Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

atzaculitàre , vrb: atzucuritae, tziculitare* Definition fàere tzaculitas, èssere a tzaculitas Synonyms e antonyms tzuluchitare Translations French avoir le hoquet English to hiccup Spanish hipar Italian singhiozzare German den Schluckauf haben.

atzipàre , vrb Definition aconciare su fogu ponendhodhoe bene is tzipas, is tzitzones Synonyms e antonyms abbibare, achicai, assissai, ateneae, atzipajare, ischichinare, scarrabbussonai Sentences est a s'atzipa atzipa duos mutzigones in su foghile Etymon srd. Translations French alimenter le feu English to foment Spanish atizar el fuego Italian fomentare, alimentare il fuòco German das Feuer unterhalten.

bicài , vrb: abbicai, bicare Definition pigare su papare cun su bicu, iscúdere, fèrrere cun su bicu; istare a su tasta tasta cosas de papare / bicai su casu = triballare su casu cun sa punta de sos pódhighes pro ndhe li fàghere essire su soru e pro l’allisiare Synonyms e antonyms bichitare, isbicare, ispiticulare, pissulai / spribillonai Sentences mighi ti bicat, cussu pudhu! 2. seis bichendu dogna cosa che guntruxus malus a satzai ◊ chini bicat fatuvatu no giaunat ◊ a mignanu est sèmpere bicanno e a ora de prànnere no dhi pigat fàmene! (P.La Croce) Surnames and Proverbs prb: pilloni chi no bicat at bicau Etymon srd. Translations French prendre avec le bec, becqueter English to peck a Spanish picotear, picar Italian beccare, spilluzzicare German picken.

bichitàre , vrb Definition papare, arregòllere sa cosa cun su bicu Synonyms e antonyms abbicai, biculitare, ispidhuncare, ispirtzulare, pibitzuai Sentences calchi poforinu andhaiat onzi tantu a bichitare su trigu Etymon srd. Translations French prendre avec le bec, becqueter, picorer English to peck Spanish picar, picotear Italian beccare German aufpicken.

billuchélu! , iscl Definition bih lu nche lu! Synonyms e antonyms alloncedhu, millichelu Translations French le voilà English therehe is (it) Spanish ahí está Italian èccolo là German dort ist er!.

bragài , vrb: abbragare 1, bragare Definition fàere braga, èssere cuntentone de una cosa, de sèi etotu, su si pigare a bàntidu o su si giare bàntidos Synonyms e antonyms lantarinare, spamparrai Sentences fit bragandhe ca giuchiat sa camisa ammedonada a beculeris mannos ◊ una corròncia si che tzacat braghendhe in mesu de sos paones, bestida cun pumas de paone ◊ de su monte chi tenent ant resone a si ndhe bragare Etymon srd. Translations French faire le m'as- tu-vu, faire le fanfaron English to boast Spanish hacer el fanfarrón Italian spacconeggiare, fare lo spocchióso German prahlen.

branculimbèsse , avb Definition a b. = a mercas in subra, a palas a terra: ctr. a mata a terra, a buca a terra / corcare, rúere a b. Sentences sos bratos de sos àrbores pariant bortàndhesi a branculimbesse de su gàrrigu de su nibe Etymon srd. Translations French sur le dos English supine Spanish decúbito supino Italian supino German rücklings.

bravantài, bravantàre , vrb Definition fàere su brafanteri Synonyms e antonyms bravanteriai, bravatonare, ismagliatzare, ladrare Sentences si est bravantau chi mi at basau Etymon srd. Translations French faire le bravache, se vanter English to boast, to brag Spanish jactarse Italian braveggiare, millantare German prahlen, angeben.

bravatonàre , vrb Definition fàere su brafanteri Synonyms e antonyms bravantai, bravatzare, ismagliatzare Etymon srd. Translations French faire le bravache English to grag Spanish jactarse Italian braveggiare German prahlen.

bruscàu , nm Definition tina o cobedina a fundhu cuadrau, de linna, po catzigare s'àghina e fintzes genia de mola a rullos móvios a orroda a manu (como a motore, fatu cun àteru materiale), sèmpere po mòlere s'àghina po dh'incubonare Synonyms e antonyms cracadolza Sentences po mòliri s'àxina manigiaus su bruscau, po dha prenciai sa prència Scientific Terminology ans Translations French meule à écraser le raisin English grindstone Spanish moledora Italian màcina per uva German Traubenmühle.

búrgu , nm Definition fossu mannu e cofudu prenu de abba, in is errios Synonyms e antonyms corrovoni, foxone, gurgu 1, pógiu / cdh. tisina Sentences su rivu in mesu de sas rocas format metas burgos, pojos e pischinas ◊ burgos de abbas límpias càmbiant in pischinas mortas Etymon ltn. gurgus Translations French point le plus profond (d'un fleuve) English river ditch Spanish hondonada Italian tónfano German Tiefe im Fluß.

