Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

frullanàre , vrb Definition messare fenu a frullana Synonyms e antonyms farciae Etymon srd. Translations French faucher le foin English to scythe Spanish segar, cortar el heno Italian falciare il fièno German heuen.

giungidúra , nf: zunghidura Definition su giúnghere is boes Synonyms e antonyms agiobadura, agiuamentu Etymon srd. Translations French mise sous le joug English yoking Spanish el uncir Italian aggiogaménto German Einspannen ins Joch.

incabigliàre , vrb rfl Definition aferrare a pilos s'unu a s'àteru, tirandho, gherrandho; betare apare is pilos Synonyms e antonyms acanciofai, aciufai 1, atzuntzudhare, tipiliare, tipilire Etymon itl. Translations French se crêper le chignon English to brawl Spanish agarrarse del moño Italian accapigliarsi German sich raufen.

incràs , avb: uncràs Definition sa die apustis de una die calesiògiat, difatu Synonyms e antonyms cras Sentences sa die nono, ma s'incràs fint andhados ◊ Micheledhu est arrenésciu a biri su mari isceti s’incràs ◊ s'incràs dh'at fuedhada ◊ s'incràs est andhadu pro faedhare cun s'inzenieri Scientific Terminology tpc Etymon srd. Translations French le lendemain English the day after Spanish el día siguiente Italian indomani German Morgen.

inghiràre , vrb: inghiriare, ingiriai, irghiriare Definition pònnere in mesu una cosa o a unu (fintzes po dhu cassare, po dhu bínchere de ccn. manera) o istare a inghíriu, passare a inghíriu; fàere su giru, passare de un'àtera parte po lòmpere a unu tretu, a unu logu; abbarrare andhandho e torrandho, in giru, po bíere, o fintzes perdendho tempus Synonyms e antonyms acircai, afurriare, arrodeare, incircai, mobietai, vorriare, zirare / aggrucare, atraessare, inghiriotare Sentences falat sa néula de sa sorte inghirandhe sas élighes ◊ sa tràbila de s'impinnu l'at fata inghiriare a intundhu de sa créjia ◊ burrincu est abbituau a ingiriai in sa mola ◊ si ant inghiradu a nois in mesu ◊ sa famíllia s'inghiriabat su focu ◊ los at inghiriados su fogu, azummai che los aiat brusiados in mesu ◊ si l'ant inghiriadu fintzas chi che l'ant cumbintu ◊ fit fachendhe carchi zestru chin sas manos irghiriandhe a fúrriu de su fochile ◊ sos carabbineris l'ant inghiriadu e tentu ◊ soe afrebbada: mi depet èssere inghiriandhe s'ifruéntzia!◊ a s'impudhile nos fit inghiriandhe su sonnu 2. bae e inghíria ca inoghe no faghet a colare! ◊ sa carrela fit irfossada, no faghiat a colare e semus inghiriados de s'àtera bandha 3. in su monte ant cumintzau a inghiriare pro godire s'àghera frisca ◊ a su síndhigu li ant fatu inghiriare totu s'iscola noa ◊ su logu inghiriadilu totu a bídere si est bonu d'erba! ◊ ite ses inghiriendhe ancora inoghe e no andhas a su cumandhu?! ◊ bi lis namus e mutu: abbite istamus inghiriendhe?! 4. gei ndi at a portai de àngius ingiriaus, cussu, candu at a morri!… Etymon srd. Translations French entourer, faire le tour English to surround, to trick, to do one's rounds, to search Spanish rodear Italian circondare, attorniare, contornare, circüire, fare il giro, perlustrare German umgeben, umringen, umgarnen, umlaufen, absuchen.

inlutài, inlutàre , vrb rfl Definition pònnere su dolu, bestire a dolu, po unu mortu Synonyms e antonyms allutare, lutare 2 | ctr. slutai Etymon srd. Translations French prendre le deuil English to go into mourning Spanish enlutar Italian méttere, portare il lutto German Trauer tragen.

insolfatàre , vrb Definition meighinare sa bide a solfatu Synonyms e antonyms surfatai Translations French sulfater le vignes English to copper Spanish aplicar el cobre Italian ramare German bespritzen mit Kupfervitriol.

