abbudronàre, abbudruài , vrb: abburdonare Definizione fàere a gurdone, fàere a unu muntone, a chedha; dhu narant fintzes de una genia de ufrore, candho si formant coment'e gurones unu acanta a s'àteru Sinonimi e contrari acedhae, afollare, aggrustare, aggurdonai, apubulare, arretolare, atrepillai, atropare, atrumare, atutinare | ctr. ispàlghere, ispartzinai Frasi sa bama de sas berbeghes si fit abbudronada costoendhe sa conca una suta de s'àtera ◊ sa chessa lompet lestínchinu niedhu abbudronadu Terminologia scientifica pst Etimo srd. Traduzioni Francese grouper Inglese to group, to assemble Spagnolo agrupar Italiano raggruppare Tedesco gruppieren.

abbugnài , vrb: abbungiai, abbunzai, bugnai Definizione fàere giúmburos, pistaduras a una cosa, a unu trastu, prènnere de giúmburos, de nodos, de pistaduras, nau fintzes de frutuàriu Sinonimi e contrari abburrutonare, aggatare, agiumbare, ammacigai, aporcai 1, atzumbarare, atzumbighedhare, atzumbonare, catulare, pistae, tofedhare Frasi su pipiu est arrutu e si est abbungiau a conca Etimo srd. Traduzioni Francese cabosser Inglese to dent, to crush Spagnolo abollar Italiano ammaccare Tedesco verbeulen.

abbuidài , vrb: buidai Definizione fàere buidu, su ndhe pigare cosa, andharesindhe sa gente lassandho unu buidu, su logu chentza nudha Sinonimi e contrari ibboidare, illichidare | ctr. prenare, preni Frasi toca, isciolli sa chistioni: abbuidandi is serchetus! ◊ acabbada sa missa, sa crésia s'abbuidat e sa genti torrat a domu ◊ mamma, aparit su canistedhu ca depu abbuidai custu sachitedhu! Etimo srd. Traduzioni Francese vider Inglese to empty Spagnolo vaciar Italiano svuotare Tedesco entleeren.

abbujàre , vrb rfl Definizione fàere iscurosu, nau prus che àteru de sa bisura de chie s'intristat Sinonimi e contrari abbutzare, annapai, annozare, imbujare Frasi si abbujat s'orizonte, lampos e tronos fúlminat s'aera ◊ si est abbujadu in cara ca si fiat acatau chi su paperi fiat fatu cun ingannu Etimo itl. abbuiare Traduzioni Francese s'assombrir, obscurcir, offusquer Inglese to dim Spagnolo ensombrecerse Italiano offuscare, rabbuiarsi Tedesco verdüstern, sich verdüstern.

abbuligiài 1 , vrb: abbulizare, abbulurtzare, abbulunzare, abbulutzare, abbulutziare, abbuluzare, bolizare Definizione pònnere bulúgiu, avolotu; murigare e imbrutare, bullugiare, nau pruschetotu foedhandho de abba o cosas deasi, fintzes intrare a s'abba, fichire a modhe, ammesturare apare Sinonimi e contrari abbolojare, abbussiare, agiotulare 1, intruai, istriulare, sciambullai, trubulare, trullare, trumbugliai / abbaunzare, ammisturai Modi di dire csn: abbulizare faes e basolos = ammisturai totu, fuedhendi, ghetai totu a unu cosas chi no cuncordant apari; abbulizare a ccn. in carchi chistione = betarechelu in mesu de una chistione 2. su logu fit pàschidu e abbulutzadu 3. bi fint cudhos chi a sa chistione bi aiant abbulutziatu sa pulítica ◊ su pitzinnu fit a gherra chin d-una espressione abbulutziata che ruvàgliu ◊ fit chin sos pilos totu abbulutziatos ◊ su ricu no si abbulizat cun sos pòveros (P.Casu) Etimo srd. Traduzioni Francese mélanger, bouleverser Inglese to mix, to upset Spagnolo mezclar, revolver Italiano mescolare, sconvòlgere Tedesco mischen, durcheinanderwerfen.

