innadiài , vrb: innadicare, innadigare, irnadicare Definizione pigare a isculivitas, a innadiadas, iscúdere cun sa manu a nàdigas Sinonimi e contrari annadiai, aculaciai Frasi candho su pipiu naschiat l'innadighiant chi bidiant ca no respiriat, po dhu fae prànghede Etimo srd. Traduzioni Francese donner une fessée Inglese to spank Spagnolo pegar en el culo Italiano sculacciare Tedesco den Hintern versohlen.

intriscài , vrb: intriscare 1, intriscari, intrischiai, intrischiare Definizione illargare de fiancu s'apertura de is dentes de su serracu, de su serrone o de àteras ainas deasi po chi sa segada essat prus larga, po segare méngius / intriscare sas cotzas a una màniga = incracare is cotzas po chi sa ferramenta abbarret bene firma Sinonimi e contrari gitonare Frasi su serroni tocat a dh'intriscari po segari bèni ◊ sa fraci no dh'as intriscada prus Etimo ctl. entrescar, entriscar Traduzioni Francese contourner une scie Inglese to heddle Spagnolo triscar Italiano allicciare Tedesco schränken.

ischeàre , vrb: ischejare, ischiare 1 Definizione pigare e bogare de sa chea, o fintzes fàere su fossu coment'e a iscartadura po ndhe bogare una mata de fundhu; fàere coment'e unu fossu segandho a tundhu (de s'orrobba, de sa pasta téndhia o àteru) coment'e intrandhoche a mesu e torrandho a s'oru po dhi giare una forma, coment'e a cuidu, a curva (es. po fàere s'inghíriu de su tzugu, de su codhu, in bestimentu: is malloredhos – macarrones tundhos – s'ischeant a istrecadura cun su pódhighe mannu)/ i. un'imbreaghera = scexiai Sinonimi e contrari incheare, ischifire, scotai Frasi s'ischeat su carbone ◊ si li est alluta sa piatza belle e pronta a ischejare ◊ est andhau a ischejare sa chisina, in sa piatza brusiada 2. su tretu de su suircu e de su trugu s'ischeat, in sa robba, pro chi su traste potat rúere menzus ◊ su piu cheret ischeadu a rodilla pro lu fàghere a bicos ◊ amus fatu macarrones tundhos ischeados a manu ◊ pisedhos, deo los ischio, sos macarrones, e bois los abberides e los cumponides chi no essat s'unu dae s'àteru! ◊ sos macarrones tundhos s'ischeant cun sa mata de su pódhighe mannu Etimo srd. Traduzioni Francese creuser, donner une forme Inglese to hollow out, to shape Spagnolo ahuecar, cortar dando una forma Italiano incavare, sagomare Tedesco aushöhlen, modellieren.

ispabigliàre , vrb: ispibigliai, ispibigliare, spibigliai Definizione segare su pibillu abbruxau de is candhelas, ma fintzes arrangiare o pònnere su pibillu bonu; in cobertantza, fàere prus biu, prus ischidu, prus abbistu / i. su sonnu = catzare su sonnu Sinonimi e contrari ispibillonai, ispipigliare 2. bídere des s'ama, si s'oju ispibíglias! ◊ sos tragos m'ispibigliaiant e bidio sos fumos de sos arrustos Etimo spn. Traduzioni Francese moucher une bugie, raviver Inglese to snuff, to revive Spagnolo despabilar Italiano smoccolare, ravvivare Tedesco schneuzen, beleben.

ispixàre 1 , vrb rfl: ispricare 1, isprigai, isprigare, sprigai Definizione castiare, bíere me in s'isprigu Frasi fatuvatu bandat a s'isprigai ◊ sa luna s'ispricat in s'abba 2. los cherzo ispixare in arcos de chelu pro pintare randhas de nue (G.M.Lai) Etimo srd. Traduzioni Francese se regarder (dans une glace) Inglese to look oneself (in a mirror) Spagnolo mirarse en el espejo Italiano specchiarsi Tedesco sich spiegeln.

