innadiài , vrb: innadicare, innadigare, irnadicare Definition pigare a isculivitas, a innadiadas, iscúdere cun sa manu a nàdigas Synonyms e antonyms annadiai, aculaciai Sentences candho su pipiu naschiat l'innadighiant chi bidiant ca no respiriat, po dhu fae prànghede Etymon srd. Translations French donner une fessée English to spank Spanish pegar en el culo Italian sculacciare German den Hintern versohlen.

intriscài , vrb: intriscare 1, intriscari, intrischiai, intrischiare Definition illargare de fiancu s'apertura de is dentes de su serracu, de su serrone o de àteras ainas deasi po chi sa segada essat prus larga, po segare méngius / intriscare sas cotzas a una màniga = incracare is cotzas po chi sa ferramenta abbarret bene firma Synonyms e antonyms gitonare Sentences su serroni tocat a dh'intriscari po segari bèni ◊ sa fraci no dh'as intriscada prus Etymon ctl. entrescar, entriscar Translations French contourner une scie English to heddle Spanish triscar Italian allicciare German schränken.

ischeàre , vrb: ischejare, ischiare 1 Definition pigare e bogare de sa chea, o fintzes fàere su fossu coment'e a iscartadura po ndhe bogare una mata de fundhu; fàere coment'e unu fossu segandho a tundhu (de s'orrobba, de sa pasta téndhia o àteru) coment'e intrandhoche a mesu e torrandho a s'oru po dhi giare una forma, coment'e a cuidu, a curva (es. po fàere s'inghíriu de su tzugu, de su codhu, in bestimentu: is malloredhos – macarrones tundhos – s'ischeant a istrecadura cun su pódhighe mannu)/ i. un'imbreaghera = scexiai Synonyms e antonyms incheare, ischifire, scotai Sentences s'ischeat su carbone ◊ si li est alluta sa piatza belle e pronta a ischejare ◊ est andhau a ischejare sa chisina, in sa piatza brusiada 2. su tretu de su suircu e de su trugu s'ischeat, in sa robba, pro chi su traste potat rúere menzus ◊ su piu cheret ischeadu a rodilla pro lu fàghere a bicos ◊ amus fatu macarrones tundhos ischeados a manu ◊ pisedhos, deo los ischio, sos macarrones, e bois los abberides e los cumponides chi no essat s'unu dae s'àteru! ◊ sos macarrones tundhos s'ischeant cun sa mata de su pódhighe mannu Etymon srd. Translations French creuser, donner une forme English to hollow out, to shape Spanish ahuecar, cortar dando una forma Italian incavare, sagomare German aushöhlen, modellieren.

ispabigliàre , vrb: ispibigliai, ispibigliare, spibigliai Definition segare su pibillu abbruxau de is candhelas, ma fintzes arrangiare o pònnere su pibillu bonu; in cobertantza, fàere prus biu, prus ischidu, prus abbistu / i. su sonnu = catzare su sonnu Synonyms e antonyms ispibillonai, ispipigliare 2. bídere des s'ama, si s'oju ispibíglias! ◊ sos tragos m'ispibigliaiant e bidio sos fumos de sos arrustos Etymon spn. Translations French moucher une bugie, raviver English to snuff, to revive Spanish despabilar Italian smoccolare, ravvivare German schneuzen, beleben.

ispixàre 1 , vrb rfl: ispricare 1, isprigai, isprigare, sprigai Definition castiare, bíere me in s'isprigu Sentences fatuvatu bandat a s'isprigai ◊ sa luna s'ispricat in s'abba 2. los cherzo ispixare in arcos de chelu pro pintare randhas de nue (G.M.Lai) Etymon srd. Translations French se regarder (dans une glace) English to look oneself (in a mirror) Spanish mirarse en el espejo Italian specchiarsi German sich spiegeln.