calcanzíle , nm: carcangili, carcanzile, cracagnile Definition sa parte de asegus, in is iscarpas, su giru a inghíriu de su cracàngiu, in pitzu de su tacone, s'ispronera Synonyms e antonyms bracangili / cdh. calcagnili Sentences s'óciu atentu connoschet s'imprenta de unu consumau carcanzile Etymon srd. Translations French le derrière d'une chaussure English heelside of the shoes Spanish talón Italian parte posterióre della scarpa German hinterer Teil des Schuhes.

casèra , nf: caxera Definition logu o istugighedhu a pònnere casu; fintzes istabbilimentu inue si faet su casu Sentences bamas paschindhe ant linfas sintzeras, petas gustosas e lanas biancas chi dant vida a telarzos e caseras 2. no che at prus ne caseras e ne butegas Etymon srd. Translations French petit récipient pour le fromage râpé English cheese-bowl Spanish quesera Italian formaggièra German Käsedose.

casigiài , vrb: casizare Definition fàere a casu, fàere su casu Scientific Terminology csu Etymon srd. Translations French faire le fromage English to make cheese Spanish hacer el queso, quesear Italian fare il formàggio German Käse bereiten.

chimbúnu , nm Definition de chimbe, unu: de una css. cantidade o mannària ispartzia in chimbe partes oguales, una Sentences su trigu si l'at collidu su mere pro iscontare chimbunos ◊ su podestade li at mandhadu sos carabbineris a domo pro l'istasire pagas misuras de trigu chi li depiat de chimbunu Etymon srd. Translations French le 20% English twenty per cent Spanish 20% Italian il 20% German zwanzig Prozent.

coltína , nf: cortina, cultina Definition sa pratza asuta de una mata, totu a inghíriu de su truncu inue orruet su frutu; s'umbra chi faent is matas, asuta; su frutu chi dhue orruet asuta de sa mata Synonyms e antonyms paltza, prassàrgia, pratzada Idioms csn: fàghere sa c. a sas àrbures = limpiai asuta de is matas; èssere a cortina (nadu de unu frutu) = a meda, in terra Sentences est abbaidendhe sas fozas sicas e mortas suta de sa coltina ◊ sa pira ruet in sa cortina ◊ sa cortina no si collit comintzendhe dae mesu, ma dae alas de fora, a s'atenta 2. sos àrbores fachent cortina ◊ in istiu cherent fatas sas cortinas pro agatare su logu netu a ndhe collire s'olia 3. ndhe apo collidu una cortina de olia ◊ sa nughe bi est a cortina, in terra Surnames and Proverbs smb: Cortina / prb: sa landhe falat a sa cortina Etymon srd. Translations French le couvert d'un arbre English Space under a tree Spanish lugar debajo de un árbol Italian lo spàzio sótto una pianta German Schatten eines Baumes.

corrutàe, corrutài, corrutàre , vrb: acorrutare, currutare Definition fàere su corrutu, pònnere su dolu po ccn., portare bestimentu de singiale po unu mortu Sentences coro meu istimadu, si andhas a Torinu ti corruto che mortu! ◊ at corrutadu sos mannos chi che li fint mortos ◊ si morzo innantis, corrútami tue! ◊ ses a conca falada pares currutandhe! Etymon srd. Translations French être en deuil, prendre le deuil English to be in mourning, to go into mourning Spanish estar en duelo Italian èssere in lutto, méttere il lutto German Trauer tragen.

cuadretàrju , nm Definition operaju chi segat su ortigu a cuadros a dh'aprontare po fàere is tapos Scientific Terminology prf Etymon srd. Translations French ouvrier qui coupe le liège en carrés pour en faire des bouchons English divider into squares Spanish obrero que corta el corcho en cuadros para tapones Italian quadrettatóre German wer kariert.

dhu , prn: lu Definition prn. sing. (pl. dhos, dhus) de 3ˆ p. po inditare persona o cosa (de genia mascu) agiummai sèmpere manigiau a cumplementu ogetu, postu innanti e abbandha de su vrb. o apustis e totu a unu (enclíticu, fintzes paris cun àteru elementu enclíticu etotu) Sentences dhu biu, dhu fatzo, dhu càstiu, dhu conto ◊ su sardu cheret istudiau puru, po dhu lèzere e po dh'iscríere! ◊ fustei ge dhu iscít su mestieri chi fatzu! ◊ sa mama, abbratzandhedhu, dhi assutaiat sas làmbrigas ◊ bie tui, si ndhi connosches, de dhos avisae! 2. Maistu, faedhos chellare! ◊ custa mammai iat istugiau in sa memória medas contos e fut dolosa contandhodhos chi pariat de dhos bívere in cussos tempos (I.Patta)◊ castiadidhus, comenti funt bellus! Etymon ltn. illu(m) Translations French le English him, it, them Spanish lo Italian lo (pron.) German ihn, es.

escabítu , nm Definition cosighedha fine bona a tènnere po allumiare su fogu Synonyms e antonyms chimuza, frustigalla, pampuzia Translations French substance pour allumer le feu English tinder Spanish yesca Italian ésca per accèndere il fuòco German Zunder.