abbagadiàre , vrb: bagadiare Definition
fàere bagadiu, fàere festa, no andhare a trebballare
Synonyms e antonyms
afestai
Sentences
su lunis m'abbagadio ca est printzípiu de chita, su martis so cossumita: no beto bucone a buca
Etymon
srd.
Translations
French
prendre congé
English
to take a day off
Spanish
estar de vacaciones
Italian
celebrare il giórno festivo,
far vacanza
German
feiern.
acrodhàre , vrb: aggradhare 1,
aggrodhare Definition
intanare, cuare comente faet su grodhe, su margiane, ibertandho a furare ccn. cosa, abbasciare, su si pònnere abbasciaos coment’e po no si fàere a bíere
Synonyms e antonyms
abbuare,
acuae,
ammacionai,
apatai,
atanai
Sentences
si acrodhaiat in d-un'istrintorzu, betaiat sa sanna de su rú a s'anzone colendhe e che lu tiraiat ◊ si est acrodhadu acurtzu a una mata de chessa a fàghere de bisonzu
Etymon
srd.
Translations
French
se terrer,
être aux aguets
English
to go back to one's den,
to lie in wait
Spanish
esconderse,
estar alen acecho
Italian
rintanarsi,
stare in agguato
German
sich verkriechen,
auf der Lauer liegen.
alleporedhàre , vrb Definition
èssere alligros; èssere o bènnere in calore
Synonyms e antonyms
alleporizare,
apudhai,
apudhichinare,
incaboniscai,
ingrigliare
/
insuai
Etymon
srd.
Translations
French
ragaillardir
English
to make cocky,
to be merry
Spanish
estar alegre,
estar cachondo
Italian
èssere allégro,
ringalluzzare
German
fröhlich sein,
eitel werden.
alleporizàre , vrb Definition
brinchidare che a su lèpere, èssere alligru, nau fintzes de sa natura de s'ómine candho si faet tètera / macu alleporizadu = chi si giaet a fàere
Synonyms e antonyms
alleporedhare,
apudhai,
apudhichinare,
incaboniscai,
ingrigliare
Etymon
srd.
Translations
French
ragaillardir
English
to make cocky
Spanish
estar alegre,
ponerse cachondo
Italian
ringalluzzire
German
eitel werden.
alloroscàre , vrb Definition
apedhare meda, aira, cun arrennegu; abboghinare, pigare a boghes cun arrennegu, èssere arrennegau
Synonyms e antonyms
achibberare,
inchibberare,
inchimerai,
picai 3
/
allororoscare,
apedhae,
atocare,
aciaulai,
baulai,
imbauai,
inciauai
Etymon
srd.
Translations
French
aboyer rageusement,
piquer
English
to bark furiously,
to offend
Spanish
ladrar con rabia,
estar mosqueado
Italian
abbaiare rabbiosaménte,
impermalire
German
wütend bellen,
aufreizen.
alvinàre , vrb: avrinare Definition
pigare frina (ingòllere cosa mala), zúghere sos bundhos, ispramare, pigare assíchidu malu
Synonyms e antonyms
acicai,
arviai,
spramai
Sentences
e fintzas custu séculu avrinadu in nues de fumu abboghinendhe iscràdiat in sos fundhales grogos de s'última mania (L.Mele)
2.
su pisedhu, asciuconadu malamente, che fit cúrridu avrinendhe a coas de sa mama ◊ sa morte los at fatos avrinare: che los at dados suta unu càmiu ◊ timia che a sa frea e mi ponia a cúrrere avrinadu
Etymon
srd.
Translations
French
effrayer
English
to frighten,
to be obsessed
Spanish
espantar,
estar obseso
Italian
spaventare,
èssere ossèsso
German
erschrecken,
besessen sein.
amegài, amegàre , vrb: ammegai,
ammegare,
megai Definition
èssere apunta a…, acanta a…, èssere faendho
Sentences
bàsciu chi faint su giru de totu sa bidha, no amegant de ndi torrai (A.Garau)◊ sa zente amegat de betare fiores ca est passendhe su santu
2.
amegat ca est istenteriau fendi sa missa, ca nci ponit ora e mesu, gopai vicàriu
Translations
French
être sur le point de…
English
to be going to…
Spanish
estar a punto depara,
estar
Italian
stare per…,
èssere nell'atto di…
German
im Begriff sein zu.
apistichinzàre , vrb: apistighignare,
apistighinzare,
pistichinzare Definition
pònnere, pigare o tènnere pistighíngiu, arreolu
Synonyms e antonyms
afruscare 1,
apensamentai
Sentences
custa màzine chi li ant presentau l'at apistichinzau ◊ candho at bidu chi su pisedhu no fit torradu ancora, su babbu comintzeit a si apistighinzare ◊ si apistichinzat pro sa salute
Etymon
srd.
Translations
French
s'agiter,
être inquiet
English
to crave
Spanish
zozobrar,
estar intranquilo
Italian
avére o méttere inquietùdine,
smània
German
von Unruhe erfaßen werden,
Unruhe verursachen.
arrazonàre , vrb: arrazonare Definition
dhu narant de is cuadhos: impurdedhiri, insuai, èssere in calore
Synonyms e antonyms
arrazonire
Etymon
srd.
Translations
French
échauffer
English
to excite
Spanish
estar en celo
Italian
incalorire (andare in amóre)
German
brünstig sein.
assentulàe, assentulàre , vrb: assetulare,
sentilare Definition
abbarrare firmos, in assentu, in asséliu, pruschetotu nau cun arrennegu
Synonyms e antonyms
assantaigae,
assebiai,
asserenciai
Sentences
ista sériu, asséntuladi a un'oru! ◊ si ti assentulaias in domo faghias bene, cantu chi ses sèmpere in ziru! ◊ assentuladu chi sias, a un'oru! ◊ asséntula e no curras! ◊ non poto assentulare su sonnu ca su ganile non mi dat pasu ◊ assetuladi innoghe!