maicàntu , agt, avb, prn: maigantu Definition mai + cantu, nau in su sensu de unos cantu, meda, medas Synonyms e antonyms chimai, meda, meditu Sentences maiganta zente faghiat chilòmetros de caminu ◊ de Pedru Casu si connoschent maigantas poesias ◊ atraessados maigantos giassos, bussat a una gianna ◊ sa cota de su pane bastat maigantu tempus 2. pesso chi isse si siat fadhidu de maigantu ◊ si mudadu mi agatas maicantu, cal'est s'impressione chi ti do? ◊ cust'avréschida l'amus isetada maicantu! ◊ fit maicantu afochissadu ◊ onzi cosa chi faghiat issa, dae maigantu a cust'ala, no fit zusta 3. maigantos, maigantas faghent gai Translations French un certain, une certaine quantité de (adj.), une certaine quantité (pron.), quelque peu, assez, sensiblement (adv.) English several Spanish bastante, algo Italian alquanto German : etwas (Adj.), ein wenig, einige, : ziemlich (Adv.), : etwas (Pron.), ein wenig.

marrósu , agt Definition chi portat dentímine bellu, dentes bellas, bonas / gatu m. = batu areste; tilipirche m. = genia de pibitziri mannu chi portat is cambas longas a serracu Sentences beni, mucitu marrosu, e papadindhedhu! Surnames and Proverbs smb: Marrosu Etymon srd. Translations French qui a une belle denture English the one who has good teeth Spanish que tiene una buena dentadura Italian che ha dentatura buòna German ein gesundes schönes Gebiß besitzend.

matzocàre , vrb: ammatzocai*, matzucare Definition iscúdere o magiare a matzucu; peleare meda / matzucare landhe, olia, nughe = iscudi làndiri, olia, nuxi Synonyms e antonyms corpare, isciúdere, magliucare, matzucorjare Sentences lassae de irgherrimiare: bisonzu de bos matzucare azes?! ◊ acàbbala, chi sa zente curret a inoche credendhe chi nos semus matzucandhe! ◊ so che pianta esposta in sa cudina, matzocada però dae su bentu chi ndhe li at rutu fozas e ispina Translations French donner une volée de coups de bâton English to beat Spanish apalear, aporrear Italian bastonare German verprügeln, prügeln.

mortalidàde, mortalidàdi , nf: mortilidade Definition morte de gente o de animales a meda po maladia mala Synonyms e antonyms moltaza, murtina, santacida Sentences mortilidade, gherra e caristia: a sos ses annos cussa fit s'iscola…◊ sa mortilidade un'annu at ispérdidu sos porcos Etymon itl. mortalità Translations French grande mortalité (due à une épidémie) English murrain, epidemic Spanish mortandad Italian morìa German Massensterben.

murichèdha , nf Definition unu tanti pagu pagu (de cosa de papare, de bufare, de àteru) Synonyms e antonyms arroghedhu, pibinida, pimpirida, piticada, ticu, tzuniedhu Translations French petit peu, petit bout, une goutte de vin English tiny bit Spanish pellizco, gota Italian zinzino German Stückchen (mangiare), Schlückchen (bere).

nobenàre , vrb: nobinare, noinare, nughinare, nuinare Definition fàere is nuinas; istare a su prega prega aifatu de ccn. de malintesa, chi no bolet iscurtare Etymon srd. Translations French faire une neuvaine English to pray novenas Spanish hacer novenas Italian fare le novène German die Novene beten.

professionéri , nm Definition chie tenet ccn. professione Synonyms e antonyms professionante Etymon srd. Translations French celui qui exerce une profession libérale English professional man Spanish profesional Italian professionista German Berufstätige.

recaíre, recaíri , vrb Definition torrare a orrúere in maladia, immalaidare torra de su matessi male, orrúere torra in su male, in su vítziu o abbitúdine mala Etymon spn. Translations French avoir une rechute English to fall again Spanish recaer Italian ricadére German einen Rückfall haben.

