àbra , nf: ara, arba 1, arva 1, avra Definizione bentighedhu fridu meda, dannosu pruschetotu a su frutuàriu / min. abredha Sinonimi e contrari abrina, araghe, atza 1, frina, livrina, saniete / cdh. spunzina Modi di dire csn: pònnere a unu in s'ara = genia de frastimu; famiu che avra = famidu che ruga, meda (su bentu fridu abbruxat s'erba) Frasi sos duos zòvanos si secabant de linna bona e no fit una note de abra chi lis poniat pagura ◊ in tempos malos camminei che a s'avra mala ◊ un'avra punghinosa de bidhighia demozat custa terra catigada ◊ s'avra mi che at sicau s'ortu Terminologia scientifica tpm Etimo ltn. aura Traduzioni Francese bise Inglese very cold, wind (air) Spagnolo gris Italiano sizza, vènto gèlido Tedesco eisiger Wind.

béntu , nm: ventu Definizione ària chi si movet po efetu de una diferéntzia de temperadura, prus o prus pagu forte, cun númenes diferentes segundhu sa bandha de ue benit; si narat fintzes de una fortza chi no si arrennescet a cumandhare, de cosa debbadas, chi no tenet sustàntzia, chi no faet a tènnere / min. bentichedhu / pro sa moida: su b. cradúschiat, frúschiat, múilat; pro sa fortza: su b. est lébiu, forte, disastau; pro sa temperadura: su b. est fritu, friscu, caente, budhidu; zenias de bentu segundhu sa bandha de ue benit: b. traessale o bentu de soli = solopu, itl. sciròcco, b. estu = ventu mastru chi benit de Nord-Ovest, travuntana = bentu fridu de su Nord, b. mesugiornali = de su Sud; b. muimui, o maimoni = itl. trómba d'ària; un'ispau de b. = itl. un àlito di vènto; èssere bentu (impersonale)= tirai, suai bentu; b. meda = bentu forti / erba de b. = ipigulosa (Parietaria officinalis) Modi di dire csn: b. furriadorzu = chi est tirendhe candho goi candho gai, chena frimmesa ne de fortza e ne de filada; nuu de bentus = raganu, tragonaja mala; fuedhai a su b. = in debbadas; pascirisí de b. = ispetare cosas mannas, crere in cosas chentza fundhu; èssiri prenus de b. = crèresi tropu; cúrrere o fàghere che bentu = in lestresa meda, pònnere mente luego; no ischire cale bentu de leare = no isciri su de fai in d-una dificurtadi manna; pudésciu a b. = púdidu a tzutzu, de si leare su fragu malu de atesu; cardiare a is bentos = abbaidare a crabas, no abbaidare a sa cosa chi unu est faghindhe, dare tentu o istare pessendhe in àteru Frasi apretixedhu a bessí cun cussu bentu fridu!…◊ candho si tenet su bentu est pretzisu a bentulare! (F.I.Mannu)◊ si at a pesare unu bentu chi che truvat sas nues ◊ su bentu s'est asseliadu ◊ su bentu est suendi e arciendirí sa fardeta ◊ sa note fit sélia, no pesabat un'ispau de bentu ◊ bentixedhu s'est torrau a ponni!…◊ ue no faghet bàrigu bi tocat bentu ◊ oe est bentu, est andhendhe unu bentu fritu!… ◊ no istes in su bentu, ca est fritu! ◊ s'at pesadu bentu forte 2. candho l'apo cramadu at fatu che bentu: petzi mi ndhe l'apo sapidu in dainanti! ◊ dhu timit a bentu isceti su dhu biri ◊ dego ndhe fipo peri ammaghiau, de babbu, ma lu timia a bentu! ◊ cantos annos passados sunt che bentu!…◊ no s'ischit su bentu chi che l'at picau! ◊ no s'ischit cale bentu leare 3. a fuedhus gei ti prenis: ma ses prenu de bentu! Cognomi e Proverbi prb: mellus su tentu de su bentu Terminologia scientifica tpm Etimo ltn. ventus Traduzioni Francese vent Inglese wind Spagnolo viento Italiano vènto Tedesco Wind.

boriàna , nf: buriana Definizione bentu forte a istrachia Sinonimi e contrari furione, subbitana, turbiana, ventàriu Terminologia scientifica tpm Etimo itl. buriana Traduzioni Francese bourrasque Inglese stormy wind Spagnolo viento borrascoso Italiano vènto temporalésco Tedesco gewitteriger Wind.

craduschiàre , vrb Definizione borroinare de su bentu Sinonimi e contrari frusiai, muizare Frasi su bentu est craduschiandhe ◊ allegat craduschiandhe ca bastat! ◊ candho tronaiat su monte Bàrdia fist tue craduschiandhe dae innedha!… Traduzioni Francese siffler (en parlant du vent) Inglese to whistle Spagnolo silbar Italiano sibilare del vènto Tedesco pfeifen.

