agrestàre , vrb: arestai, arestare Definition essire areste, si narat de animales e de erbas chi, unu tempus contivigiaos cun su trebballu, dhos ant lassaos a sirba issoro, abbandhonaos, e ant pérdiu in calidade; si narat fintzes de is terrenos lassaos chentza trebballaos chi si prennent de totu su chi dhue naschit; nau de gente, istare aillargu de is àteros agiummai coment'e tenendho bregúngia o ifadu de sa cumpangia, fàere che a s'animale areste chi no si lassat tocare nudha nudha Synonyms e antonyms abriare, aferare, arestire, arruarzare, eremire, imbragadinai, imburdiri, irratzare / ammugronare, assirbonae, azanare | ctr. ammasedare Sentences custu frenugu si ch'est arestadu ◊ nos fit mancadu su batu: apustis de meda za l'amus àpidu ma si che fit arestadu e a lu cramare no beniat prus Etymon srd. Translations French rendre sauvage English to make wild Spanish volver silvestre (plantas), salvaje (animales), huraño (personas) Italian inselvatichire German verwildern.

agrèste , agt: areste 1, aresti, arestu Definition nau de erbas o de matas (e fintzes de terras), chi faent a solas, chentza contivígiu de sa gente, chentza chi nemos ndhe prantet; nau de animales, chi no funt pesaos apostadamente, ne domaos o abbituaos a sa manu de sa gente, chi no si lassant acostire o tocare, pagu o nudha abbituaos a bíere gente; nau de ccn., chi est iscontriosu, chi no bolet istare cun àtere, pagu amedhosu / lassai su masedu po s'aresti = lassare su bonu pro su malu, su menzus pro su peus Synonyms e antonyms arrui 2, buldu, faràstigu / agrestosu, aréstigu | ctr. coltivau / domadu, masedu / ammedhósicu Sentences fustinaga, frúture areste ◊ bi at erbas arestes bonas a manigare ◊ est una terra agreste chi in beranu si cucutzat de ervas e fiores ◊ sas erbas fuint tropu cracas: si bidiat ca fuit logu areste, terra chena triballiare ◊ su pisellu de àinos nostru est areste ◊ Bustianu fit perricau imbucandhe in su gúturu agreste a s'intrada de sa bidha 2. apo chircatu de tènnere sa gatu pro la curare, ma si est fughita che gatu agreste ◊ as a curri de crabetura in crabetura coment'e unu gatu aresti ◊ immoi dhas podiat sètzi comenti bolliat issu is tres purdedhas arestis ◊ Giuanni papàt pibitziris e meli aresti 3. cussu est areste che fera ◊ si podet nàrrere chi dogni bidha at àpidu sos bandhidos suos, bonos e malos, masedos o arestes, umanos o sambeneris Surnames and Proverbs smb: Areste, Aresti Etymon ltn. agrestis Translations French sauvage English wild Spanish silvestre (plantas), montés (animales), bravo, huraño (pers.) Italian selvàtico, insociévole German wild, ungesellig.

arestàdu , pps Definition de arestare Synonyms e antonyms agreste, agrestiu, arestidu Translations French devenu sauvage English made wild Spanish vuelto silvestre, salvaje Italian inselvatichito German verwildert.

arrusticài , vrb Definition su si fàere areste Synonyms e antonyms agrestare, irrusticai Etymon srd. Translations French rendre sauvage English to become wild Spanish volverse salvaje, silvestre Italian inselvatichire German verwildern.

búldu , agt, nm: burdu Definition si narat de gente candho unu est fígiu de àteru babbu, fatu a sa fancedhina, o chi no si connoschet chie est su babbu; si narat de is erbas chi assimbígiant a is erbas bonas a papare ma chi creschent a solas in campu; nau de is muros, chi funt fatos a pedra chentza impastu, a muru sicu / perda burda = foedhandho de pedra metallífera, chi no portat metallu, itl stèrile Synonyms e antonyms burdiscu / agreste, arrui 2, aurdu, eremidu, faràstigu, gurdu | ctr. legítimu / masedu Idioms csn: sonu b. = sonu surdu, de campana iscannia; fizu fatu a burdinu = burdiscu, fatu a sa fancedhina Sentences maigantas ndhe amus bidu cun su burditu a pala pianghendhe s'insoro sorte mala ◊ cussa fémina at fatu su burdu: s'ómine l'aiat ingannada ◊ si fatzu unu burdu sendi bagaria at a èssi destinu chi depia passai! 2. làtia burda ◊ ant serradu su cunzadu a muru burdu 3. sas campanas tinniant burdas marusini istonadu Etymon ltn. burdus Translations French illégitime, bâtard, sauvage English illegitimate, bastard, wild Spanish ilegítimo, bastardo, silvestre Italian spùrio, bastardo, selvàtico German unehelich, Bastard wild, Wilde.

