A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

abbadèra , nf Definizione genia de istrégiu fatu po pigare abba de pòdere betare ispainada a frores o àtera cosa pitica prantada; fintzes genia de mobbíliu cun istrégiu adatu de dhue pònnere abba po si samunare is manos, sa cara, cun s'isprigu ananti Sinonimi e contrari abbadore, arrisciadore Etimo srd.

abbadèssa , nf: badèscia Definizione sa superiora in su cunventu de is mòngias Terminologia scientifica prf Traduzioni Francese abbesse Inglese abbess Spagnolo abadesa Italiano badéssa Tedesco Äbtin.

abbadhàre , vrb Definizione su si fàere a badhu, intostare coment’e callu o corgiolu Sinonimi e contrari acorgiare, acorzolare, aggadhare, incallire Etimo srd. Traduzioni Francese devenir calleux Inglese to harden Spagnolo encallecerse, curtir Italiano incallirsi Tedesco schwielig werden, sich verhärten.

abbadharinàdu , agt Definizione si narat de unu chi est a illuinamentu, chi est che imbriagu Sinonimi e contrari abbadhinadu, abbatzinadu, iscimingiau, sculubiau / atolondrau Frasi intendhendhe chi sa Sardigna tenet setemiza nuraghes bi arreei abbadharinadu Etimo srd. Traduzioni Francese étourdi Inglese dazed Spagnolo aturdido Italiano stordito Tedesco betäubt.

abbadherigadúra , nf Definizione su si abbadherigare Sinonimi e contrari abbedhérigu Etimo srd.

abbadherigàre , vrb: abbedherigare Definizione intostare, nau de frutuàriu chentza lómpiu, o fintzes tostau de su fritu (e deosi de su pane cruo puru); prnl. nau de una persona candho no torrat àlidu de su dispraxere o fintzes de s’errisu, e in cobertantza si narat fintzes po mòrrere Sinonimi e contrari ammustèlchere, dilmagiare, disimainai, ingortigai, sdemmaniai / intostai Frasi addaghi at ischidu chi fit mortu su fizu, sa mama si ch'est abbadherigada ◊ a ndhe tenes de risu: mih no ti che abbadhérighes, mih! ◊ male chi dh'abbadhérighet! 2. custa cosa no est lómpida: est abbadherigada ◊ bi ndhe aiat de s'abbadherigare, de su risu ◊ si ch'est abbadherigadu de su prantu, su pitzinnu ◊ su pane cheret cuguzadu bene ca sinono si che abbadhérigat, no bi pesat 3. candho mi che abbadhérigo faghide comente cherides, ma fintzas a candho abbarro biu inoghe cumandho deo! Etimo srd. Traduzioni Francese s'évanouir Inglese to faint Spagnolo desmayarse Italiano cadére in delìquio Tedesco in Ohnmacht fallen.

abbadhinaméntu , nm Sinonimi e contrari abbatzinamentu, ammolighinzu, atambainamentu, bacinedha, batzinu 1, imbatzinamentu, insimíngiu, loinu, luinore Etimo srd.

abbadhinàre , vrb Sinonimi e contrari abbatzinare, ammolighinare, atambainare, ibbadhinare, imbatzinare, ingadhinae, scimingiai Etimo srd.

abbadía , nf: abbatzia Sinonimi e contrari cumbentu, monastériu Frasi pesant pretu paret su bene de s'abbadia! Traduzioni Francese abbaye Inglese abbey Spagnolo abadía Italiano abbazìa Tedesco Abtei.

abbadiàda , nf: abbaidada Definizione su castiare, su furriare is ogos a castiare, su castiare a sa lestra Sinonimi e contrari annotada, castiada, cumpassada, mirada, ocrada Frasi dàeli un'abbaidada a cussa cosa! ◊ l'at sighida cun s'abbaidada e l'at bida bolendhesiche ◊ bi aiat totu unu troboju de abbaidadas pro fàghere a cumprèndhere a su cumpanzu su vàgliu e rivàgliu, zoghendhe a cartas ◊ s'abbaidada de cussu corvu naraiant chi batiat disaura Etimo srd. Traduzioni Francese coup d’oeil Inglese glance, peep, check Spagnolo ojeada, mirada, vistazo Italiano guardata, scórsa, sbirciata, contròllo Tedesco Durchsicht.

