Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abriàre , vrb Definition dhu narant de su porcu chi a fortza de arratzare male si che faet coment'e a sirbone, si che arestat de arratza Synonyms e antonyms aferare, agrestare, arruarzare, eremire, imburdiri Etymon srd. Translations French devenir sauvage English to grow wild Spanish volverse salvaje el cerdo Italian inselvatichirsi German verwildern.

abriòne , nm Definition cosa areste meda Synonyms e antonyms crabione Surnames and Proverbs smb: Abrioni Etymon srd. Translations French sauvage English big wild Spanish salvaje Italian selvaticóne German sehr wild.

aferàre , vrb Definition su si fàere a fera, arestare Synonyms e antonyms abriare, agrestare, arruarzare, eremire, imburdiri Etymon srd. Translations French devenir sauvage English to grow wild Spanish volverse salvaje Italian inselvatichirsi German verwildern.

agrestàre , vrb: arestai, arestare Definition essire areste, si narat de animales e de erbas chi, unu tempus contivigiaos cun su trebballu, dhos ant lassaos a sirba issoro, abbandhonaos, e ant pérdiu in calidade; si narat fintzes de is terrenos lassaos chentza trebballaos chi si prennent de totu su chi dhue naschit; nau de gente, istare aillargu de is àteros agiummai coment'e tenendho bregúngia o ifadu de sa cumpangia, fàere che a s'animale areste chi no si lassat tocare nudha nudha Synonyms e antonyms abriare, aferare, arestire, arruarzare, eremire, imbragadinai, imburdiri, irratzare / ammugronare, assirbonae, azanare | ctr. ammasedare Sentences custu frenugu si ch'est arestadu ◊ nos fit mancadu su batu: apustis de meda za l'amus àpidu ma si che fit arestadu e a lu cramare no beniat prus Etymon srd. Translations French rendre sauvage English to make wild Spanish volver silvestre (plantas), salvaje (animales), huraño (personas) Italian inselvatichire German verwildern.

agrèste , agt: areste 1, aresti, arestu Definition nau de erbas o de matas (e fintzes de terras), chi faent a solas, chentza contivígiu de sa gente, chentza chi nemos ndhe prantet; nau de animales, chi no funt pesaos apostadamente, ne domaos o abbituaos a sa manu de sa gente, chi no si lassant acostire o tocare, pagu o nudha abbituaos a bíere gente; nau de ccn., chi est iscontriosu, chi no bolet istare cun àtere, pagu amedhosu / lassai su masedu po s'aresti = lassare su bonu pro su malu, su menzus pro su peus Synonyms e antonyms arrui 2, buldu, faràstigu / agrestosu, aréstigu | ctr. coltivau / domadu, masedu / ammedhósicu Sentences fustinaga, frúture areste ◊ bi at erbas arestes bonas a manigare ◊ est una terra agreste chi in beranu si cucutzat de ervas e fiores ◊ sas erbas fuint tropu cracas: si bidiat ca fuit logu areste, terra chena triballiare ◊ su pisellu de àinos nostru est areste ◊ Bustianu fit perricau imbucandhe in su gúturu agreste a s'intrada de sa bidha 2. apo chircatu de tènnere sa gatu pro la curare, ma si est fughita che gatu agreste ◊ as a curri de crabetura in crabetura coment'e unu gatu aresti ◊ immoi dhas podiat sètzi comenti bolliat issu is tres purdedhas arestis ◊ Giuanni papàt pibitziris e meli aresti 3. cussu est areste che fera ◊ si podet nàrrere chi dogni bidha at àpidu sos bandhidos suos, bonos e malos, masedos o arestes, umanos o sambeneris Surnames and Proverbs smb: Areste, Aresti Etymon ltn. agrestis Translations French sauvage English wild Spanish silvestre (plantas), montés (animales), bravo, huraño (pers.) Italian selvàtico, insociévole German wild, ungesellig.

ambrullànsa, ambrullànta, ambrullàtza , nf: ambuàcia, ambuatza, ambulartza, ambulatza, amburlassa, ammulartza, ammulatza Definition genia de erba bona po ebrúgiu Synonyms e antonyms aburlanta, ambrutatza, ammuratza*, irimulata Sentences no fait prus mancu a papai ambuàcia comenti festus una borta…◊ s'ambulartza si coghet e si papat crua puru ◊ si segaus duas ambuàcias e prandeus ◊ totus regolliant aschione, altzigusa, ammulartza, tzòcoro Scientific Terminology rbz, Raphanus raphanistrum Translations French radis sauvage English wild radish Spanish rabanillo Italian ramolàccio selvàtico German Hederich.

ammugronàre , vrb rfl: ammurvonai Definition nau de gente, coment'e fàere a muvrone, arestosu Synonyms e antonyms agrestare, assirbonai | ctr. ammasetare Etymon srd. Translations French devenir sauvage English to grow wild Spanish volverse salvaje Italian inselvatichirsi German verwildern.

arestàdu , pps Definition de arestare Synonyms e antonyms agreste, agrestiu, arestidu Translations French devenu sauvage English made wild Spanish vuelto silvestre, salvaje Italian inselvatichito German verwildert.

arruarzàre , vrb Definition su si fàere a unu arruàrgiu, totu prenu de orruo, arestau, nau de unu terrenu chentza trebballau Synonyms e antonyms abriare, aferare, agrestare, eremire, imburdiri Etymon srd. Translations French rendre sauvage English to make wild Spanish enmalecerse Italian inselvatichire German verwildern lassen.

arrusticài , vrb Definition su si fàere areste Synonyms e antonyms agrestare, irrusticai Etymon srd. Translations French rendre sauvage English to become wild Spanish volverse salvaje, silvestre Italian inselvatichire German verwildern.

