lajóu , nm Definizione istrégiu de terra Sinonimi e contrari terràglia Traduzioni Francese objet, récipient en terre cuite Inglese handmade terracotta Spagnolo objeto de barro cocido Italiano manufatto di tèrra còtta Tedesco Gegestand aus Steingut.

lampàtu, lampàtzu , nm: lapatu, lapatzu, lempassu, lempatzu, limpassu, lompatzu Definizione erba bona po istangiare su sàmbene, limba de cane Sinonimi e contrari alabatu, cannaurpe, melacra Frasi fiat in gherra cun bentu, cun lampatzu e cannisoni (B.Pisanu)◊ su soli de martzu ferit che lampatzu ◊ podiat circai calincunu fundu de lempassu e limporra Terminologia scientifica rba, Rumex crispus Etimo ltn. lapathium + lappaceum Traduzioni Francese oseille crépue Inglese dock Spagnolo romaza, lengua de vaca Italiano lapàzio Tedesco Sauerampfer.

laorèra , nf: laurera Definizione totu su chi est trebballu de campu po fàere laores Sinonimi e contrari aracioni, laolzu, laoronzu, laurantza, leurera, messarítzia Frasi unu tempus sa laorera fit totu a fortza de bratzos ◊ in custu mese de laorera no perdedas un'ora! ◊ sa laurera est su turmentu de su massaju, totu su chi depit isciri e fai po arregolli su frutu de sa terra Etimo srd. Traduzioni Francese céréaliculture Inglese cereal growing Spagnolo cultivo de cereales Italiano cerealicoltura Tedesco Getreideanbau.

launèdhas , nf pl: leonedhas, leunedhas, lionedhas, liunedhas Definizione genia de aina antiga meda a tres cannas po sonare a suladura; in cobertantza, genia de idea mala, cosa chi si timet, mémula / partes de is l.: tumbu, mancosa, mancosedha, cabitzinu (croba, loba: tumbu + mancosa); cuntzertu (su c.) = unu giogu, totu is tres cannas; launedha de forrani = pipiriolu de fenu Sinonimi e contrari bísonas, bisones, bísosas, cannas, trubedhas / grima Frasi sos pitzinnos andhabant a fàchere leonedhas a una tanca de trídicu ◊ su danesu Bentzon at fatu istúdiu abberu mannu subra de sas launedhas! ◊ tiu Frori fut su mellus sonadori de launedhas 2. zeo fia contrària po cudha leonedha chi mi aiat intrau in conca sa biada Terminologia scientifica sjl Etimo ltn. ligulella Traduzioni Francese instrument de musique à vent sard, à trois tuyau en roseau et la bouche comme réservoir d’air Inglese launedhas (typical reed-pipe of Sardinia) Spagnolo instrumento músico de trés tubos típico de Cerdeña Italiano spècie di zampógna tìpica sarda Tedesco sardische Hirtenflöte.

lebbréri , nm, nf: lebbrera, libbreri Definizione istrégiu de terra martau po impastare e fàere su pane / min. lebbreritu Sinonimi e contrari scifedha, tavania Frasi mamma mi coghet turedhos, de lebbreris de giodhu mi atato ◊ sa betzita lesit unu lebbreri e bi betesit innanti s'abba frita, debustis s'abba calda ◊ aforradu su lebbreri cun su telu e prenadu de farina, s'isolviat su fremmentarzu ◊ cust'ómine acontziat libbreris e gofàinas de terra Terminologia scientifica stz Etimo ctl. llibrell Traduzioni Francese bassin, cuvette Inglese basin Spagnolo recipiente de barro para amasar Italiano bacile, bacinèlla Tedesco Backschüssel.

léntzu , nm Definizione orrugu de lentza cun su prumu po averguare si una cosa (mescamente su muru chi si fràigat) est bene prantau in verticale (a prumu) Sinonimi e contrari aprumadori, peumu Modi di dire csn: pònniri a l. = pònnere o fàghere ritzu; essiri de l. = essire a un'imboe, betadu a un'ala, coment'e ruindhe Frasi custu muru no est a lentzu Cognomi e Proverbi smb: Lenzu Traduzioni Francese fil à plomb Inglese plumb line Spagnolo plomada, nivel de albañil Italiano filo a piómbo Tedesco Lot, Senkblei.

