Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbiàtzu , avb Definition cantu prima Etymon srd. Translations French le plus tôt possible, au plus tôt English as soon as Spanish cuanto antes, lo antes posible Italian quanto prima German sobald wie möglich.

abbinài , vrb: abbinare Definition isciúndhere in o cun binu, betare binu a calecuna cosa (fintzes giare a bufare a un'animale po cura); bufare binu meda, su si giare a su binu, a bufare; nau de frutuàriu, guastare coment'e faendhosi a binu, aghedu; abbinare est fintzes a murigare su mustu in is cubones po no si aghedare su pígiu de pitzu de sa binatza Synonyms e antonyms afegare, afegonare, imbreacare, infegare Sentences in s’atóngiu, su crabaxu chi teniat binu, abbinàt is crabas, mesu litru a totus 3. custa figu niedha, si no est collida apenas tinghindhe, si prúdigat in su culatzu e si abbinat totu Translations French tremper dans le vin, s’enivrer English to rinse with vine Spanish mojar con vino, emborracharse Italian avvinare German Wein tränken.

abbrusciàre , vrb: abbrussare, abbrutzai, abbrutzare, abbultzare, abbursai, abburtzai, abburtzare Definition tocare su brúciu po connòschere su motu de s'artéria, su tochedhu de su coru; mòvere is bratzos, istrínghere cun is bratzos, cun is brúcios, a logos giare e istrínghere sa manu saludandho Synonyms e antonyms apulsai, brucitai / anatare Sentences bengat, su dotori, a mi abburtzai! ◊ bi at dutore chi ti faghet sa retzeta e mancu ti abbrutzat ◊ mi abbultzo: su coro est martedhendhe ◊ pustis chi si l'at bene abbadiada l'abbrúsciat e fit débbile de motu 2. Tzipirianu si nc'est ghetau a s'àcua: dhu bideis abbrutzendi? ◊ ndhe apo abbrussadu de àrbures, sempre a su piga e fala a segare sida a su bestiàmine!… 3. aus annovau e abbursau is amigus partendu Etymon srd. Translations French tâter le pouls au poignet, prendre le pouls English to feel s.o.’s pulse Spanish tomar el pulso Italian tastare il pólso German den Puls fühlen.

acanciofài , vrb Definition aferrare a pilos brigandho e iscudendho o fintzes pigare de mala manera; betare apare, totu a méschiu Synonyms e antonyms aciufai 1, atzuntzudhare, incabigliare, tipiliare, tipilire Sentences nosu iscioperendu e is crumirus andendu a trabballai: ma is féminas gei dhus iant acanciofaus, iant ispinniau fintzas s'autista! 2. cumentzat s'esami e ge m'iant acanciofau: de dogn'arratza mi nd'iant fatu, fintzas acapiau a manus e a peis in d-una cadira! Etymon srd. Translations French se crêper le chignon English to brawl Spanish andar a la greña Italian accapigliarsi German sich raufen.

acódhu , avb, iscl: acollu 1 Definition est innòi, est bénniu, si bit Synonyms e antonyms addeallu, allodhu, midhu Sentences a s'arbeschidorza acodhos, sos piratas! (G.Sanna)◊ chie tenet dinaris de avassu, de los impiegare acolla s'ora! ◊ che passat una die, duas, tres… a candho acollu totu caratzadu! ◊ si chircas unu padronu, su padronu acollu inoghe! Translations French le voici, le voilà English here he is! Spanish ¡helo aquí! Italian èccolo! German Gastfreundschaft, Heim.

addotorài, addotoràre , vrb Definition giare o pigare sa làurea, fàere a dutore, laureau; nau a disprétziu de unu, giare a bíere chi ischit totu issu, su si crèdere ischípiu meda Translations French décerner un diplôme, obtenir son diplôme, faire le pédant English to graduate, to air one’knowledge Spanish licenciarse, titularse, maestrear, presumir de docto Italian addottorarsi, fare il saccènte German doktorieren, den Besserwisser spielen.

aferritàre , vrb Definition fàere su marcu a ferru abbrigau a su bestiàmene maduru Synonyms e antonyms marcare Sentences in sos beranos pigaiant a montes pro aferritare su bestiàmine Etymon srd. Translations French marquer le bétail au fer rouge English to brand Spanish marcar, herrar Italian marchiare German kennzeichnen.

agiobadúra , nf: giobadura Definition su allobare, nau mescamente de is boes acapiaos a su giuale Synonyms e antonyms agiobu, agiuamentu, cropadura, giungidura Etymon srd. Translations French mise sous le joug English yoking Spanish el enyugar Italian aggiogaménto German Einspannen ins Joch.

allochélu , avb Definition allodhu in cudhane, adheni! Synonyms e antonyms alloncedhu, billuchelu, mianchelu, millichelu Etymon srd. Translations French le voilà! English here he is! Spanish ¡helo aquí! Italian èccolo! German hier ist er!

allódhu , avb, iscl: allollu Definition foedhu chi si narat, coment'e inditandho, po unu o calecuna cosa chi essit, si biet o benit totinduna Synonyms e antonyms achelu, acodhu, addeallu, adhicoe, ajallu, edheà, ellodhu, lallodhu, lalu, midhu, mirodhu Sentences allodhu, dh'apu biu s'istedhu brincadori! ◊ nosu iaus a bolli: pedia sa gràtzia, allodhu in pratza! ◊ mellus a narri "allodhu" che "alloncedhu" ◊ nomenau su molenti… allodhu presenti! Etymon srd. Translations French le voilà English here he is! Spanish ¡helo aquí! Italian èccolo German hier ist er!

