunzau a cara a sole ◊ caboni de casta ghetat sempri s'ala a sa pudhasta chi circat callenti 2. líbberos de cussa casta no nche ndhe tenzo 3. sas abes si dividint in tres castas chi però faghent una famíllia sola: abe maistra, abe selvidora, abe màsciu Cognomi e Proverbi smb: Casta, Crasta Etimo ctl., spn. Traduzioni Francese genre, espèce, variété, caste Inglese kind, species Spagnolo casta Italiano schiatta, spècie, varietà Tedesco Stamm, Art.

càu 1 , nm: (nr. su cau = sugàu) Definizione su meudhu o coro de una mata, mescamente de su samucu; ossu de moriscu, su chi abbarrat candho ch'est istacau su granu; su chi abbarrat de una mela o de una pira papada a orrunchinadura, a móssigos totu a inghíriu de fiancu, su nasedhu, sa parte de mesu ue si agatat sa bussa de su sèmene; fintzes sa parte de mesu de unu tzuellu o fruschedha, sa mamaja; a logos, sa figu crua mancu ufrandho / c. de orixa = cacatza, genia de ispurgu de colore grogo chi faent is gràndhulas grassas in su cundhutu de is origas; c. de sa dente = buidu in dente guasta Sinonimi e contrari maodhu, papi / fadina / crabione Frasi teniat duos boes de cau cun sos corros de ferru ◊ a giogu, sos pitzinnos faghiant a boes sos caos de trigumoriscu ◊ fit un'úlumu rutu cun su truncu iscorzadu fatu a cau 2. boe meu, l'isco chi mannu e russu l'as su cau su pagu tempus chi ses a reposu 3. sa mandronia de sos timerosos, chena impignu e ne fide, est una mela cun su cau mortu! (G.Fiori)◊ in su carrucedhu poniaus unu caixedhu peparti e faiaus su giú Cognomi e Proverbi smb: Cau Terminologia scientifica rbr Etimo ltn. cavum Traduzioni Francese trognon, rafle Inglese core Spagnolo duramen, zuro, corazón Italiano tórsolo, tùtolo Tedesco Stamm, Kerngehäuse.

iscèta 1 , nf Sinonimi e contrari arràcia, casta, genia, iscera, iscrípia, paru, raima Etimo srd. Traduzioni Francese lignée Inglese family Spagnolo estirpe, linaje Italiano schiatta Tedesco Stamm.

iscràtza , nf Definizione sa gente chi est dipéndhia de calecuna famíglia, de is mannos de unu parentau, cun is calidades puru, pruschetotu naturales Sinonimi e contrari aredeu, arénsia, arràcia, arrampile, arrépula, iscrípia, istripa, istripile Frasi cussa est zente de mala iscratza Traduzioni Francese souche, lignée Inglese descent Spagnolo estirpe, descendencia Italiano discendènza, stirpe Tedesco Herkunft, Stamm.

istrípa , nf: istrípia, stripa Definizione arraighina de sa gente, de una famíglia / èssere de mala istripa = (fintzas) èssere de mala uta, de mala ispétzia, de naturale malu Sinonimi e contrari aredeu, arràcia, arrampile, arrépula, iscratza, iscrípia, istepa, istripile Frasi cussu cristianu est de istrípia lègia! 2. sa muzere nachi est sempre annuzada e de mala istripa Etimo ltn. stirps, stirpis Traduzioni Francese origine, lignée Inglese descent Spagnolo estirpe Italiano stirpe Tedesco Stamm.

istripíle , nm Definizione arraighina de sa gente, de una famíglia / èssere de malu i. = àere naturale malu Sinonimi e contrari aredeu, arràcia, arrampile, arrépula, iscrípia, istripa Frasi s'istripile de Cainu nos pessighit: pro una fasche de caricotos no podimus andhare a cara arta! ◊ no mi sèghero chi so dego s'istripile de Zudas! ◊ de Fulanu ndhe amus connotu s'istripile! Etimo srd. Traduzioni Francese souche, origine, lignée Inglese birth Spagnolo estirpe Italiano stirpe Tedesco Stamm.

preustínu , nm Definizione mata manna ma giòvona, bella e dereta, chi nemos dhi at betau manu a ndhe segare cambos, mai tocada, ínnida Sinonimi e contrari fraustinu Frasi s'àrbure piús nébida e fozida as truncadu in netu ancora preustinu ◊ preustinos ínnidos podiant contare àteros contos cun raighinas tuas seculares! ◊ mastru Tilipu faghiat iscalas de carru dae preustinos tènneros che sa chera Traduzioni Francese fût lisse Inglese stem, young tree Spagnolo árbol, planta joven Italiano fusto, pianta gióvane Tedesco Stamm, junger Baum.