letítera 1 , nf Definizione genia de erba chi faet a cambu longu e una teghighedha pitichedha a sèmene niedhu, frore meda agiummai a gurdone, bona po bestiàmene (est cosa frisca ca faet meda in mesu de is tupas in tempus de istade) Sinonimi e contrari íntzula, írtzera, ítera, viduledha Terminologia scientifica rba, Vicia cracca Traduzioni Francese jarosse, jarousse, vesceron Inglese vetching Spagnolo algarrobilla de monte Italiano veccióne Tedesco Vogelwicke.

linnosidàdi , nf Definizione su èssere linnosu, che linna Traduzioni Francese lignosité Inglese woodiness Spagnolo cualidad de leñoso Italiano legnosità Tedesco Hölzernheit.

livéllu , nm Definizione genia de aina (unu parallelepípedu de unu mesu metro a setzione pitica) po averguare si una cosa est bene in paris: est unu tubbighedhu de imbidru (incasciau in d-unu parallelepípedu) cun duas intacas, prenu de abba cun d-una bubburuca de ària chi segundu comente si ponet, in mesu giusta, o prus a una bandha o a s'àtera, inditat si s'aina etotu e su logu o sa cosa ue si ponet in pitzu funt bene in paris o si pendhent a una parte (o a prumu, ponendhodhu in verticale e averguandho su tubbighedhu postu in su latu prus piticu) / passazu a l. = tretu inue istrada e ferrovia si rugant apare in su matessi paris Sinonimi e contrari nivellu Terminologia scientifica ans Traduzioni Francese niveau Inglese level Spagnolo nivel de albañil Italiano livèlla Tedesco Wasserwaage.

macarronàda , nf: marraconada Definizione unu bellu papare de macarrones; nau in cobertantza, tontesa, fata de tontos, de gente pagu abbista Sinonimi e contrari cicionada, ciusonada Frasi sa meri tenit sa marraconada pronta, cuncordada cun petza de caboniscu Terminologia scientifica mng Etimo srd. Traduzioni Francese bon plat de macaroni Inglese dish of macaroni (abundant) Spagnolo atracón de macarrones Italiano maccheronata Tedesco Makkaroni-Essen, Dummheit.

maciamúrru , nm: matemurru, matimurru, matzamurru, matzimurru Definizione genia de supa cun pane o biscotos; pane cotu cun bagna; cosa fata a improdhu, male; matimurru dhu narant fintzes po avolotu, burdellu / fàghere a sa matzimurrina = a coredhu, a improdhu Sinonimi e contrari martiguserzu, matimbródhiu, milciamuredhu / abbunzadura Frasi cussa est genti chi no si acuntentat de papai matzamurru: bolit aligusta! ◊ mammai su civraxu tostau dhu coit a matzamurru 2. e ite ndhe naras de su matemurru chi sunt cumbinandhe sos zòvanos? ◊ custu coju essit unu matimurru! ◊ de totu custu matzamurru iat cumpréndiu ca megàt de si morri de fàmini Etimo itl. Traduzioni Francese soupe de pain cuit avec de la sauce Inglese bread cooked with sauce, mess Spagnolo calandraca, sopa de pan y galletas, barullo Italiano mazzamurro Tedesco eine Brotsuppesorte, Brotbrei mit Tomatensauce, Hudelei, Heidenlärm.

maivòne , nm Definizione bastoni de santu Giusepi, una genia de nabrighedha chi faet a cambu grussu meda e arta, a frore in colore de orrosa Sinonimi e contrari marvarosa Terminologia scientifica rbl, Alcea rosea Traduzioni Francese bâton de Saint-Jacques Inglese hollyhock Spagnolo vara de San José Italiano malvóne Tedesco Roter Eibisch.