allondhédhu , avb Synonyms e antonyms allodhu, bidhu, midhu Etymon srd. Translations French le voilà English here it is! (he) Spanish ¡helo aquí! Italian èccolo German hier ist er!

amèga , avb: ammegu, ammega, ammegas, megas Definition megai de…, èssere faendho, acant'a fàere, apenas fata calecuna cosa / ammegas de mandhigare = sughestantu, in s'ora chi fit, o chi est, manighendhe Sentences ammegas de bènnere so in su mamentu 2. proite tue, fizu de s'upa manna e de unu filu de lughe, ammega in s'oru de sa corona, cun sa làntia de su pensamentu già chircas e preguntas? Etymon srd. Translations French être sur le point de… English in the act of… Spanish mientras, a punto de Italian nell'atto di… German im Begriff zu.

amegài, amegàre , vrb: ammegai, ammegare, megai Definition èssere apunta a…, acanta a…, èssere faendho Sentences bàsciu chi faint su giru de totu sa bidha, no amegant de ndi torrai (A.Garau)◊ sa zente amegat de betare fiores ca est passendhe su santu 2. amegat ca est istenteriau fendi sa missa, ca nci ponit ora e mesu, gopai vicàriu Translations French être sur le point de… English to be going to… Spanish estar a punto depara, estar Italian stare per…, èssere nell'atto di… German im Begriff sein zu.

ammustài , vrb: ammustare Definition catzigare, istrecare o mòlere s’àghina po fàere su mustu; aciúnghere mustu; piscare sa binatza a istrégiu (cofa) po che lassare iscolare su mustu innanti de dha prentzare Etymon srd. Translations French fouler le raisin English to press grapes Spanish pisar la uva Italian pigiare l'uva German die Trauben pressen.

Annunóu , nm Definition sa prima die de s'annu Translations French nouvel an, le jour de l'an, le premier de l'an English new year's day Spanish Año Nuevo Italian Capodanno German Neujahr.

apatentàdu , agt Definition chi tenet o at leau sa patente; nau cun tzacu, chi tenet calecuna calidade mala créschia meda, segura 2. est unu parassita apatentadu, semper chentza fàghere nudha! Translations French qui a le permis de conduire English licensed Spanish cualificado, que posee el permiso de conducir, redomado Italian patentato German zugelassen, mit Führerschein versehen.

arralatài , vrb: arrallatai, arrelatai, arrellatai, arrelletari, ralatai* Definition lígere o fàere una relata apitzu de calecuna chistione; istare a chistionu, foedhare cun àtere Synonyms e antonyms faedhare, negossare Sentences eus ascurtau su chi at arralatau su Majori ◊ is fradis funt arrallatendu de custu fatu 2. est in s'oru de s'enna arrelatendi cun su frabbotu ◊ cun chini fust arrellatandu, ca ti apu inténdiu? ◊ a arrallatai est bella, cussa, e a ponni in befa sa genti! Translations French faire le compte rendu, référer English to report Spanish relatar Italian relazionare, riferire German berichten.

arrastài , vrb: arrastare, arrastari, arrastrai, rastai Definition andhare a s'arrastu de sa fera, pigare s'arrancu, fragare; sighire o pònnere aifatu de s'ormina, de is arrastos Synonyms e antonyms acarigai, annajare, annàsere, fiagare, isimare, nuscai, semare 1 / addromare, atratare, ildarrastare, orminare, trateare Sentences su cani miu at arrastau sa perdixi ◊ recuias a domo arrastendhe sabores dae tesu Etymon srd. Translations French flairer le gibier English to scent game Spanish rastrear Italian fiutare la selvaggina German wittern.

arregài , vrb: regrare Definition su si fàere sa regra, a regra, fàere sa rega; fintzes chistire, pònnere a parte Synonyms e antonyms allogae, collire 2. tenit su dinai arregau in su calàsciu Etymon srd. Translations French attraper le favus English to make honeycomb Spanish hacerse panal Italian farsi favo German die Honigwabe bilden.

arrodeàre , vrb: arrodiai, arrodiare, orrodeare, rodiai Definition andhare a rodeu, a s’inghíria inghíria comente faet s’istore in s'ària, andhare in giru de innòi e de inní, istare a rodeu, su si pònnere a inghíriu de ccn., istare a su gira gira acanta a calecuna cosa abbaidandho po che dha furare o fintzes po fàere dannu; fintzes pònnere cosa coment’e fascadura po aguantare / andhare arródia arródia = bagamundai, abarrai andendi totu a ingíriu Synonyms e antonyms arrodare 1, arrogliai, inghirare Sentences si li fint arrodiados in giru curiosos de ischire ◊ sa zente est acudida e si est arrodeada in sa piata ◊ si che sunt mortos sos chi fint arrodeandhe contra a sa vida tua (N.Rubanu)◊ is carrogas funt arrodiendi in su celu ◊ is merxanis arrodiànt in circa de coberai su mandiari ◊ sa Terra arródiat a ingíriu de su Sobi 2. candho at fatu sos chent'annos sa zente fit arrodiada a isse ◊ sos abbilastros sunt arrodiados a su mortorzu 3. in cussa carrada, bècia e mali arrodiada, de binu no ndi abarrat! Etymon spn. rodear Translations French circonvenir, faire le tour English to get round, to siege Spanish rodear Italian circuire, girare attórno, assediare German umlaufen, belagern.