acajòne, acajónu , nf, nm: cagione Sinonimi e contrari crupa, neche Frasi pesant chistione e si dant acajone ◊ canta, chi tantu neune ti ndhe faghet acajonu! Etimo srd. Traduzioni Francese faute Inglese fault Spagnolo culpa Italiano cólpa Tedesco Schuld.

avriàre 1 , vrb Sinonimi e contrari addulgare, ammítere, atorgare, cufessare Frasi Bacaredhu e Bainzu bi fint meses in presone, ma no aiant avriadu e perunu avocadu fit reséssidu a los fàghere iscapare (Q.Falchi) Traduzioni Francese avouer une faute Inglese to confess Spagnolo confesar, reconocer Italiano confessare, amméttere una mancanza Tedesco zugeben.

crúpa , nf: culpa, curpa, gulpa Definizione sa responsabbilidade de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhet de ccn., ma fintzes solu una neghe, càusa de calecuna cosa de malu Sinonimi e contrari acajone, difalta, falta, neche Frasi it'est sa curpa chi seis acusendimidha? ◊ funt ghetendisí sa curpa de palas in costas ◊ si sas criaduras faghent gai, sa curpa est de su babbu e sa mama chi no lis daent annestru ◊ si est macu no ndhe at curpa! ◊ apo pecadu pro curpa mia manna ◊ perdit su fillu po curpas de Giuda ◊ atroga sas culpas tuas!◊ si is fillus funt bagamundus, dhui at crupa puru de is babbus e mammas! 2. dae culpa de su discóidu apo fatu in debbadas su caminu Etimo ltn. culpa Traduzioni Francese faute Inglese fault Spagnolo culpa Italiano cólpa, responsabilità Tedesco Schuld.

difàlta , nf: disfalta Sinonimi e contrari crupa, falta, mancàssia Traduzioni Francese faute Inglese fault Spagnolo falta Italiano mancanza, erróre Tedesco Mangel, Fehler.

fadhína , nf Definizione ibbàlliu chi si faet chentza si ndhe acatare, po pagu atentzione, credendho de fàere giustu, de fàere bene / fàghere o nàrrere una cosa in f., ibballiandho Sinonimi e contrari fadhida, fadhichia, fadhoca, fadhu, ilmarru, imbàgliu, malavadhia Frasi pro me no bi at fadhina: est comente naro deo! ◊ bufendhe, in fadhina pro tatza ant leadu su conzu!…◊ in fadhina, creindhe chi in s'ampulla bi aiat abba, at bufadu varichina ◊ is bonas meris de domu de raru arruint in sa fadhina de coi su pani pagu axedu ◊ cussu no faghet bene si no est in fadhina! ◊ at pigau in fadhina una cosa po un'àtera Cognomi e Proverbi prb: chine faet faina faet fadhina Etimo srd. Traduzioni Francese faute, erreur, lapsus Inglese mistake, slip Spagnolo error (m), equivocación, lapsus, falta Italiano sbàglio, erróre, lapsus, fallo Tedesco Irrtum, Lapsus.

fàlta , nf: farta Definizione sa responsabbilidade de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; su fartare, su mancare, su no dhu’èssere de una cosa o de ccn. Sinonimi e contrari crupa, elfata, fadhoca, infarta, neche, nechesa, mancànscia / dannu Modi di dire csn: fàghere una cosa chentza farta = a seguru, chentza mancare, itl. immancabilménte; àere o tènnere f. = àere birgonza, sentíresi afaltadu; pagu falta = agiummai, pagu mancat chi… Frasi si irballabo, fachiat finta de no si abbizare de sas fartas meas ◊ no mi la sento de lu cundennare: in isse no bi at pecadu e ne farta ◊ deo no apo poderiu a cuerrare sas fartas tuas ◊ fatesi sa promissa de intregare sas fartas mias a sa rughe pro no pecare piús 2. cussu depiat benni, ma biu chi at fatu farta ◊ su babbu fiat mortu e faiat farta a sa famíllia ancora pitia ◊ no a mie, pobidha, ma a sa bidha nostra as fatu farta (A.Casula)◊ sa mamma est sempre bizilendhe sentza li fàghere farta note e die ◊ aiat gana de ghirare ma fachiat farta pro su trivallu 3. si intras in su mare che afundhas cun sa nae sentza farta (M.Murenu)◊ benide chena falta peruna! ◊ zente che tue, chentza fartas perunas, meritat bene ebbia ◊ depeis calai sentz'e farta peruna! 4. sos irrocos tuos pagu farta mi faghent! 5. s'afitu de cust'ortu si dhu pagat su limone, pagu falta Cognomi e Proverbi prb: no ghetes gurpa mai a sa fortuna: semper filu bi at de falta tua Etimo ctl., spn. Traduzioni Francese faute, culpabilité Inglese error, guilt, deficiency, fault Spagnolo falta, culpabilidad Italiano fallo, colpevolézza, manchevolézza, deficiènza Tedesco Fehler Schuld, Fehltritt.