frúsa 1 , nf, nm: frúsia 1, frusu, frúsua Definizione fortza e moida de bentu forte, o fintzes moida manna coment'e de bentu o de àteru chi passat o essit a fortza; genia de moida chi s'intendhet in conca; chedhita o cosas una aifatu de s'àtera Sinonimi e contrari frusiada, isbúvulu, traconarja / fibera, fiotu, tropa / fuliénsia Modi di dire csn: f. de sànguni a conca = ira ’e sàmbene; fuiri a f. = fàghere che bentu, fuindhe; cúrrere che frúsia = che bentu; tímiri a frúsua = meda Frasi sa frusa de su bentu dh'iat intimorigiau ◊ sa navi incumentzàt a s'isciusciai sendu ferta de sa frusa de is undas ◊ apu inténdiu custa frusa: "Bah, pruendi est", mi seu fatu, e fiat isciopau su tubbu de s'àcua! ◊ ohi, mi est pigau su frusu a is origas!◊ s'abba de su grifone essit cun bella frúsia 2. s'intendiat sa frúsia de su fogu tzacarrendi ◊ comenti si funt bolaus, is cruculeus ant fatu una frúsia cun is alas ◊ sa frúsia de is portas e su tremuleu de is finestrinus 3. candu mi pigant cussas frúsias a conca no cumprendu prus nudha ◊ de comenti apu inténdiu cussu piciocu seu a frúsias a conca ◊ una frúsua… dànghiri, e m'iscapat a prànghiri! 4. in su ribu bi aiamus acatau una frusa de pitzinnos ◊ che fritzas iscurrent sos versos totu in frusa ◊ su sínnicu est arrivatu chin d-una frusa de impiegatos ifatu 5. atacat a fuiri a totu frusa, pariat una balla de iscupeta ◊ is mortus dhus timiaus a frúsua Etimo ctl. enfusa Traduzioni Francese force du vent, cohorte Inglese fury of the wind, swarm Spagnolo fuerza del viento, séquito Italiano fùria del vènto, codazzo Tedesco Rasen des Windes, Schwarm.

ispèra 1 , nf: spera 1 Definizione ràgiu de sole, filighedhu de lughe, súlidu de bentu lébiu lébiu: in is negas, nudha, mancu pagu pagu Sinonimi e contrari luche / frina Frasi sos ojos apenas iscanzados lassant passare un'ispera de lughe ◊ s'úrtima ispera de sole innantis de iscurigare 2. si sedent in carrera ue giòvanos bi at e antzianos a leare s'ispera (A.Casula) 3. est nighedha sa note, chene trata de luna: no si biet ispera! ◊ no bi at mancu un'ispera in cussu logu: su bestiàmine est morindhe de su fàdigu Etimo ltn. spera Traduzioni Francese rayon de lumière, rayon de soleil, souffle de vent Inglese sunbeam, glimmer of light, breeze Spagnolo rayo de sol, soplo de viento, brizna Italiano filo di luce, ràggio di sóle, àlito di vènto Tedesco Lichtbündel, Sonnenstrahlen, Windhauch.

saniète , nm Definizione fragu bonu de papares, o in cobertantza légiu; in cobertantza e prus comunu, araxi, ispera frida, bentu de nie, mescamente cussu chi intrat in is filiduras de gennas e fentanas Sinonimi e contrari abra, abrina, araghe, atza 1, frina / cdh. spunzina 2. sos muros los aiant arrebbussaos a ludru pro reparare assumancu su saniete chi intrabat incanalau ◊ sa cussorja abbarrabat istrempada dae sos sanietes ca fit in bassura ◊ za ifriscat in cussu saniete chi est tirandhe!… Terminologia scientifica tpm Etimo spn. sainete Traduzioni Francese courant d'air, vent glacial Inglese draught, cold wind Spagnolo corriente Italiano spìffero, vènto gèlido Tedesco Luftzug, Durchzug.

tremizólu , nm, agt: tremuzolu, trimizolu, trummutzolu, trumuzolu, trumuzoru Definizione nue forte de bentu a molinadura; chi tremet o faet trèmere Sinonimi e contrari bruxajolu, molione, mommurzolu, momonissa, mummugione, torvellinu, tramúghine, tremuine, trumujone Frasi si est pesadu unu tremuine de tremizolos chi no at lassadu téula in copertura ◊ si pesat unu trummutzolu e faet bolare totu sos pratos ◊ si fuit pesau unu tremizolu chi faiat bolare foza, proine e crabeturas 2. ses bolitanne che frocu de lana crébina portadu de una frina tremizola Terminologia scientifica tpm Etimo srd. Traduzioni Francese tourbillon de vent Inglese whirlwind Spagnolo torbellino Italiano tùrbine di vènto Tedesco Wirbelwind.

ufulàda , nf Definizione cropu de aera, de bentu; su ufulare Sinonimi e contrari irfrusada, mumada / úfulu Frasi sa nue de sa traschia che l'at zuta un'ufulada de bentu ◊ ufuladas de bentu sunt a frúschiu ◊ ufuladas de nuscos l'irfríssidant sa conca Etimo srd. Traduzioni Francese souffle, rafale du vent Inglese gust (of wind) Spagnolo racha, ráfaga Italiano sóffio, ràffica di vènto Tedesco Windstoß.

«« Cerca di nuovo