cacalòdha , nf Definition genia de frutu chi faet sa rosa canina (orruo cràbinu) e fintzes àteras linnas Synonyms e antonyms balladore, pibirillò, pimpirillodhi, piscialetu, rullari Scientific Terminology rbr Etymon srd. Translations French gratte-cul English butcher's broom Spanish escaramujo, rosla perruno, silvestre Italian cinòrrodo German Hagebutte.

campulínu , agt Definition nau de erba, chi est de campu, chi faet a sola, chentza prantada Synonyms e antonyms agreste | ctr. masedu Sentences sunt bodhindhe frores campulinos Translations French sauvage English wild Spanish silvestre Italian campèstre German ländlich.

cariasambriàga , nf Definition una calidade de cheréssia areste Synonyms e antonyms cerexiabburda, ghinda Scientific Terminology mtm, frt, Prunus avium Etymon srd. Translations French merise English cherry-tree, cherry Spanish cerezo silvestre Italian ciliègio selvàtico, ciliègia bisciolina German Kirschbaum.

cerexiabbúrda , nf Definition una genia de cheréssia areste, mata (manna) e frutu Synonyms e antonyms cariasambriaga, ghinda Scientific Terminology mtm, Prunus avium Translations French merisier English wild cherry Spanish cerezo silvestre Italian ciliègia bisciolina German Vogelkirsche.

cogótzula , nf: cugúciula, cugútzua, cugútzula Definition sa cranciofedha de su gureu de campu o cardu gureu, e totu su fundhu puru; fintzes cosighedha de nudha, de pagu contu Synonyms e antonyms cugutza*, pubúntzula / bardueru, cardueru, cardugureu Sentences sa cogótzula a segundis de comenti dha papas ti fait sa buca sciuga sciuga 2. no balit una cugútzula, cussu caboni! ◊ po ciorbedhu, cussu portat folla de cugútzula!… Scientific Terminology rbr, rbz Translations French artichaut sauvage English wild artichoke Spanish alcachofa silvestre Italian carciòfo selvàtico German spanische Artischocke.

cugúsa , nf Definition àpiu burdu o de arriu, una calidade de àpiu chi creschet a sola in logos de abba, bonu a papare Synonyms e antonyms apiubburdu, atigusa, giúguru, giuru, turgusone, tzurgusa Scientific Terminology rbz, Apium graveolens Translations French ache English celery Spanish apio silvestre Italian sèdano palustre German Merk.

fostinàcia , nf: frustinaca, frustinaga, fustinaga, fustinàglia Definition sa calidade areste de sa pistinaga Synonyms e antonyms aligalzagàmpina, pastinaca, pestianga, pinnoi, pubusone Sentences birduras de papare: beda, isparau, frenugu, àpiu, caulitu, porru, ambularza, cardu, tzicória, nafrutza, ortigada, fustinaga e ateras Scientific Terminology rba, Daucus carota Etymon ltn. pastinaca + fuste Translations French carotte fourragère English carrot Spanish zanahoria silvestre Italian caròta selvàtica German eine Möhresorte.

frúschiu 1 , nm: frúsciu 1, fruscru, fruscu Definition genia de tupighedha pitica, totu birde, cun is cambos chi parent fògias, punciudas chi punghent: faet unu frutighedhu tundhu orrúbiu (mela ’e frúschiu o meledha úrpina)/ ruju che f. = ruju meru, ruju cotu Synonyms e antonyms brúsciu 1, buscadinu, grúspinu 1, lauspinosu, melaevrúschinu, piscialetu, ruju 2, rúschiu, sorighina 1, spinadopis / cdh. pugniratzu Scientific Terminology rbl, Ruscus aculeatus Etymon ltn. *brusculum Translations French houx English butcher's broom Spanish rusco, arrayán silvestre Italian pungitòpo German Stachliger Mäusedorn.