ilfaltàdu, ilfartàdu , agt: infaltadu, infartadu, irfartadu, isfaltadu, isfartadu Definizione nau de unu, chi po comente foedhat o càstiat ananti de gente (coment’e provandho bregúngia) si biet chi si connoschet in crupa, in farta, si ndhe agatat male ca si connoschet de àere fatu calecuna cosa chi no andhat bene Sinonimi e contrari afaltadu, faltosu, ifastadu, frajau / cdh. infaltatu Frasi sos birgonzosos puru fint abbaidendhe sas pitzocas, mancari isfaltados ◊ l'aciapesi isfartada: li do una mirada si fit sintzera pro fàghere sa proa ◊ fut faedhendhe male de isse e comente si l'at bidu indainanti est abbarradu isfaltadu ◊ bessias a chircare ispiga, isfaltada timendhe sos meres ◊ no ischis mancu ite nàrrere ca ses isfartadu ◊ sos mannos fint isfartados ca aiant postu su minore in perígulu ◊ a s'ómine isfartadu sutzedit su chi timet 2. sa pitzinna turpa connoschiat totu, ma foras dae s'ambiente sou si agatait ilfaltada (Z.A.Cappai) Etimo srd. Traduzioni Francese fautif, qui se sent en faute Inglese to feel at fault or guilty about something Spagnolo que se siente culpable Italiano che si sente in difètto, in cólpa Tedesco wer sich schuldig fühlt.

ilmàrru , nm: irmarru, ismarru, smarru Definizione cosa male fata, dannu o isbàgliu chi si faet chentza dhu bòllere, po pagu atentzione o pagu abbilesa Sinonimi e contrari fadhina, fadhu, imbàgliu, malavadhia, malesaura, scascedhu / ttrs. immarrunada Frasi su male isse lu faghet abbiduduidu, no po ismarru! ◊ no est istadu un'ismarru ma corpu assempiadu, su chi li at dadu! ◊ domandhabbilu a manu arta, si l'at fatu pro istridu o pro ismarru! (G.Ruju)◊ su bestiàmine mi ch'est intradu a su laore pro irmarru, un'iscuta chi mi so fidadu ◊ un'irmarru podet cumbinare, ma totu cussos fogos sunt postos abbididarmente! Traduzioni Francese faute, erreur Inglese mistake Spagnolo error, equivocación (f) Italiano sbàglio, erróre Tedesco Fehler.

imbàgliu , nm: ibàlliu, irbàgliu, irbàlliu, irballu, isbàlgiu, sbàgliu Definizione cosa chi si faet (o chi si narat) in fadhina a su contràriu o diferente de comente depet èssere, de comente andhat bene o de comente si iat a bòllere, po pagu atentzione, ca no s’ischit o fintzes ca no si ammentat bene / èssere in i. = crèiri una cosa candu est un’àtera Sinonimi e contrari aerru, arràntzia, fadhina, fadhoca Frasi chi no fàciu irbàlliu, de cussa maladia a nosu ndi fut morta una craba ◊ malas fainas de sos ómines e imbàglios de sos zuighes ◊ as fatu un'imbàgliu, a torrare! ◊ in cust'iscritu no ant a mancare sos imbàglios ◊ ses in imbàgliu: no est gai comente cres tue Etimo itl. Traduzioni Francese faute Inglese error Spagnolo error, falta Italiano sbàglio Tedesco Fehler.