intitulài, intitulàre , vrb Definition pònnere su títulu, pònnere su númene de calecuna persona de importu a un'òpera, a un'orruga o àteru Synonyms e antonyms dedicai Sentences custas arrugas dhas ant intituladas a genti chi no s'iscít mancu a chini est e chi no nci apodhat nudha cun nosu Sardus ◊ cust'iscola dh'ant intitulada a Leonora de Arborea Translations French donner un titre, donner le nom (de qqn) English to entitle Spanish intitular Italian intitolare German betiteln.

irdarcilàe , vrb: isarchilare, isaschilare, isaschilai Definition iscadranchilare is animales, segare su cadranchile (po fàere dannu); fintzes atzopiare, segare a iscambadura Synonyms e antonyms iscarronare, scadracilai, scardanchinare, scarracillai, scarrengibai / assopiai Sentences pro dispetu, tziu Matiu aiat isarchiladu duas bacas a tziu Batista 2. Zubanne su craparju est totu bida topu, isarchilau, a baculedhu ◊ pacubene meu, fipo tzopu, isarchilatu! 3. sas cambas de sos funnos istrempaiant a terra chin d-unu tzocu búitu, isarchilatas dae sa urvajola Etymon srd. Translations French couper le jarret English to cut the hocks Spanish desjarretar Italian sgarrettare German die Hachsen durchschneiden.

irforticàre , vrb: irfurticare Definition bogare o istacare su ortigu de is matas de su suérgiu (de su truncu) Synonyms e antonyms idortigari, isgurticiare Etymon srd. Translations French détacher de l'arbre le liège English to remove cork Spanish descorchar Italian disugherare German entkorken.

irfrenàre , vrb: isfrenare Definition pigare e trantzire, lassare andhare su frenu; istare, andhare, fàere chentza régula, coment'e chentza frenos Synonyms e antonyms | ctr. frenae Translations French ôter le frein English to release the brake on Spanish desatar Italian sfrenare German die Bremse lösen, entfesseln.

irgranzàre , vrb: isgrangiare, isgranzare, sgrangiai Definition seberare, bogare su pódhine grussu de sa farra cun su sedatzu largu: est sa primu manu de sa sedatzadura / sedatu de i. = fatu de pilu largu pro sa sedatadura de sa prima manu Synonyms e antonyms grangiai, ingrangiai, irghilinzonare Sentences cun su sedatu russu si leaiat sa farina a l'isgranzare Etymon srd. Translations French séparer le son du froment English to pull bran apart Spanish cerner Italian separare la crusca German die Kleie trennen.

iscampiàre , vrb Definition andhare o essire a bíere, o fintzes po si giare a bíere (nau de s'aera, ispalatare, iscrarire); bíere de atesu / iscàmpia sa conca! = boga sa conca!, incàradi a bídere! Synonyms e antonyms acarare, acerare, acherare, acontrare, acrarare, afacare, bídere, cumparire, essire, imbraconare, incarai, inciarare, ingiarare / ispalaciae Sentences si est aperta sa zanna e tandho est iscampiada issa ◊ erisero est iscampiada un'ànima dolimorjosa a mi nàrrere de bènnere ◊ sas crocas iscàmpiant apenas cumintzat a pròghere ◊ su sole onzi tantu iscampiabat dae palas de sas nues ◊ ti torras a iscampiare e ti amus a dare sa risposta ◊ si s'aera s'iscàmpiat in bonu essimus 2. mai in sa vida si torret a iscampiare! ◊ mai s’iscàmpiet su triballu: como mi paso! ◊ las ant iscampiadas dae tesu, a issas Etymon srd. Translations French se montrer, apercevoir dans le lointain English to lean out, to perceive in the distance Spanish asomarse, divisar Italian affacciarsi, scòrgere da lontano German sich zeigen, erblicken.

iscavacàre , vrb: iscovacare, iscovecai, iscovecare, iscovocare, scobercai Definition pigare o tròchere su covecu, tròchere su chi serbit po carragiare, furriare ccn. cosa a s'àtera parte Synonyms e antonyms furriai, iscopercare, iscucuzare, isfianzare, istavacare | ctr. cavacai Sentences lu chircaiant a pedra iscovacada Translations French découvrir, ôter le couvercle English to take off the lid of Spanish destapar Italian scoperchiare German abdecken.

