Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbamàre , vrb Definition fàere a bama, a tàgiu, betare totu a unu (nau pruschetotu de bestiàmene) Synonyms e antonyms acedhae, achedhonare, aggamai, aggrustare, amedhare, ammeschiare, atazare, ingamai | ctr. iscrobai, stallai Scientific Terminology pst Etymon srd. Translations French réunir, agréger English to aggregate, to put in a herd Spanish unir, juntar Italian aggregare, formare un branco German angliedern, eine Herde bilden.

abejài , vrb Definition pentzare meda o èssere apedhiau a calecuna cosa (giogu, trebbalu, àteru), agiummai maniàticu Sentences ma lah ca est abejau cun cussa loredha, lah!… Translations French se fixer English to be a stickler Spanish tener manía Italian avére una fissazióne German eine fixe Idee haben.

acarài , vrb: acarare 1 Definition pònnere a cara de pare, prus che àteru po foedhare Synonyms e antonyms acarire / afrontai, agiostrare, atzuridare, cadojare, iscamurriare, rumbicare Sentences ant fatu acarare sas partes e donzunu at nadu sa sua Etymon spn. acarar Translations French s'aboucher English to meet Spanish abocarse, entrevistarse Italian abboccarsi German eine Unterredung führen.

acedhàe, acedhài , vrb: achedhare Definition fàere a chedha, sa chedha, betare a unu, pònnere totu impare Synonyms e antonyms abbamare, achedhonare, aggamai, aggrustare, amedhare, arretolare, atropare, atrumare, ingamai | ctr. irgrustiare, istagiai Sentences sos sirbonedhos imparabant a si achedhare si bi aiat perículu ◊ acedha totu is brebeis angiadas! ◊ mundhat su furru cun iscobiles de narbutza achedhados e astrintos cun filuverru in pitu a su furcone 2. is cumpàngius si acedhant e torrant a girai de una ruga a s'àtera 3. fiat meda sa genti acedhada acanta de s’ostaria, castiendi ◊ pillonis acedhaus… annada mala! Scientific Terminology pst Etymon srd. Translations French réunir English to aggregate Spanish unir, juntar Italian aggregare, abbrancare German eine Herde bilden.

achizolàre , vrb Definition pònnere in su chizolu, in calecunu cugigone Synonyms e antonyms achizonare, acuzonare, angronare, arreconai, inchizolare, incozolare | ctr. bocare, essire Etymon srd. Translations French rencogner English to put in a corner Spanish arrinconar Italian incantucciare German in Winkeln stöbern, sich in eine Ecke verkriechen.

achizonàre , vrb Definition cuare, pònnere, istare in d-unu cuzone, a una bandha Synonyms e antonyms acantonai, achizolare, acuzonare, arreconai, inchizolare, incozolare | ctr. bocare, essire Etymon srd. Translations French rencogner English to put in a corner Spanish arrinconar Italian rincantucciare German in eine Ecke stellen, drängen.

acogudhàdu , pps, agt: acugudhadu, cogudhadu Definition de acugudhare; cun su cugudhu, chi portat su cugudhu; fintzes postu totu a unu, a muntone; nau de s'aera, chi est ammontada de nues Synonyms e antonyms annuadu, cuguzadu / ammuntonadu 2. sa fémina fit cun s'issallu acogudhada coment'e unu bobboi ◊ est totu acogudhadu cun unu cabbanu e unu cugutu 3. cun unu pagu de ratos fines acugudhados apare at iscomintzadu a allughinzare su fogu 4. si bidiat su celu acugudhau e s'intendiat arretronendi atesu Translations French encapuchonné English hooded, covered Spanish encapuchado, cubierto Italian incappucciato, copèrto German eine Kapuze aufsetzen.

acorzolàre , vrb: acroxolari Definition fàere su córgiu o sa pedhe tostada (fintzes fàere su semu, su pigiolu tostau in is feridas sanandho); pònnere abbitúdine a cosa trebballosa Synonyms e antonyms abbadhare, acorgiare, aggallare, incroxolai Sentences de istudiados no ndh'apo bidu mai cun manos acorzoladas ◊ pro acorzolare sas manos no bi cheret istúdiu, no! ◊ su procu portat su sordi acroxolau in origas Etymon srd. Translations French rendre calleux English to make callous Spanish encallecer Italian incallire German schwielig machen, eine Gewohnheit annehmen.