maicàntu , agt, avb, prn: maigantu Definizione mai + cantu, nau in su sensu de unos cantu, meda, medas Sinonimi e contrari chimai, meda, meditu Frasi maiganta zente faghiat chilòmetros de caminu ◊ de Pedru Casu si connoschent maigantas poesias ◊ atraessados maigantos giassos, bussat a una gianna ◊ sa cota de su pane bastat maigantu tempus 2. pesso chi isse si siat fadhidu de maigantu ◊ si mudadu mi agatas maicantu, cal'est s'impressione chi ti do? ◊ cust'avréschida l'amus isetada maicantu! ◊ fit maicantu afochissadu ◊ onzi cosa chi faghiat issa, dae maigantu a cust'ala, no fit zusta 3. maigantos, maigantas faghent gai Traduzioni Francese un certain, une certaine quantité de (adj.), une certaine quantité (pron.), quelque peu, assez, sensiblement (adv.) Inglese several Spagnolo bastante, algo Italiano alquanto Tedesco : etwas (Adj.), ein wenig, einige, : ziemlich (Adv.), : etwas (Pron.), ein wenig.

marrósu , agt Definizione chi portat dentímine bellu, dentes bellas, bonas / gatu m. = batu areste; tilipirche m. = genia de pibitziri mannu chi portat is cambas longas a serracu Frasi beni, mucitu marrosu, e papadindhedhu! Cognomi e Proverbi smb: Marrosu Etimo srd. Traduzioni Francese qui a une belle denture Inglese the one who has good teeth Spagnolo que tiene una buena dentadura Italiano che ha dentatura buòna Tedesco ein gesundes schönes Gebiß besitzend.

matzocàre , vrb: ammatzocai*, matzucare Definizione iscúdere o magiare a matzucu; peleare meda / matzucare landhe, olia, nughe = iscudi làndiri, olia, nuxi Sinonimi e contrari corpare, isciúdere, magliucare, matzucorjare Frasi lassae de irgherrimiare: bisonzu de bos matzucare azes?! ◊ acàbbala, chi sa zente curret a inoche credendhe chi nos semus matzucandhe! ◊ so che pianta esposta in sa cudina, matzocada però dae su bentu chi ndhe li at rutu fozas e ispina Traduzioni Francese donner une volée de coups de bâton Inglese to beat Spagnolo apalear, aporrear Italiano bastonare Tedesco verprügeln, prügeln.

mortalidàde, mortalidàdi , nf: mortilidade Definizione morte de gente o de animales a meda po maladia mala Sinonimi e contrari moltaza, murtina, santacida Frasi mortilidade, gherra e caristia: a sos ses annos cussa fit s'iscola…◊ sa mortilidade un'annu at ispérdidu sos porcos Etimo itl. mortalità Traduzioni Francese grande mortalité (due à une épidémie) Inglese murrain, epidemic Spagnolo mortandad Italiano morìa Tedesco Massensterben.

murichèdha , nf Definizione unu tanti pagu pagu (de cosa de papare, de bufare, de àteru) Sinonimi e contrari arroghedhu, pibinida, pimpirida, piticada, ticu, tzuniedhu Traduzioni Francese petit peu, petit bout, une goutte de vin Inglese tiny bit Spagnolo pellizco, gota Italiano zinzino Tedesco Stückchen (mangiare), Schlückchen (bere).

nobenàre , vrb: nobinare, noinare, nughinare, nuinare Definizione fàere is nuinas; istare a su prega prega aifatu de ccn. de malintesa, chi no bolet iscurtare Etimo srd. Traduzioni Francese faire une neuvaine Inglese to pray novenas Spagnolo hacer novenas Italiano fare le novène Tedesco die Novene beten.

professionéri , nm Definizione chie tenet ccn. professione Sinonimi e contrari professionante Etimo srd. Traduzioni Francese celui qui exerce une profession libérale Inglese professional man Spagnolo profesional Italiano professionista Tedesco Berufstätige.

recaíre, recaíri , vrb Definizione torrare a orrúere in maladia, immalaidare torra de su matessi male, orrúere torra in su male, in su vítziu o abbitúdine mala Etimo spn. Traduzioni Francese avoir une rechute Inglese to fall again Spagnolo recaer Italiano ricadére Tedesco einen Rückfall haben.