rempellàre , vrb: arrampedhai*, repellare Definition essire rempellu, fàere su rempellu, su reberde, su tostau, cricare de si firmare, de no pònnere mente, de no fàere comente bolet s'àteru Synonyms e antonyms acroconai, ammutighinare, apoderai 1, arrebbellai, arrebedhai, arrepiconare, calchedhare, screnciai Sentences timo s'última note chi ti rempelles in totu, coro vile, Iscariote! (I.Virdis)◊ in sa pigada sos boes si sunt repellados: est tocadu a che iscucurrare sa gàrriga ◊ chin faedhos sintzeros mi rempello! Translations French opposer une résistance English to rebel against s.o. Spanish oponer resistencia, rebelarse Italian oppórre resistènza German widerstehen.

sdúrri , vrb Definition fàere pagare o iscabbúllere unu dépidu / giogai a s. = giogare a dinare, ponendho sa posta Synonyms e antonyms coberai Sentences apu postu su dinai dèu, ma ndi dhu depu sdurri! ◊ non bollu chi gioghist a sdurri! Translations French faire payer une dette English to collect Spanish cobrar Italian riscuòtere German eintreiben.

stenteriài , vrb: istantariare* Definition est su chi faet unu candho provat unu dolore tropu forte, chi agiummai perdet su sentidu; foedhare chentza ischire mancu su chi est naendho, unu Synonyms e antonyms desatinai, ilbarionare, iscassoletare, sciolloriai, strollicai / abbadherigare, ammustèlchere, dilmagiare, ildimajare, intostai, sdemmaniai Sentences mi seu ingortu a s'ossu arrabiosu: cosa de mi stenteriai! 2. dhoi at genti stenteriada chi est a iscarada a fai tontesas ◊ no ti stentériis cun mei: mi depis nai "Sa meri"! Translations French éprouver une douleur déchirante English to feel a very sharp pain Spanish sentir un dolor muy fuerte Italian provare un dolóre fortìssimo German einen stechenden Schmerz empfinden.

úna , art, agt, prn Definition art. chi s'impreat cun númene fémina: si apòstrofat sèmpere candho si agatat ananti foedhu chi cumènciat cun vocale e no si ponet candho su nm. portat un'agt. nau a ispantu o cun ironia (es.: bella domo ti as fatu! ◊ màchina manna s'at comporadu, balla!◊ bellu mastru ses, a ti currèzere su maniale!); s'impreat coment'e prn. po fémina (o fintzes cosa, chistione, fata) bastat chi siat Idioms csn: una ma una, mih! = una própiu bella, bona, de sas menzus; a una a una, a unas a unas = a unedhas, una per borta; sa una = un'ora apustis de mesadí, sa primu ora de su merí, o fintzas apustis de mesunoti; totu in d-una (totinduna) = induninduna, totu a una borta, de botu, de un'improntu; unas (+ agt. numerale) = a fúrriu de…, de prus a mancu… Sentences una borta e duas bi apo a èssere andhadu a cussu logu!…◊ una borta Lussu depiat benni a Bidhanoa a fai una parlata ◊ in su celu dhui at una nui manna ◊ si bi at una cosa chi no mi piaghet est a fàghere male ◊ in su cungiau dhui at una mata sicada 2. si ch'est fata sa una: est ora de ghirare! ◊ una ma una, mih, chi ti ndhe as chircadu, de fémina! ◊ si m'iscurtates, bos ndhe conto una chi fachet a rídere 3. fint unas chentas amigas, unas chentu berbeghes Etymon ltn. una Translations French une English a (n) Spanish una Italian una German eine.

, nm: giú*, zubu, zuo, zuvu Definition loba de boes domaos chi si ponent imparre po tirare su carru, s'arau o àteru / min. zuvitu, pl. zuos Synonyms e antonyms ciuntu Sentences aiat imparatu deretu a cropare su zuvu a su zuvale ◊ sas campanas che las ant antziadas a campanile chin duos zubos totu galavera ◊ su sero est torradu su maridu cun d-unu carru de paza pro su zuo Translations French une paire de bœfs English yoke oxen Spanish yunta de bueyes Italian còppia di buoi German Ochsenpaar.

«« Search again