Etymon
srd.
Translations
French
se tenir coi
English
to be quiet
Spanish
estar quieto
Italian
star quièto
German
ruhig sein.
bandhidía , nf Definition
su bandhidare, su istare bandhidandho
Synonyms e antonyms
bandhiadura,
bandhidànscia,
bandhidazu,
bandhidonzu
Etymon
srd.
Translations
French
fuite
English
being on the run
Spanish
estar en paradero desconocido
Italian
latitanza
German
Verborgensein.
bandhidónzu , nm Definition
su bandhidare, su istare bandhidandho
Synonyms e antonyms
bandhiadura,
bandhidànscia,
bandhidazu,
bandhidia
Etymon
srd.
Translations
French
fuite
English
being on the run
Spanish
estar en paradero desconocido
Italian
latitanza
German
Verborgensein.
corcòne , nm: corconi Definition
ammurrionadura, su s'intristare primaos po calecuna ofesa o cosa chi no est pràchia
Synonyms e antonyms
annógiu,
atrafudhu,
bischiza,
bústica,
istrugnu,
labbrione,
porcandria,
pussàgiu
Translations
French
bouderie
English
sulky expression
Spanish
ceño,
estar de morros
Italian
bróncio
German
Schmollmiene.
corrutàe, corrutài, corrutàre , vrb: acorrutare,
currutare Definition
fàere su corrutu, pònnere su dolu po ccn., portare bestimentu de singiale po unu mortu
Sentences
coro meu istimadu, si andhas a Torinu ti corruto che mortu! ◊ at corrutadu sos mannos chi che li fint mortos ◊ si morzo innantis, corrútami tue! ◊ ses a conca falada pares currutandhe!
Etymon
srd.
Translations
French
être en deuil,
prendre le deuil
English
to be in mourning,
to go into mourning
Spanish
estar en duelo
Italian
èssere in lutto,
méttere il lutto
German
Trauer tragen.
culturínas , avb Definition
èssere in c. = àere belle e acabbau una cosa
Translations
French
toucher à sa fin
English
said of a situation coming to an end (action)
Spanish
estar en las últimas
Italian
agli sgóccioli
German
am Ende.
giàchida , nf Definition
su istare o abbarrare in letu, crocaos; nau de una cosa, su èssere posta coment'e crocada
Etymon
srd.
Translations
French
position couchée
English
lying,
posture
Spanish
el estar acostado
Italian
giacitura
German
Liegen.
imperrài , vrb: imperriai,
imperriare Definition
cicire a cuadhu, cun is cambas una a cada parte; giumpare, passare de un'ala a s'àtera de calecuna cosa (de su leminàrgiu, de un'erriu, fintzes de su mare); in cobertantza, pònnere in mesu de perras, cobèrrere (fintzes in su sensu de ingannare)/ imperrai in còscia = brincare a cadhu, sere a s'imperriotu
Synonyms e antonyms
acabadhare,
acuadhigai,
isperriare
/
intrare,
zumpare
Sentences
impérrio su cadhu de sa torrada e, in sos caminos de canos ritratos, antigas istigas s'ispijant in s'ànima mia (L.Brozzu)◊ at imperrau sa muredha ◊ s'ómine no essiat a monte, no si fidabat prus a imperriare cadhu
2.
chi no sàntziant munera no dhu'impérriant me in su magasinu! ◊ mabadita s'ora chi apu imperriau su mari! ◊ dèu no dh'ia lassau imperrai mancu su liminaxu de domu ◊ cussu a innòi no nc'impérriat prus
3.
tui ses marxani béciu, ma a mei no m'impérrias! ◊ a su muenti sardu dh'impérrias una borta isceti!
Etymon
srd.
Translations
French
être à califourchon
English
to overlap
Spanish
estar a horcajadas
Italian
accavalciare
German
rittlings sitzen auf.
irraghilàre , vrb Definition
bogare de is pantalones is coedhas o alas de sa camisa o de àteru bestimentu de pitzu
Synonyms e antonyms
irbardellare,
irragare,
isbragare,
isbragugliare,
ischígnere
| ctr.
aggheronare,
arraghilare
Etymon
srd.
Translations
French
délier
English
to ungird
Spanish
estar la camisa fuera de los pantalones
Italian
discìngere
German
entgürten.
ispérdidu , pps, agt: ispérdiu,
spérdiu Definition
de ispèrdere; chi no si agatat prus; a logos, guastu, malu, totu andhau male, abbandhonau
Synonyms e antonyms
ispéirtu,
isperevunniu
Sentences
su logu irbandhonadu, chentza bi colare prus neune a bi triballare, si ch'est ispérdidu
2.
assimbillat a una bidha ispérdia
3.
cussu casu non fut ispérdiu, ansis fut peri bonu! (G.C.Mameli)
Translations
French
disparu,
ruiné
English
lost,
destroyed,
gone to ruin
Spanish
desaparecido,
destruido,
estar echo una ruina
Italian
scomparso,
distrutto,
andato in rovina,
desolato
German
verschwunden,
zerstört,
verfallen.
mediài 1 , vrb Definition
essire coment'e médios, pigaos a machiore, fora de sèi, pèrdere is sentidos
Synonyms e antonyms
irmedhighinare,
ismemoriai
Etymon
srd.
Translations
French
être hors de soi
English
to be beside oneself
Spanish
estar fuera de sí
Italian
èssere fuòri di sé
German
außer sich sein.