iscedàu , iscl, agt: isciarau, scedau* Definition foedhu chi si narat mescamente lastimandho a unu po dannu o àteru motivu Synonyms e antonyms deldiciadu, dirgrassiadu, mabassortau, malafadau, malafortunau, míseru / scurixedhu!, siscuru! Sentences a cussu, iscedau, no dh'ant betau sabi a conca! Translations French le pauvre! English needy, poor thing Spanish pobre, pobrecillo Italian poverino German arm, unglücklich.

ischèra , nf Definition su tziringone chi si ponet po anniscai su pische, is nassas Synonyms e antonyms tzirringoni Etymon srd. Translations French lombric pour amorcer le poisson English bait Spanish lombriz puesto para cebo Italian lombrico per ésca German Köderwurm.

ischerbicàre , vrb: ischerbigare, ischervicare, ischervigare, ischervixare, iscrebigare 1 Definition segare sa mola de su tzugu, iscúdere su pistidhu a terra; andhare peri su logu (nau cun tzacu), andhare male, currendho de pòdere orrúere, bagamundhare de unu logu a s'àteru / logu ue si b'ischérvigat sa craba = malu, trotu meda chi no fait a dhui passai Synonyms e antonyms igerbedhare, isperrumare, ispistidhare, issuludrare, scerbedhai, scerbigai Sentences l'aiant agatadu ischervijadu ca su cadhu l'aiat isbatuladu a terra ◊ chene nos ischervicare, nche colaimus in mesu de gurutinos e astrintòglios 2. no bi at bisonzu chi l'ingote, sa mente mia, pro ischervigare (G.Ruju)◊ cussa boza tenza de m'ischervigare, cantu tenzo boza de cussa cosa! ◊ e a ue si ch'est ischerbigadu, cust'àinu, chi no lu poto agatare?! ◊ chi si esseret ischerbicau isse, a chircare! ◊ su tazu si ch'est ischerbicau dae su trèmene a s'abba ◊ cussos bolliant giuntos apare a giuale de figu e iscrebigados, gente deasi!… Etymon ltn. *excervicare Translations French se casser le cou English to run helter-skelter, to break one's scruff Spanish romper el pescuezo, abalanzarse Italian fratturarsi la collòttola, scapicollarsi German sich den Nacken brechen, Hals über Kopf hinunterstürzen.

ischitíre , vrb Definition pigare o seberare cucu o paris e bogare in duos a s'ingrundha donniunu unu tanti de pódhighes (chi faent a suma unu númeru cucu o paris) po bíere a chie tocat una cosa (binchet chie at intzertau sa categoria chi at isceberau), po cumenciare su giogu o àteru, decídere a chie tocat calecuna cosa Sentences ischitimus a bídere a chie tocat a comintzare Etymon srd. Translations French établir à qui est le tour dans un jeu English to make deciding game Spanish sortear Italian fare lo sparéggio German den Entscheidungskampf ausfechten.

isciuliài , vrb: isciuriai, issuliare, isuliare, sciuliai Definition fàere fuire sa musca, is pigiones, is pudhas giagarandhodhos; pesare a bolare / isuliàresi de una cosa = fàgherendhe a mancu, istaresindhe Synonyms e antonyms agegherai, assuidae, insaltiare, isciugare, isfraitzare, ispabuciare, ispajare, isvalostiare, salargiare, sciumiai Sentences sos puzones in binza, candho intendhent su mere issuliendhe sunt cunvintos chi est a los cramare! ◊ corvos no che ndhe poto isuliare dae sa figu mia… 2. a s'achicada de sos asprones, sos cadhos sunt tucados a bolu isuliendhe prúere ◊ sa palla nci dh'at isciuliada su bentu 3. lu cherzo ischire: no mi ndhe poto isuliare! Translations French chasser le volatiles English to drive away the birds Spanish espantar Italian scacciare via German verscheuchen.

iscodrignàre , vrb: iscudrignare, scuadrignai Definition fàere una genia de proa, abbaidare, averguare o cricare cosa a fine a fine Synonyms e antonyms asaminai, iscudrigare, iscumpassare, palmizare Sentences est iscudrignendhe su trabagliadore Etymon ctl., spn. escodrinyar Translations French scruter, dépouiller le scrutin English to scan, to scrutinize Spanish escudriñar Italian scrutare, scrutinare German beobachten, zählen.