búldu , agt, nm: burdu Definition si narat de gente candho unu est fígiu de àteru babbu, fatu a sa fancedhina, o chi no si connoschet chie est su babbu; si narat de is erbas chi assimbígiant a is erbas bonas a papare ma chi creschent a solas in campu; nau de is muros, chi funt fatos a pedra chentza impastu, a muru sicu / perda burda = foedhandho de pedra metallífera, chi no portat metallu, itl stèrile Synonyms e antonyms burdiscu / agreste, arrui 2, aurdu, eremidu, faràstigu, gurdu | ctr. legítimu / masedu Idioms csn: sonu b. = sonu surdu, de campana iscannia; fizu fatu a burdinu = burdiscu, fatu a sa fancedhina Sentences maigantas ndhe amus bidu cun su burditu a pala pianghendhe s'insoro sorte mala ◊ cussa fémina at fatu su burdu: s'ómine l'aiat ingannada ◊ si fatzu unu burdu sendi bagaria at a èssi destinu chi depia passai! 2. làtia burda ◊ ant serradu su cunzadu a muru burdu 3. sas campanas tinniant burdas marusini istonadu Etymon ltn. burdus Translations French illégitime, bâtard, sauvage English illegitimate, bastard, wild Spanish ilegítimo, bastardo, silvestre Italian spùrio, bastardo, selvàtico German unehelich, Bastard wild, Wilde.

campulínu , agt Definition nau de erba, chi est de campu, chi faet a sola, chentza prantada Synonyms e antonyms agreste | ctr. masedu Sentences sunt bodhindhe frores campulinos Translations French sauvage English wild Spanish silvestre Italian campèstre German ländlich.

cardàssu , nm Definition mata de figu areste, o figu de crabas; su crabione de sa figu, figu crua e ancora pitica; a logos, àliga ammuntonada, a meda Synonyms e antonyms calbuvigu, figuapru, figugraba / cardafu, crabione Scientific Terminology mt, Ficus carica var. caprificus Translations French caprifiguier, figuier sauvage English caprifig Spanish cabrahigo Italian caprifico, fico immaturo German wilder Feigenbaum.

carduéru , nm: cardureu, carduvreu, garduleu Definition de totugantos is cardos, su chi prus si assimbígiat a sa cranciofa, bonu meda po alimentu (sa crosta, su cambu e su canciofitu, chi però est prus ispinosu) Synonyms e antonyms bardueru, cardugureu, gureu Sentences a su carduvreu no li andhat meda s'aspríghine: menzus sa fava Scientific Terminology rba, Cynara cardunculus ssp. cardunculus Etymon ltn. carduus verus Translations French artichaut sauvage English wild artichoke Spanish cardo de Castilla Italian carciòfo selvàtico German spanische Artischocke.

caulína , nf Definition una genia de erba chi assimbígiat a s'ambulartza, ma chi faet a fògias prus mannas e no est bona a papare Synonyms e antonyms àntzala, cabiscu, lànsana, masaocu Scientific Terminology rba, Moricandia arvensis Etymon srd. Translations French moutarde sauvage English charlock Spanish mostaza Italian sènape selvàtica German Wandzwecke.

cogótzula , nf: cugúciula, cugútzua, cugútzula Definition sa cranciofedha de su gureu de campu o cardu gureu, e totu su fundhu puru; fintzes cosighedha de nudha, de pagu contu Synonyms e antonyms cugutza*, pubúntzula / bardueru, cardueru, cardugureu Sentences sa cogótzula a segundis de comenti dha papas ti fait sa buca sciuga sciuga 2. no balit una cugútzula, cussu caboni! ◊ po ciorbedhu, cussu portat folla de cugútzula!… Scientific Terminology rbr, rbz Translations French artichaut sauvage English wild artichoke Spanish alcachofa silvestre Italian carciòfo selvàtico German spanische Artischocke.

croconósu , agt Definition nau de unu, chi provat crocone meda, ma fintzes chi est malu a mòvere o a cumbínchere Synonyms e antonyms arrabbiosu, arragonosu, arrenignosu, bischiliosu, bizarrosu, febosu, felorosu, imbischigliau, ragiosu, stacosu, sutzuliu / duritosu, screnciosu, rempellu 2. custu est un'arcanu croconosu ◊ "croconosu" lu ponent a proégliu a su voe Scientific Terminology ntl Etymon srd. Translations French irritable, sauvage, rétif English irritable, reluctant Spanish irascible, reacio Italian stizzóso, ritróso, restìo German reizbar, widerwillig.

duruddúru 1 , nm Definition pisu de coloru, de cuadhu 2. est amargu chei su durudduru Scientific Terminology rba, Vicia benghalensis Translations French vesce sauvage English kind of vetch Spanish arveja roja, veza púrpura Italian véccia selvàtica German eine wilde Wicke.

erbavérrina , nf Definition erba de ferru (po sa canna forte) o fintzes erba de àcua (ca creschet in logu friscu): est una genia de lógiu chi narant puru cannajoni cambas longas, cannajoni de cresuri Synonyms e antonyms erbagràbina 2 / ttrs. firuvenu Scientific Terminology rba, Oryzopsis miliacea Etymon srd. Translations French millet sauvage English wild millet Spanish triguera Italian mìglio selvàtico German Steinhirse.

eremídu , pps, agt Definition de eremire; nau de su logu, chi est totu abbandhonau, lassau a su chi dhue bolet crèschere Synonyms e antonyms arimitu, irbandhonadu 2. est unu buscu eremidu ◊ s'oriolu de si agatare solu solu in cussa bidha eremida ndhe li carreit su disisperu Translations French sauvage English wild Spanish yermo Italian selvàggio German wild.