malavadhía, malavadhína, malavardía , nf: malevadia, malevaldia Definizione fadhina mala, ibbàlliu de fàere dannu / fàghere una cosa, unu dannu, pro m. = de malascigura, po farta de atentzioni, chentza dhu bòlliri Sinonimi e contrari fadhina, malesagura Frasi su chi at fatu no est pro malavardia! ◊ ite tortos, cale fatu bos apo malevaldia? (P.Mossa)◊ malevadadu, no ndh'at, isse, de coro malu: l'at fatu pro malavardia ◊ est rutu ca fit imbriagu o pro malevardia? Etimo srd. Traduzioni Francese faute, erreur Inglese mistake Spagnolo falta, error Italiano sbàglio, erróre Tedesco Fehler.

mancànscia, mancànsia , nf: mancàntzia, mancàssia Definizione su mancare de calecuna cosa chi dhue serbit, nau siat de cosas candho funt chentza calecuna parte, o faent a fossu ue depent èssere bene in paris, e siat de su cumportamentu de chie, mescamente cun curpa, no faet su dovere, su giustu, o faet male Sinonimi e contrari afatallu, falta, fresa 1, manchítzia, pecadu | ctr. sobra Frasi in cust'intúnigu chi ant fatu che at mancàssia: est a fossos! ◊ sa binza si l'at comporada fata ma bi aiat mancàntzias e bi at sighidu a prantare fundhos 2. Deus at a cumpadessi is mancàntzias nostas ◊ connosco sas mancànsias mias ◊ oe duas arrigas cherzo iscríere: si no dhu fatzo mi sento in mancàntzia ◊ apo pecadu in òperas, pessos e mancàssias ◊ cussos no si connoschent chi sunt in mancàntzia! ◊ pro cussa mancànscia mi li so atraghentadu ◊ mancàntzia manna no mi ndi as connotu: poita ses primau cun mimi? ◊ tue non sentis vilesa ne mancàntzia! Etimo itl. Traduzioni Francese manque, carence, faute, omission Inglese defect, omission Spagnolo falta Italiano mancanza, carènza, deficiènza, lacuna, manchevolézza, omissióne Tedesco Mangel, Verfehlung.

nèche , nf: nege, neghe, nexi Definizione sa responsabbilidade (àere o tènnere sa neghe) de unu dannu, de una cosa male fata, candho dipendhent de ccn.; foedhandho de animales, de matas o fintzes de sa salude de su cristianu, male, difetu chi no dhos lassat campare o crèschere singillos (àere o tènnere neghe), fintzes difetu eredau, de famíglia, de aredeu / donai nexi a unu = betare curpas a unu Sinonimi e contrari acajone, crupa, falta, nechesa / defeta, irvistu, istrópiu, mantza, nésica, peca 1 Frasi si su grodhe distruet su masone sa neghe est de chie pastórigat! ◊ si bufamus binu malu, sa neghe l'at s'isteriarzu ◊ su minore no ndhe tenet nege si at fatu fadhina ◊ sa neche est sa mea ca no mi so fatu bonu a nche lu torrare a su caminu zustu ◊ culpa mazore teniat e neghe chie at dadu a Maria a Pedru Feghe! ◊ l'ant mortu chentza neche 2. custa màchina tenet neghe, est cosindhe male ◊ cust'àrbure depet tènnere neghe o no li cufaghet su logu: no bi est creschindhe! ◊ s'animale chi at neghe mànigat meda ma no abbóniat ◊ cussa puntura de ispina mi at lassadu neghe: no poto pinnigare su pódhighe! Cognomi e Proverbi prb: neche o no neche pranghet berbeche Etimo ltn. nece(m) Traduzioni Francese faute, défaut, tare Inglese guilt, fault Spagnolo falta, defecto Italiano cólpa, fallo, difètto, tara Tedesco Schuld, Fehler.

tzancarronàda , nf: ciancarronada Definizione aconcada maca, fatura de tzancarrones Sinonimi e contrari aconcada, acucada, garrafatoni, isconcata, isconchinada, meleda / cdh.tzancarrunata, ttrs. tzancarrunada Etimo srd. Traduzioni Francese faute grossière, balourdise Inglese big mistake, stupid act Spagnolo disparate, imprudencia, falta Italiano cólpo di tèsta, gròsso sbàglio, spropòsito, balordàggine Tedesco unbesonnene Handlung, grober Fehler, Dummheit.

«« Cerca di nuovo