abbadiài, abbadiàre , vrb: abbaidae, abbaidare, abbaitare, badiare Definizione castiare, apèrrere e girare is ogos po bíere sa cosa; giare atentzione, atèndhere a una cosa o a unu; abbarrare ammammalucaos coment’e timendho, chentza fàere nudha, chentza de ischire ite fàere; castiare o pentzare a una cosa ibertandhodha, agiummai coment’e domandhandhodha, o, si est cosa de giare, èssere coment’e dispràxios, no tènnere su coràgiu de dha giare (ma dhu narant sèmpere cun sa nega po nàrrere su ctr.: no l'abbàidat, no si abbàidat, a./no a. s'ispesa/a s'ispesa, su perígulu/a su perígulu, su sacrifítziu/a su sacrifítziu); tènnere arrespetu / impr. abbà! Sinonimi e contrari allutzare, annotare, apompiai, badrare, cadebai, castiai, colbiare, isperare 1, labai, mirai / apitare Modi di dire csn: a. a unu a carrones = abbaidare cun tropu rispetu a unu, istàreli in dainanti unu pagu guvardu, coment'e timindhe; abbaidaresindhe = castiaisí apari in faci coment'e po bòlliri isciri o cumprèndiri ccn. cosa; a. una fémina, una màchina, una bestimenta = iscioberai, decídiri cali pigai; no bi ndhe at unu de abbaidare = funt unu peus o prus légiu de s'àteru, mancunu bonu; abbàida a tie = fai comenti creis! Frasi cussus antzianus passant oras e oras in cumpannia a abbadiai sa zenti chi passat ◊ abbàida a bídere si b'at zente, chi apo intesu una boghe! ◊ abbàida candho faghes sa cosa, abberi sos ogros si no cheres fàghere abbunzos! ◊ deo abbàido a mie, a bídere si est zustu su chi fato, no ponzo fatu de sos àteros ◊ abbàida sos pecos tuos, cantu chi chircas sos anzenos! ◊ ite ses abbadiandhe a ogos trotos?! 2. ancu ti calet tronu: m'abbàida a bídere ite at fatu!…◊ abbaidade a non bos lassare ingannare! 3. bètali francas a su triballu, no ti lu abbàides! ◊ no mi lu abbàido ca isse est síndhigu, no: su chi tenzo de nàrrere bi lu naro! ◊ no sento ca andho sordau: solu sento sa pitzinna chi mi apo abbadiau 4. cherent combidados a chenare, sos amigos tuos, ca l'abbàidant ◊ a sos cojados noos lis cheret fatu unu bellu donu, ca l'abbàidant, ca issos puru ndhe ant fatu a nois ◊ compare si ndhe tenet, dinari, sos chentu miza no los abbàidat: lu daet e toca! ◊ como istamus abbaidèndhennos su dinari: ispesu cheret, candho tocat, za bi est! 5. imbarendhe sa peta, ma cudha peta no arriviat ancora: tandho comintzant a si ndhe abbaidare apare e a fàghere sos pensamentos piús istrambos Etimo itl. guaitare Traduzioni Francese regarder Inglese to look, to watch Spagnolo mirar Italiano guardare Tedesco ansehen, schauen.

abbadinàre , vrb Definizione arrennèscere a bínchere, a cumandhare una fortza, su dha superare cun àtera fortza Sinonimi e contrari abbotinare, acacigai, bíncere, craspuare, destrui Frasi candho no podes abbadinare su cabadhu matzucas sa sedha ◊ su bumbu meda lis aiat provau sos chircos e a unu a unu los aiat abbadinaos ◊ aiat prantu a sa muda abbadinau dae unu disisperu prus nighedhu de sa morte ◊ cudhas maladias chi eris no si resessiat a las abbadinare oe las sanant chin una suposta ◊ potas abbadinare s'iscuru! Traduzioni Francese soumettre Inglese to subdue, to win Spagnolo someter Italiano sottométtere, víncere Tedesco unterwerfen, besiegen.

abbadinàrgiu , nm: abbadrinalzu Definizione logu de abbadrinu, de benatzu, inue sumit abba Sinonimi e contrari abbadrinosu Frasi sunt pianuras de abbadrinalzu, ricas de pischinas mannas de abba ◊ no fait a dhui passai in s'abbadinàrgiu Terminologia scientifica slg. Etimo srd.

abbadínu , nm, nf, agt: abbadrinu, abbardinu, abbatrina Definizione logu de benatzu, inue dhue at abba meda Sinonimi e contrari abbàgliu, bràdinu, bràina, ifustura, tónchine Frasi cun s'aradura sas terras mesu mortas torrant bias e s'abbadrinu benit bonificadu ◊ Aritzo fiat bivindho in s'abbadinu, dae s'alluvione 2. trazant una rughe in ficada pedrosa e abbadrina Terminologia scientifica slg.

abbadítzu , agt Definizione nau de terra, de logu, chi si podet abbare, chi faet a dhue passare s'abba Etimo srd. Traduzioni Francese irrigable Inglese irrigable Spagnolo regadío Italiano irrigàbile Tedesco bewässerbar.

abbadógiu, abbadógliu, abbadólzu , nm, nf: abbadòrgia, abbadorju, abbadorzu, abbatógliu, abbatórgiu, acuadórgiu 1, acuadroxa, acuadroxu Definizione logu inue bufat o si faet bufare su bestiàmene, fintzes funtana Sinonimi e contrari biberadóriu, bidorzu, peberadóriu, umiadroxu Frasi sos tazos si sunt atrumados in s'abbadolzu ◊ sont annatos a li luvare s'abbatógliu de su bestiàmene ◊ su bestiàmini si àcuat in s'acuadroxu ◊ su carretoneri si est firmau in s'acuadroxa po fai bufai su cuadhu Etimo ltn. aquatorium Traduzioni Francese abreuvoir Inglese trough (drinking) Spagnolo abrevadero Italiano abbeveratóio Tedesco Tränke.

abbadòre , nm Definizione genia de istrégiu fatu po ingòllere abba de pòdere betare ispainada a frores o àtera cosa pitica prantada Sinonimi e contrari abbadera, arrisciadore, bagnarola Terminologia scientifica stz Etimo srd. Traduzioni Francese arrosoir Inglese watering can Spagnolo regadera Italiano innaffiatóio Tedesco Gießkanne.

abbadòrgia, abbadórju, abbadórzu abbadógiu

abbadrína , nf Definizione bubburuca prena de abbadúgia in sa carre bia; a logos si narat fintzes a is piringiones Sinonimi e contrari bubbulica, buciuca, fiodha, ilfiodha / filinzone, maninzone, pedinzone, pilinzone 2. no fato che ratare, cun custas abbadrinas! Etimo srd.

abbadrinàlzu abbadinàrgiu