abbumbài, abbumbàre, abbumbàri , vrb: bumbare Definizione fàere una bumba, cricare abbumbu, cosa a bufare, bufare, nau mescamente cun is pipios; suspire, prènnere, ufrare, nau siat de sa pasta cun su frammentu pesandho, e siat de is titas chi cumènciant a si prènnere de late o de àteru chi si ufrat: si narat fintzes in su sensu de betare cosa (es. abba, meighina) a meda, a tropu; ingrassare Sinonimi e contrari acirrai, assumire, bufae, imbreacare, imbumbare, inciumire, inciummare, ingullire, trincai / preni, ufiare / ingrassai 2. su perdingianu frissu si abbumbat de ollu ◊ sa terra est abbumbada de abba, cun custa sumana chi at fatu sempre proindhe ◊ za si n'at abbumbadu de profumu, cussa!… 3. cussa picioca est cumentzendi a abbumbai de petus ◊ cun sa basca su casu si est totu abbumbau Etimo srd. Traduzioni Francese imbiber, tuméfier Inglese to soak, to tumefy Spagnolo beber, hincharse Italiano imbévere, intumidire Tedesco tränken, schwellen.

abbundài , vrb: abbundhare, bundhare Definizione giare, produire o bogare a meda, nau mescamente de funtanas, de terras e matas Sinonimi e contrari abbenai, abbundiri, rebbucare 1 | ctr. mancai 1, menguai Frasi is fuedhus suus s'ant a abbundai sa cosa in su pratu o dh'ant a ismenguai? (I.Lecca)◊ a sos chi amus benes Deus los abbundhat pro los partiremus chin sos chi no ndh'azes Traduzioni Francese abonder Inglese to abound Spagnolo abundar Italiano abbondare Tedesco im Überfluß vorhanden sein.

abburàre , vrb Definizione abbruxare, abbruschiare, nau fintzes po fàere in colore coment'e abbruxau, fàere in colore de cafei / pane abburadu = (pane russu, modhe) cotu a apretadura a fogu, brusiadu o tropu cotu a fora ma matzosu in mesu Sinonimi e contrari abbrugiai, abbruscare, acotilai, ammoriscai, recòghere 2. sa terra est abburada a istudare su sidis (G.Branca)◊ issas no ischiant a nadare e no fint ancora abburadas Etimo itl.t Traduzioni Francese brunir Inglese to darke Spagnolo quemar, tostar Italiano abbrunire Tedesco verbrennen, rösten, bräunen.

abburinài , vrb: burinae Definizione trebballare a burinu Sinonimi e contrari picai 1 Frasi portat sa lepa a màniga ciata abburinada in su follu Etimo srd. Traduzioni Francese ciseler Inglese to chisel Spagnolo cincelar Italiano cesellare Tedesco ziselieren.

abburraciài , vrb rfl Definizione bufare a tropu cosa cun àrculu Sinonimi e contrari imbreacare, imburraciai 2. cun su babbu abburraciadu si sunt postos a ciarrare Etimo srd. Traduzioni Francese s'enivrer Inglese to get drunk Spagnolo emborracharse Italiano ubriacarsi Tedesco sich betrinken.

abburràre , vrb rfl Definizione afundhare in s'abba, in su ludu o fintzes in àteru (es. in su cundhimentu) Sinonimi e contrari abburgare, infangaciai / abburrigare Frasi custa cosa che dh'abburro in su putzu ◊ che apo abburrau sa manu in su lavamanu de s'abba 2. poniant sa panceta in su fumu e abburrànt sa mustela in s'aghedu Etimo spn. embarrar Traduzioni Francese se crotter Inglese to muddy Spagnolo enlodar, enfangar Italiano infangarsi Tedesco sich mit Kot beschmutzen.

abburrigàre , vrb rfl Definizione afundhare in s'abba, fichire o intrare a modhe, a mesu de s'abba o cosas deasi Sinonimi e contrari abburgare, abburrare, abburrigonare, ammodhiae, impogiare Frasi mi abburrigheit a modhe in s'abba ◊ sas ranas si abbúrrigant in s'abba, timendhe ◊ si devet abburrigare in dogni ludrau s'ànima umana? ◊ si che abburrigheit intro de su pighe ◊ preneit sa tatza abburrighendhechela in su binu Traduzioni Francese couler Inglese to sink, to plunge Spagnolo sumergir Italiano immèrgersi Tedesco tauchen.