acugudhài, acugudhàre , vrb: cugudhare Definition pònnere su cugudhu, betare cosa in conca a cugudhu Synonyms e antonyms acabbanai, acubudhare, acucullai, acucutare, acuguciai, incugudhai | ctr. iscugutare Sentences sas féminas si acugudhant sa fardeta (su fardeghinu) in conca Etymon srd. Translations French encapuchonner English to hood Spanish encapuchar Italian incappucciare German eine Kapuze aufsetzen.

acuzonàre , vrb Definition cuare, pònnere, istare in d-unu cugigone, a una bandha, in tretu apartau Synonyms e antonyms acantonai, achizolare, achizonare, acorrunconare, acuzare, afurringonai, arreconai, inchizolare, incozolare, partare Sentences si l'acuzonas, sa cosa, irméntigas ue l'as posta ◊ mi acuzono in sa ziminera ◊ candho proghiat si acuzonabat in d-un'angrone e si aperiat su paracu Etymon srd. Translations French rencogner English to put in a corner Spanish arrinconar Italian rincantucciare German in eine Ecke stellen.

aforài, aforàre , vrb Definition giare s'aforu, cabarras, antibitzare una parte de su prétziu po una cosa chi si bolet comporare Synonyms e antonyms acabarrare Sentences cussu at aforadu su bestiàmine meu ca lu so bendhindhe Etymon srd. Translations French accaparer English to hoarn Spanish dar una señal Italian accaparrare German einen Handel durch eine Anzahlung abschließen.

aggrucàre , vrb: aggrugare, aggrugari, aggurgare, agrugai, agrugari Definition fàere passadas lestras, coment'e po bòlere bídere o fàere totugantu impresse impresse, chentza si tratènnere a dhu fàere bene; fintzes pònnere a grughe, atobiàresi a grughe (nau de camminos, istradas) Synonyms e antonyms atraessare, gruxai / navaciare Sentences sos corbos bolandhe aggrucant su chelu ◊ apo aggrucau totu su sartu ◊ sa chirca iscientífica at aggrugadu totu s'ispàtziu interplanetàriu cun astronaves e telescópios ◊ aggruco campos e badhes ◊ bi cheret ora petzi pro aggrucare chin s’iscopa cussa betedhe iscala! ◊ nois fimus aggrucandhe a inghíriu de sas cumbessias 2. debbadas chi mi aggrughe chirchendhe sos chi mancant dae domo! 3. pagos tzitzones furint aggrugados in sa forredha ◊ in coghina dhue aiat iscannos, botos e linna aggrugada Etymon its ad + cruc(u)lare Translations French fouiller English to scour Spanish despacharse, chapucear Italian perlustrare, fare un lavóro in mòdo sbrigativo German durchsuchen, eine schleunige Arbeit machen.

allistài , vrb: allistrai, allistrare, listrai Definition pònnere in lista, fàere sa lista Synonyms e antonyms lezistrare, malcare Sentences usada su sistema de is tachedhas po allistai sa cosa chi bendiat, ca no fiat bellu a iscriri ◊ babbu mi aiat allistradu a iscola Etymon srd. Translations French porter sur la liste English to put in a list Spanish alistar Italian méttere in lista German in eine Liste eintragen.

apojài 2, apojàre , vrb: apozare 1, apoxare Definition nau de s'abba, fàere a poju, a paule, a lotzina, a foxina (ma si narat fintzes de àteru, in su sensu de arregòllere totu a unu, totu impare); pònnere in abba apojada, intrare a s'abba Synonyms e antonyms abburgare, apadulare, apajolare / impogiare Sentences in cue ca faghet a fossu bi apojat abba 2. est menzus a ischirent a apojare totus a manera chi non si che afochet nisciunu 3. totu sa musca apojada in sa porta est, ca bollit intrai Etymon srd. Translations French former une flaque, des flaques English to make a thud Spanish encharcar Italian farsi tónfano, pozzànghera German eine Pfütze bilden.