rempellàre , vrb: arrampedhai*, repellare Definizione essire rempellu, fàere su rempellu, su reberde, su tostau, cricare de si firmare, de no pònnere mente, de no fàere comente bolet s'àteru Sinonimi e contrari acroconai, ammutighinare, apoderai 1, arrebbellai, arrebedhai, arrepiconare, calchedhare, screnciai Frasi timo s'última note chi ti rempelles in totu, coro vile, Iscariote! (I.Virdis)◊ in sa pigada sos boes si sunt repellados: est tocadu a che iscucurrare sa gàrriga ◊ chin faedhos sintzeros mi rempello! Traduzioni Francese opposer une résistance Inglese to rebel against s.o. Spagnolo oponer resistencia, rebelarse Italiano oppórre resistènza Tedesco widerstehen.

sdúrri , vrb Definizione fàere pagare o iscabbúllere unu dépidu / giogai a s. = giogare a dinare, ponendho sa posta Sinonimi e contrari coberai Frasi apu postu su dinai dèu, ma ndi dhu depu sdurri! ◊ non bollu chi gioghist a sdurri! Traduzioni Francese faire payer une dette Inglese to collect Spagnolo cobrar Italiano riscuòtere Tedesco eintreiben.

stenteriài , vrb: istantariare* Definizione est su chi faet unu candho provat unu dolore tropu forte, chi agiummai perdet su sentidu; foedhare chentza ischire mancu su chi est naendho, unu Sinonimi e contrari desatinai, ilbarionare, iscassoletare, sciolloriai, strollicai / abbadherigare, ammustèlchere, dilmagiare, ildimajare, intostai, sdemmaniai Frasi mi seu ingortu a s'ossu arrabiosu: cosa de mi stenteriai! 2. dhoi at genti stenteriada chi est a iscarada a fai tontesas ◊ no ti stentériis cun mei: mi depis nai "Sa meri"! Traduzioni Francese éprouver une douleur déchirante Inglese to feel a very sharp pain Spagnolo sentir un dolor muy fuerte Italiano provare un dolóre fortìssimo Tedesco einen stechenden Schmerz empfinden.

úna , art, agt, prn Definizione art. chi s'impreat cun númene fémina: si apòstrofat sèmpere candho si agatat ananti foedhu chi cumènciat cun vocale e no si ponet candho su nm. portat un'agt. nau a ispantu o cun ironia (es.: bella domo ti as fatu! ◊ màchina manna s'at comporadu, balla!◊ bellu mastru ses, a ti currèzere su maniale!); s'impreat coment'e prn. po fémina (o fintzes cosa, chistione, fata) bastat chi siat Modi di dire csn: una ma una, mih! = una própiu bella, bona, de sas menzus; a una a una, a unas a unas = a unedhas, una per borta; sa una = un'ora apustis de mesadí, sa primu ora de su merí, o fintzas apustis de mesunoti; totu in d-una (totinduna) = induninduna, totu a una borta, de botu, de un'improntu; unas (+ agt. numerale) = a fúrriu de…, de prus a mancu… Frasi una borta e duas bi apo a èssere andhadu a cussu logu!…◊ una borta Lussu depiat benni a Bidhanoa a fai una parlata ◊ in su celu dhui at una nui manna ◊ si bi at una cosa chi no mi piaghet est a fàghere male ◊ in su cungiau dhui at una mata sicada 2. si ch'est fata sa una: est ora de ghirare! ◊ una ma una, mih, chi ti ndhe as chircadu, de fémina! ◊ si m'iscurtates, bos ndhe conto una chi fachet a rídere 3. fint unas chentas amigas, unas chentu berbeghes Etimo ltn. una Traduzioni Francese une Inglese a (n) Spagnolo una Italiano una Tedesco eine.

, nm: giú*, zubu, zuo, zuvu Definizione loba de boes domaos chi si ponent imparre po tirare su carru, s'arau o àteru / min. zuvitu, pl. zuos Sinonimi e contrari ciuntu Frasi aiat imparatu deretu a cropare su zuvu a su zuvale ◊ sas campanas che las ant antziadas a campanile chin duos zubos totu galavera ◊ su sero est torradu su maridu cun d-unu carru de paza pro su zuo Traduzioni Francese une paire de bœfs Inglese yoke oxen Spagnolo yunta de bueyes Italiano còppia di buoi Tedesco Ochsenpaar.

«« Cerca di nuovo