abbrigài , vrb: abbrigare 1, abbrigari, arbigai, arvigai, avrigai, obrigai Definizione orrubiare su ferru in su fogu fintzes a candho essit modhe de dhu pòdere trebballare Sinonimi e contrari arrubiai, cardiare, cardigiai, incrabigai, ingrujare Frasi su sole in istade abbrigat fintzes is pedras ◊ arvigai unu ferru in su fogu ◊ s'arroca pariat chi dh'iat abbrigada su ferreri 2. ananti de unu trébini avrigau, cussu puru est de bonu coru! ◊ at fatu is istampus a su sulitu cun d-unu ferru arbigau Etimo srd. albicare Traduzioni Francese rendre brûlant, chauffer au rouge, à blanc Inglese to make red-hot, to incandesce Spagnolo calentar al rojo, encandecer Italiano arroventare Tedesco glühen machen.

abbrigaméntu , nm Definizione su abbrigare unu metallu fintzes chi essit modhe de dhu pòdere istirare, trebballare Sinonimi e contrari abbrigadura, cardigiadura, ingrujadura Terminologia scientifica frr Etimo srd. Traduzioni Francese chauffage au rouge Inglese making red-hot Spagnolo calda Italiano arroventaménto Tedesco Glühen.

aferritàre , vrb Definizione fàere su marcu a ferru abbrigau a su bestiàmene maduru Sinonimi e contrari marcare Frasi in sos beranos pigaiant a montes pro aferritare su bestiàmine Etimo srd. Traduzioni Francese marquer le bétail au fer rouge Inglese to brand Spagnolo marcar, herrar Italiano marchiare Tedesco kennzeichnen.

amuràu , agt: muradu* Definizione chi est de colore orrúbiu cotu, agiummai furriandho a su niedhu Sinonimi e contrari fràchidu Frasi mantas amuradas ant postu me is fentanas Terminologia scientifica clr Traduzioni Francese paonage, rouge vermeil Inglese vermilion, purple Spagnolo morado Italiano paonazzo, vermìglio Tedesco violett, hochrot.

arrubiètu , nm Definizione genia de cosa orrúbia chi si frigant in cara e mescamente in lavras is féminas po si pàrrere de prus, po fàere prus bella sa carrítzia Sinonimi e contrari arrubiedhu, arrubighita Frasi su trucu est cussa cosa chi si ponint in faci po si fai bellas, is féminas: s'arrubietu po is trempas Traduzioni Francese rouge à lèvres Inglese lipstick Spagnolo barra de labios, arrebol Italiano rossétto Tedesco Lippenstift.

arrúbiu , nm, agt: orrúbiu, rúbiu* Definizione genia de colore, su de su sàmbene, de su fogu, prus o prus pagu cotu o càrrigu; chi est in colore inchesu, in colore de su sàmbene, de su fogu Sinonimi e contrari porporinu Modi di dire csn: faisí a. = fàgheresi ruju in cara de sa birgonza; is arrubiedhus = marcos rujos in cara in s'ispuntone de sos càvanos; s'a. de s'ou = oidedhu, ollanu Frasi est arrúbiu che piberoni ◊ de sa bregúngia si est fata arrúbia che càvuru cotu ◊ su caboni portat sa cogorista arrúbia che su coradhu Terminologia scientifica clr Traduzioni Francese rouge Inglese red Spagnolo rojo Italiano rósso Tedesco Rot.

arrujatzàu , agt Definizione orrúbiu de maladia, de s'immarritzone, de sa múngia Sinonimi e contrari ingrujatzadu Frasi candho mai carchi cabadhari bièndheti goi arrujatzada no ndh'at a àere dolu e ti nche picat?! Etimo srd. Traduzioni Francese rougi, rouge Inglese reddened Spagnolo enrojecido Italiano arrossato Tedesco gerötet.

cannonàdu , nm, pps: cannonatu, cannonau Definizione calidade de àghina niedha chi giaet unu de is méngius binos sardos / coment'e pps., de cannonare Sinonimi e contrari cagnolare Frasi su cannonau cosa sua si callat in s’unga! Terminologia scientifica frt, bfg Traduzioni Francese vin rouge exquis Inglese delicious wine of red quality Spagnolo garnacha Italiano vino prelibato di qualità róssa Tedesco köstliche Rotweinsorte.

cardiàre , vrb Definizione giare sa càrdia, callentare (ferru o àteru metallu) fintzes chi essit abbrigau agiummai de s'iscagiare Sinonimi e contrari abbrigai, arrubiai, arrujire, cardigiai, ingrujare, orruviare 2. ti at a inchèndhere semper de piús a fundhu finas a ti cardiare sa cusciénscia (N.Puggioni) Etimo spn. caldear Traduzioni Francese chauffer au rouge Inglese to make red-hot Spagnolo caldear, calentar al rojo Italiano arroventare Tedesco zum Glühen bringen.

cariasínu , agt Definizione chi est de cheréssia, in colore de cheréssia, che cheréssia / olia cariasina = zenia de olia de cufetu, tundha Sinonimi e contrari arrubiastu, rujastrinu, rujatu, rujonzu / tundhatzu Frasi est bellu cussu pane chin su butone cariasinu in mesu Etimo srd. Traduzioni Francese rouge cerise Inglese cherry red Spagnolo cereza Italiano ciliegiòlo Tedesco Weichselkirsche.

ingrujàdu , pps, agt: irrujau Definizione de ingrujare Sinonimi e contrari abbrigau, inchesu Traduzioni Francese brûlant, rouge, ardent Inglese scorching Spagnolo incandescente, candente Italiano arroventato, rovènte Tedesco glühend.