arranguitzài , vrb: arrenguitzai, arringuitzai, arringulitzari, ranguitzai Definition giare o pigare cosa chi praghet, fintzes coment'e paga, de cuntentu po calecuna cosa chi unu at fatu, batire sa gana, pigare s'àteru a losingas, cun promissas e cosas chi dhi podent pràghere Synonyms e antonyms acasagiai, arranguai, imbozare, inganatzire, ingangulissai, ingrangugliare | ctr. dirganare, irbozare Sentences una tassa de cafè bonu cun pastas de lati dhas iat arringuitzadas de sa fatiga de su viàgiu ◊ a mairu tuu dhu depis basai e arranguitzai! Etymon srd. Translations French gratifier English to give a bonus Spanish gratificar Italian gratificare German eine Gratifikation geben.

arreconài , vrb: arrenconai, arrinconai Definition pònnere a una parte, arrimare in calecunu cugigone, istare apartaos, in aprigu; su si fàere a unu túturu Synonyms e antonyms achizolare, achizonare, acorrunconare, acuzonare, angronare, arremai 1, inchizolare, incozolare / atuturighedhare Sentences no arrinconis s'àliga: pigandedha! ◊ cussus duus piciochedhus si sunt arrenconaus impari 2. est arrenconau in d-unu furrungoni 3. sa folla s'arrenconat in sa braxi fumiendi Etymon srd. Translations French rencogner English to put in a corner Spanish arrinconar Italian incantucciare German in eine Ecke stellen.

babbosèrra , nm: bobboserra Definition genia de bobboi chi assimbígiat a su carrabbusu, ma faet in su frutuàriu (mescamente sa figu de tréulas) e in is frores: giughet is alas de unu bellu colore, birde e unu pagu indeorau Synonyms e antonyms culinughe, ipusedha, migalina, senegra Scientific Terminology crp, cetònia carthami, potòsia affinis Etymon srd. Translations French cétoine English rose-chafer Spanish cetonia Italian cetònia German eine Rosenkäfersorte.

badàngiu 1 , nm: balanzu 1, baràngiu, guadàngiu 1* Definition linna de ias, genia de linna chi faet a cannàile e si che artzat a is matas: portat is fògias longhitas chi ue essint de su cambu (a duas impare in su matessi nodu) funt betadas a unu e portant sa punta atundhada, is frorighedhos chi faet, a matzitedhos, in is puntas funt finedhedhos e longos, coment'e a tubbu apertu in punta; a logos dhi narant erba cràbina, de cannedhus, de coronas, linna de pipas, ocru malu Synonyms e antonyms bidebbianca, erbagràbina, ligadorja 1, mamaechessa, mamaesida, mamasilva, mammelinna, sfundhabingiadas / cdh. vitiola Scientific Terminology rbl, Lonicera implexa Translations French chèvrefeuille English honeysuckle Spanish madreselva Italian madresélva, caprifòglio German eine Jelängerjeliebersorte.

baralícu , nm: barralicu, barrallicu Definition genia de bardúfola pitichedha chi si faet girare cun is pódhighes, a bàtoro afaciadas cun d-una lítera iscrita: P (pone), M (mesu, metade), T (totu), N (nudha), chi bolent nàrrere su chi depet fàere su giogadore chi dh’at betada segundhu sa lítera chi presentat candho si firmat (pònnere e aciúnghere àteru a sa posta, bínchere sa metade, o totu, o nudha) / barrallicus = cocoedhos de mare; barrallicu longu = animaledhu de mare a corza tosta, itl. torricèlla; b. veru = àtera creze gai etotu, itl. còno del Mediterràneo Synonyms e antonyms badharincu, pone, pimpirimponi Sentences in sa noti de Paschixedha giogàst a barrallicu cun mei 2. arrumbulant in sa menti is arregordus, fúrriant a lestru che barralicus! Surnames and Proverbs prb: su barrallicu essit puru a ponni! Scientific Terminology ggs Translations French toupie à quatre faces, toton English little spinning, teetotum top Spanish perinola Italian girlo German eine Kreiselsorte, Nimmgib.

bardanamàscu , nf Definition genia de frore giaponesu, cun is fògias in colore de totunu andhare: sa bardana fémina portat is fògias a ispertiadas de diferente colore Scientific Terminology rba, Farfugium japonicum. Translations French bardane English burdock Spanish tabacón Italian bardana German eine Kreuzkrautsorte.