fusighítu , nm Definition rosa de ladhérighe, de margiani Synonyms e antonyms arrolàriu, arrosabburda, badherinu, pibirillò, rosagadhina, rosagràbina, tutussi Scientific Terminology rbl, Rosa canina Etymon srd. Translations French rose sauvage English brier-rose Spanish rosal silvestre, escaramujo Italian rosa selvàtica German Hundsrose.

giúguru , nm Definition àpiu burdu o de arriu, una calidade de àpiu chi creschet a sola in logos de abba Synonyms e antonyms apiubburdu, atigusa, cugusa, giuru, turgusone, tzurgusa Scientific Terminology rba, Apium graveolens Translations French céleri English celery Spanish apio silvestre Italian sèdano palustre German Knotenblütige Sellerie (est su "graveolens" e no su "nodiflorum").

giúru , nm Definition àpiu burdu o de arriu, una calidade de àpiu chi creschet a solu in logos de abba Synonyms e antonyms apiubburdu, atigusa, cugusa, giúguru, turgusone, tzurgusa Sentences candho torrat beranu, a rampos mannos at a brotare su giuru ◊ sa sogra, si a ti dare unu basu bi arrivat, ti lassat fritu peus de su giuru (P.Masia)◊ s'abba fit riendhe in lascinzos e brinchitendhe in tzurumbas, giuru e crabuvigu Scientific Terminology rba, Apium graveolens Translations French céleri English celery Spanish apio silvestre Italian sèdano palustre German Knotenblütige Sellerie (est su "graveolens" e no su "nodiflorum").

imburdíri , vrb Definition fàere burdu, areste, malu (ammesturau cun malesa, brutura o àteru deasi) Synonyms e antonyms abriare, aferare, agrestare, arruarzare, eremire / abburdare, chilzeniare, disgeniare, imburdai Sentences funt arrennéscius a imburdiri sa cuscéntzia de sa genti ◊ ant imburdiu sa língua nosta! Etymon srd. Translations French abâtardir English to bastardize Spanish volverse silvestre Italian inselvatichire, imbastardire German verzildern lassen, entarten.

orrolài , nm: arrolàriu*, orrolari, orrolarju, orrularju, rollàriu Definition rosa de ladhérighe, de margiani, rosa canina o orrosa de gullari o de s'orruo cràbinu Synonyms e antonyms arrosabburda, badherinu, cincirrollai, fusighitu, ninnieri, pibirillò, rosagadhina, rugurbinu, tutussi Scientific Terminology mt, Rosa canina Translations French rose églantine English blamberose Spanish rosal silvestre Italian ròsa canina German Hundsrose.

piàstu , nm: piraltu, pirastru, pirastu Definition mata totu ispinosa (a ispinas grussas e longas) e frutu (upm) areste, una genia de pira pitichedhedha tundhita e asciuta, pedrosa (faet a dha papare candho est fata, unu pagu in colore de castàngia, a matza niedha, ca cherfa arreschet in su gúturu): est sa linna chi s'innestat a pira / favedhare a pirastru piriferchi = a brétiu Synonyms e antonyms piredhu / pirastrolu, piroi Sentences si si che sicat cussa inferchidura restas unu pirastru ismutzurradu! (Cubeddu)◊ lea una cuba de chelcu o de piraltu: si la pienas de binu gualtu mantenet su difetu fin'a moltu (Piras) 2. no apubu nudha, sa vista mi est cumentzendi a mancai: su nai ca portau is ogus che pirastu de monti! ◊ su pirastru est una frútora obescosa ◊ su pirastru como est cherfu, birde che a sa prunischedha Surnames and Proverbs smb: Pirastru, Pirastu Scientific Terminology mt, Pyrus spinosa Etymon ltn. pirastru(m) Translations French poirier sauvage English wild pear (tree) Spanish peral silvestre Italian perastro German Holzbirne.

«« Search again