àbra , nf: ara, arba 1, arva 1, avra Definizione bentighedhu fridu meda, dannosu pruschetotu a su frutuàriu / min. abredha Sinonimi e contrari abrina, araghe, atza 1, frina, livrina, saniete / cdh. spunzina Modi di dire csn: pònnere a unu in s'ara = genia de frastimu; famiu che avra = famidu che ruga, meda (su bentu fridu abbruxat s'erba) Frasi sos duos zòvanos si secabant de linna bona e no fit una note de abra chi lis poniat pagura ◊ in tempos malos camminei che a s'avra mala ◊ un'avra punghinosa de bidhighia demozat custa terra catigada ◊ s'avra mi che at sicau s'ortu Terminologia scientifica tpm Etimo ltn. aura Traduzioni Francese bise Inglese very cold, wind (air) Spagnolo gris Italiano sizza, vènto gèlido Tedesco eisiger Wind.

culibbiàncu , nm: culubbiancu Definizione genia de pigione chi portat is alas niedhas, ma est totu biancu in bentre e in petorras e mescamente in su tretu de sa coa (chi però est in parte niedha puru); un'àtera arratza est niedhu deunudotu, foras su tretu de sa coa, chi est bianca ma no totu Terminologia scientifica pzn, oenanthe oenanthe, o. leucura Traduzioni Francese motteux, cul-blanc, traquet Inglese wheatear Spagnolo collalba gris, collalba negra Italiano culbianco, monachèlla néra Tedesco Trauersteinschmätzer.

ferulàtu , agt: fiurratzu Definizione chi est in colore de su truncu de sa feurra (orrubiasta candho est sicada) Sinonimi e contrari múgiu Frasi su macioni fiurratzu bendint a noi arrialis… Terminologia scientifica clr Etimo ltn. ferulaceus Traduzioni Francese gris foncé Inglese dark grey Spagnolo gris marengo Italiano grìgio scuro Tedesco dunkelgrau.

mudéciu , nm: mudecru, mudégiu, mudegu, mudeju, mudexu, mudrecu, mudrégiu, mudregu, mudreju, muldegu, muntecru, muntrecu, murdegu, murdeju, muregu, mutrecu Definizione genia de linna prus che àteru fine, a tupighedha bàscia, de tantas calidades (biancu, burdu, cabadhinu, niedhu, óinu, picigosu, vúvulu, prantaritinu): faet meda in logos de terra làngia Sinonimi e contrari múciu 1 Modi di dire csn: mudregu bragadinu = zenia de m. minudu, nanu; pudha de mudeju = caboni de murdegu, itl. beccàccia; cachedha de murdegu = corrorinu de m. (Boletus sardous) Frasi sos trempiles cucuzaos de chessa e de mudéciu mi torrant a sa mente bisiones de candho fipo minore ◊ su muntecru at partoridu chisina, doda istrumada de sa natura traita ◊ profumu de fiores de armutu e de mudégiu ◊ fatzo un'iscovighedha de mudegu Terminologia scientifica mt, Cistus albidus, C. incanus, C. monspeliensis, C. salviifolius Etimo srdn. Traduzioni Francese ciste Inglese cistus Spagnolo estepa, jara gris, estepa negra, jara negra Italiano cisto Tedesco Zistrose, Ziströschen.

mughéru , nm: mulgheru, murgheru Definizione genia de lanedha chi ponet a is cosas mescamente úmidas o lassadas de meda in isserru, a frutuàriu guastandhosi Sinonimi e contrari afungori, afungu, annarbamentu, imbucore, morighinu, mucore, nabra Frasi in s'órriu de sos piuerosos sónnios calchi ranu, cobertu de mulgheru, nos contat sos beranos chi no torrant (L.Brozzu) Terminologia scientifica atn, Botrytis cinerea, Penicillium expansum Traduzioni Francese moisissure Inglese mildew Spagnolo moho, podredumbre gris (botrytis) Italiano muffa Tedesco Schimmel.

múrru 1 , agt Definizione chi est coment'e in colore de chinisu: si narat mescamente de pilos, de intinas de animales candho su pilu est de colores ammesturaos, parte de unu colore e parte biancu incanindho; si narat fintzes de frutuàriu cumenciandho a còere, a inniedhigare coendho / figu murra = una creze de figu chi assemizat a sa figu cana de colore e de fatura (tundhatza), ma est premedia (e de duas bias), prus abbosa, prus madura e prus gustosa; bíderendhe murras e bajas = de dónnia colori, provai cosas (e malis) de dónnia genia Sinonimi e contrari chijinatu, cinixali, múrinu / imbarjau, murrinau Frasi gei no as a bolli chi filla tua fetzat pius murrus in domu?!◊ gei no aspetas a fai pius murrus, no! ◊ po chi portis sa conca murra, lah no ti acontessat de arregolli surra! Terminologia scientifica clr Etimo ltn. murinus Traduzioni Francese gris Inglese grey Spagnolo gris Italiano grìgio Tedesco grau.

pargherínu , agt Definizione nau de colore de chinisu iscurosu Frasi craba pargherina Terminologia scientifica clr Traduzioni Francese gris foncé, céruléen Inglese dark grey Spagnolo gris oscuro Italiano grìgio scuro, o cerulino Tedesco dunkelgrau, blaugrau.

passalidòlta, passalidòrta, passalitòrta , nf, nm: passaridorta, passaridortu, passaridrota, passaritolta, passaritorta, passiridrota Definizione genia de pigione chi essit iscurigandho Sinonimi e contrari atapanote, giagaragadhos, istracapunteri, palitorta, passaridroxa, sughelate / cdh. passalitolta Frasi su bobboi chi l’aiat fatu erpilare fit una passalitorta chi si li fit sétia in brenugos (G.Brocca) Terminologia scientifica pzn, caprimulgus europaeus Etimo srd. Traduzioni Francese engoulevent Inglese goatsucker Spagnolo chotacabras gris Italiano caprimulgo, nottolóne Tedesco Ziegenmelker.

«« Cerca di nuovo