ingrujadúra , nf: irrujadura Definizione su ingrujare; fintzes su si fàere orrúbiu, nau de sa carre Sinonimi e contrari abbrigadura, abbrigamentu, arrujadura, cardigiadura Etimo srd. Traduzioni Francese chauffage au rouge, incandenscence Inglese red-heat Spagnolo incandescencia Italiano arroventatura, incandescènza Tedesco Glühendmachen, Glut.

ingrujàre , vrb: ingruzare, irrujare Definizione callentare su ferru (o àteru metallu) a puntu de essire orrúbiu; nau de cosas de papare (frutos), essire orrúbios, cotos, lómpios Sinonimi e contrari abbrigai, arrubiai, arrubiscai, arrujire, cardiare, cardigiai, imbudhidai, irrujire, orruviare | ctr. ifridare Frasi sas ancas si li fint pinnigadas e allorumadas che duos ferros irrujados ◊ pro còghere su late in su maninzone, antigamente, ingruzaiant pedras biancas e che las betaiant a mesu 2. sa cariasa est irrujendhe Etimo srd. Traduzioni Francese chauffer au rouge Inglese to make red-hot Spagnolo calentar al rojo Italiano arroventare Tedesco glühend machen.

ingrujatzàdu , agt: irrugiatzadu, irrujatzadu Definizione chi est orrúbiu de maladia, de s'immarritzone, de sa múngia Sinonimi e contrari arrujatzau, irrubiau, rubisconau Frasi so deo cussa pitzinna a càvanos irrugiatzados e una manu in busciaca ◊ ite at papau s'ebba chi zughet sa buca ingrujatzada? Etimo srd. Traduzioni Francese rougi, rouge Inglese reddened Spagnolo enrojecido Italiano arrossato Tedesco gerötet.

rúbiu , nm, agt: arrúbiu, orrúbiu, rúgiu, ruju, rúviu, ruxu, ruzu Definizione genia de colore, su de su sàmbene, de su fogu, prus o prus pagu cotu o càrrigu; chi est in colore inchesu, in colore de su sàmbene, de su fogu / genias de ruju: ruju pràchidu (colore de fràmula de fogu, r. che pudhu, che pumata, che coradhu), ruju meru, ispabajau (ruju deunudotu, totu, meda) Sinonimi e contrari porporinu, rubiscu, rusu Modi di dire csn: fàgheresi ruju in cara de sa birgonza, fàghere sa fatza ruja = faisí arrúbiu, arrubèschere; bortàresi a su ferru ruju = no tènniri arrispetu po nudha e po nisciunus; frades rujos = su fogu fuidu; àrias rúgias de sole… faghet tempus malu! Frasi no s'ischit si est niedhu, rúviu o biancu ◊ si est fatu ruju ruju e no resultat a nàrrere paràula ◊ giuto sos càvanos ruxos che pumatos ◊ sas àgheras si sont fatas rujas dae sas lampitzatas ◊ issa fuit bene fata, galana, bianca e ruja che una mela rosa ◊ ite bellas chi sunt, chie niedha chie ruza, custas féminas! ◊ in bidha sa chéxia est ruxa Cognomi e Proverbi smb: Rubiu, Ruggiu, Rugiu, Ruiu, Ruju Terminologia scientifica clr Etimo ltn. rubeus Traduzioni Francese rouge Inglese red Spagnolo rojo Italiano rósso Tedesco Rot.

sannóbidu , nm, nf: cenóbida, sinóbida, senóbide, senóbidu Definizione colore unu pagu orrúbiu, genia de terra po giare su colore orrúbiu Sinonimi e contrari màngala / cdh. tzinópia Etimo itl. sinòbbita Traduzioni Francese rubrique, terre rouge Inglese sinopite, red ochre Spagnolo almagre, ocre rojo Italiano sinòpia, òcra róssa Tedesco Eisenocker.

sàrpa , nf: assarpa, tzarpa Definizione calidades de sàlighe, ma mescamente s'ollastu o ollastedhu de arriu Sinonimi e contrari atoa, sàbixi Terminologia scientifica mt, Salix alba, S. aurita, S. fragilis, S. purpurea Etimo ltn. saripha Traduzioni Francese saule rouge Inglese willowtree Spagnolo sarga, mimbrera Italiano sàlice rósso Tedesco Purpurweide.

signàre , vrb: sinnai, sinnare Definizione fàere su singiale de sa grughe; fàere is sinnos a su bestiàmene in is origas; pònnere o lassare singiale, marcu de calecunu cropu o istrúpiu, fintzes sestare sa tula arandho o semenandho Sinonimi e contrari malcare Frasi a su mortu l'ant bestidu e sinnadu a corpus fritu ◊ candho s'intrat a crésia si sinnat ◊ m'imbenujo e mi ponzo a mi sinnare ◊ tràtalu cun pitzinnas, ca s'ides nuda a mie ti ndhe sinnas! ◊ eo ti sinno in lúmene de su Babbu, de su Fizu e de s'Ispíridu Santu! 2. s'anzone fit sinnatu: zuchiat una grunninina in sa punta de s'oricra ◊ sas anzonedhas pesadas cherent sinnadas ◊ depiant aproillai unus cantu cumpàngius ca depiaus sinnai is angionis 3. in su sentidu meu sa bértiga de s'istadea àsciat e falat ca no lu sinnat su pesu de sas dudas! (F.Múrtinu)◊ li fit assénnita chin su chicaju e si no si fit reminata a nche brincare sa gianna l'aiat sinnata male Etimo ltn. signare Traduzioni Francese faire le signe de la croix, marquer le bétail au feu rouge Inglese to countermark, to cross oneself Spagnolo persignarse, santiguarse, marcar Italiano fare il ségno della cróce, contrassegnare Tedesco das Kreuzzeichen machen, kennzeichnen.

«« Cerca di nuovo