abburríre , vrb Definizione currúmpere, fàere ischifu de cundhuta, su si giare a fàere male; refudare coment'e cosa chi faet ischifu, che cosa chi est o chi si credet male; ibregungire, fàere a bregúngia Sinonimi e contrari abborrèschere Frasi cussa fémina si est abburrida, ndh'at aprofitadu ca no bi est su maridu ◊ no mi abburro s'onore in sos ingannos 2. pro totu custas sa vida est recreu abburrendhe patimentos e fastizos ◊ abburro sos pecados mios a totu intentu ◊ Deus abburrit sas ideas malas Etimo itl. Traduzioni Francese abhorrer Inglese to loathe Spagnolo aborrecer Italiano aborrire Tedesco verabscheuen.

abburruntàre , vrb Definizione nàrrere cosa a unu coment'e brigandhodhu Sinonimi e contrari abbucaciai, afachilare, afrontai, agiostrare, atzuridare, cadojare, iscamurriare, rumbicare Traduzioni Francese reprocher Inglese to upbraid Spagnolo reprochar Italiano rimproverare Tedesco vorwerfen.

abbusài, abbusàre , vrb Definizione su si serbire de calecuna cosa prus de su chi si depet, in manera esagerada, a tropu; aprofitare de calecuna cosa o de ccn. Sinonimi e contrari aprofitai Frasi presenteit una lege contra a sos chi abbusaiant de su binu ◊ de sa passiéntzia mia no ti ndhe abbuses ca la perdo puru! 2. no ti abbusis mai de su trabballu de su pòbiru, ca est vilesa! Traduzioni Francese abuser Inglese to abuse Spagnolo abusar Italiano abusare Tedesco mißbrauchen.

abbuscinàre , vrb rfl Definizione ufrare; nau in cobertantza, pirmare Sinonimi e contrari abbrodhiare, acasidhare, amprudhiare, annicare, annozare, pirmare, ufiare 2. su burràgliu pro sa tocadura giughet malandras, giughet s'ata de su codigone iscolzolada, abbuscinada Etimo srd. Traduzioni Francese enfler Inglese to swell Spagnolo hincharse Italiano diventare tùmido Tedesco anschwellen.

abbuselcàre, abbusercàre , vrb: abbusescare Definizione prènnere sa busériga, betare a bentre, nau po papare o bufare meda Sinonimi e contrari abbentrare, abbentruscare, abbiscarzare, abbudagare, abbuzare, aelcare, atatamacare, imbrentai, sgagliubbai Frasi si ant proendha za si abbusercant! ◊ abbuseschèndhesi de erva frisca allentorida a s'animale si che li podet inchibberare sa bentre ◊ at truvadu su cadhu a sa funtana pro l'abbuselcare de abba ◊ sas tràilas brincaiant a sa mindha a s'abbusescare de ferràina ◊ recueint abbusercados che guntorzos chi torrant dae mortóriu Etimo srd. Traduzioni Francese se gaver Inglese to stuff oneself Spagnolo atiborrarse Italiano rimpinzarsi Tedesco sich vollstopfen.

abbutonài, abbutonàre , vrb Definizione intrare su butone in su trau in bestimentu; ammadurare is ogos de is cambos, fàere su butone de is linnas candho funt acanta a isparare po bogare linna noa Sinonimi e contrari abbagare, aggutonare / butonire | ctr. ibbutonare Frasi frate tuo si est galu abbutonandhe sa camisa ◊ si ponit is cartzonis e si abbutonat sa bragheta 2. cussa mata tocat a dha mexinai candu est abbutonendi e candu est infroria Traduzioni Francese boutonner Inglese to button Spagnolo abrochar Italiano abbottonare Tedesco zuknöpfen.

abbuturàre , vrb Definizione pònnere o ammadurare is butones, is ogos de is cambos, po bogare fògia e linna noa Sinonimi e contrari aoghire, aportzedhare, butonire Frasi s'ispalghent in s'aera sos dulches fiagos de sas méndhulas abbuturendhe ◊ sos isfraones sunt abbuturendhe 2. fiore abbuturadu, su fizu meu caru! Etimo srd. Traduzioni Francese pousser des bourgeons Inglese to gemmate Spagnolo brotar Italiano gemmare Tedesco knospen.

abbutzàre , vrb: abbuzare 1 Sinonimi e contrari abbujare, annozare, increstare, intristai Frasi candho benit s'atunzu deo mi abbuzo! Etimo srd. Traduzioni Francese courroucer Inglese to worry, to get angry Spagnolo ensombrecerse Italiano corrucciare Tedesco ärgern.

«« Cerca di nuovo