malabòza , avb: malaògia, malaoza, malavògia, malavoza Definizione a m. = a mala boza, contras a sa ganas, contras a sa volontade Sinonimi e contrari malaggana, marolla, provortza Frasi si no ti azudat babbu, a malaboza fughis dae ibe pro torrare a inoche! ◊ a malavoza amus lassau sas cosas amadas ◊ lis betaiant sos carabbineris e che los leaiant a malaoza a sa gherra Etimo srd. Traduzioni Francese contrecœur Inglese reluctantly Spagnolo de mala gana, con desgana Italiano controvòglia Tedesco widerwillig.

malafidàtu , agt Definizione chi no giaet fide, no si fidat; fintzes chi no dhue at de si fidare Sinonimi e contrari discunfiantzosu, scunfiantzosu Frasi si setzis goi malafidatos de no crèdere a mie, tanno dimannàtelu a su carrale! ◊ sos prus malafidatos sont annatos deretos a si picare su dinari 2. cussos sont imbrogliones malafidatos Traduzioni Francese méfiant Inglese wary Spagnolo desconfiado, de poco fiar Italiano diffidènte Tedesco mißtrauisch.

malaggàna , nf, avb Definizione genia de tréulu de s'istògomo, ma mescamente mancamentu de gana, o gana contrària de fàere calecuna cosa / a m., de m. = contr'a sa volontade, chentza ndh'àere gana Sinonimi e contrari agrúngiu, ganamala, isvilimentu / malaboza 2. puru de malaggana, si ponit in camminu e bandat a sa bidha acanta a circai unu gopai Etimo srd. Traduzioni Francese à contrecœur Inglese unwillingly Spagnolo de mala gana, a regañadientes Italiano malvolentièri Tedesco ungern, widerwillig.

mammagràida , nf: mammaràida 1 Definizione genia de pibitziri birde Sinonimi e contrari ateribilche, pibiciri, pibisiu, telaporca, tziabróssima, tzilibrínchidi, tzimpilighe Terminologia scientifica crp Etimo srd. Traduzioni Francese sauterelle Inglese grasshopper Spagnolo grillo de matorral Italiano saltabécca Tedesco Laubheuschrecke (Grüne), Heupferd.

mamúdu , agt, nm: mamutu, mumutu Definizione nau de s'iscuru meda, candho no si biet nudha; iscuru meda, iscurigore Sinonimi e contrari mamucu, mútiu Frasi in s'iscuru mumutu un'ómine s'at pérdiu custa note…◊ custu nche intrat in s'iscuru mamutu de s'irménticu 2. semmus a mumutu a no si biet mancu a irrocare! Etimo srd. Traduzioni Francese nuit noire, noir comme dans un four, noir comme dans la gueule d'un loup Inglese pitch dark Spagnolo obscuro como boca de lobo Italiano bùio pésto Tedesco stockdunkel.

marrúsca , nf Definizione dentighedha pitica de pipiu Terminologia scientifica crn Etimo srd. Traduzioni Francese dent Inglese little tooth Spagnolo diente de niño Italiano dentino Tedesco Zähnchen.

massàgia , nf: massaja Definizione mere de domo, fémina, pruschetotu mama de famíglia, chi contivígiat e custódiat bene is cosas de domo Sinonimi e contrari massada Frasi as intesu sas abes a murmutu currindhe che massàgias faineras ◊ sa massaja bona no perdimentat sa cosa Etimo itl. Traduzioni Francese ménagère Inglese housewife Spagnolo ama de casa Italiano massàia Tedesco Hausfrau.

matàgnu , agt: metantzu, metanzu Definizione chi no tenet calidades bonas, nau de cosa e de gente puru (de ccn., fintzes chi est giau a fàere male) Sinonimi e contrari iscadentonzu, malésicu, malu, mecianu* | ctr. bonu Frasi su bentu de santu Simone tenet fama metanza ca ndhe iscudet s'ischissone ◊ invece de dultzuras mi faghes passare oras metanzas ◊ cussu est unu dutore metanzu ◊ su prus forte fachiat s'ala a su metantzu Traduzioni Francese de mauvaise qualité, médiocre, répréhensible Inglese ordinary, poor, censurable Spagnolo de mala calidad, reprobable Italiano scadènte, mediòcre, riprovévole Tedesco minderwertig, mittelmäßig, verwerflich.

«« Cerca di nuovo