rébula , nf: arrémpula, rémpula, répula Definizione foedhandho de personas, de animales e cosas, si narat prus che àteru a disprétziu po aredeu, arratza / ómine, fiadu, de répula bona, mala; segàresi de una r. = èssere de sos…, de s'arereu de… Sinonimi e contrari aredeu, arénsia, arràcia, arrampile, eréscia, iscrípia, istripa, istripile, repulia / ttrs. répura Frasi sa lànsana est de sa répula de s'armurata ◊ no ti ndhe ammentas fizu de chie ses, de cale répula? (P.Giudice Marras)◊ est un'animaledhu de una rébula diferente ◊ arródiant in sas aeras abbilastros de onzi répula ◊ cussu faghet gai ca lu tenet de répula ◊ su sambenadu distinghet sas répulas ◊ isse pesat una trallallera ca est de répula campidanesa 2. tantu za si segant de sa menzus répula, cussos!… Traduzioni Francese race Inglese progeny Spagnolo casta Italiano genìa Tedesco Sippe, Stamm.

sílva , nf: sirba, sirva 1 Definizione s'iscova o truncu de unas cantu erbas (es. pisu, síndria, melone, crucuriga) chi creschent a cambu longu meda chi s'isterret in terra o si che artzat segundu su chi agatat (es. raiga): unu tempus fut fintzes su matedu, su padente Modi di dire csn: mardi de sirba = sirva, sughe sirvonina, sa sue de su porcrabu; sa sirba de sa bértula = su mesale, s'ala de mesu, tra unu fodhe e àteru; èssere a sirba sua (nadu de ccn.) = èssiri educau mali de no fai contu de su chi narant is àterus, fai comenti dhi acucat, su chi dhi parit e praxit a tostorrímini Frasi sas pumatas ant fatu bonas a sirba ma ndhe sunt cumprindhe pagas ◊ su basolu zughet sa sirba gàrriga de fiore ◊ sa sirba de sa curcuriga no si che acadhat a sas àrbures ◊ custu melone est totu sirva Cognomi e Proverbi smb: Silva, Silvas, Sirva Etimo ltn. silva Traduzioni Francese tiges des cucurbitacées Inglese stalk Spagnolo tallo de las cucurbitáceas Italiano fusto delle cucurbitàcee e sìmili Tedesco Stamm der Kürbisgewächse.

trúncu , nm Definizione sa parte prus grussa e tostada de una mata de a paris a terra (o pagu prus asuta) a is primas frochidhaduras (ma est fintzes sa parte prus grussa de unos cantu ebrúgios); sa parte prus grussa de sa carena, foras conca, bratzos e cambas; sa prima persona de un'eréntzia connota; fintzes coment'e agt. (= truncadu) in calecuna nada / min. trunchizolu Sinonimi e contrari trúnciu Modi di dire csn: t. orrutu (in cobertantza) = ccn. andhadu male, de no si poder difèndhere, e chi sos isogrados ndhe aprofitant; èssiri comenti a unu t. = drollu, de comente si moet o pro comente faghet; truncu zuale (o fintzas "zuale") = giuale, sinnu de bestiàmine chi si faghet in s'origra seghèndhendhe su mesu de sa punta faghindhe un'intaca a L, a cara a dainanti o a cara a daisegus; pònniri o èssiri a truncu coma = furriadu a su revessu, a dortu e a rugadis, a s'irregulada, a francas a susu; truncu de figu, àstua de figu = de un'àrbure, o de una pessone, no bi essit si no de su chi tenet; t. de língua = sa parte russa, sa raighina de sa limba, sa parte prus in daisegus; fuedhai a t. de língua = a limba lada, che a s'imbriagu, che chie est perdindhe sos atuamentos; in t. = a corpu, totinduna e totu a una borta; bogai de unu truncu una màniga de sula = fàghere unu muntone de cosa pro nudha Frasi segundhu su truncu s'àscia e dae s'àscia s'asciuza ◊ funt matas cun is truncus trotus ◊ su piciochedhu immoi est matucu e aguantat fintzas truncu de fusti! ◊ su truncu de su gravellu 2. a truncu orrutu a bogare àstula!… 4. s'àinu si parat in truncu, trochet s'ischina e si che imbolat a un'ala ◊ e ita manera…lassas in truncu e in tallu! Terminologia scientifica rbr Etimo ltn. truncus Traduzioni Francese tronc Inglese trunk Spagnolo tronco Italiano trónco Tedesco Stamm.

«« Cerca di nuovo