Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbalàviu , nm: abballàviu Definition su istare sèmpere faendho Synonyms e antonyms atàviu, atrúdhulu, fazellu, pedighinu Sentences sorre mia, nat s'abe, sorre cara, pone frenu una bolta a s'abbalàviu (P.Casu) Etymon srd. Translations French agitation English restleness Spanish agitación, ajetreo Italian irrequietézza, affaccendaménto German Ruhelosigkeit, Geschäftigkeit.

abbolótu , nm: abbulotu, afalotu, avolotu Definition morigamentu, movimentu sentza un'órdine precisu siat de cosas e siat de gente, a bortas fatu apostadamente cun iscopu precisu; morigamentu fintzes de istògomo / pesare o pònnere a. = tzacare cuvusione Synonyms e antonyms abbatúliu, abbulútziu, alborotu, atrepógliu, avabotu, carralzu, sciumbullu, trambullu, tregollu, trepollu / abbulizu, baraundha, mamudinu, stragambullu, subuzu, tifitanu, tremutu | ctr. assébiu Sentences candu sa maista at bófiu isterri sa chistioni, insaras est cumentzau s'avolotu ◊ is féminas iant pesau un'avolotu po nci bogari su segretàriu cumunali ◊ sa paghe armoniosa as distrutu pro pònnere avolotu ◊ sentza bi àere motivu istas fachendhe abbolotu Etymon srd. Translations French agitation English tumult Spanish alboroto Italian agitazióne, tumulto German Unruhe, Aufruhr.

afaúndia, afaúndiu , nf, nm Synonyms e antonyms assolocada, matana Translations French agitation, fatigue English chill Spanish cansancio Italian scalmana German schwere Anstrengung.

afrachèsa , nf: frachesa 1 Definition pampada de calore / s'afrachesa de s'ora = candho su tempus est benindhe mancu Synonyms e antonyms bura / frachillu Sentences sa fémmina, sa domu, s'afrachesa de sa coja, is fillus: unu giogu de pensamentus! ◊ is afrachesas de is féminas funt pampadas de callenti a faci chi bandant e torrant Etymon srd. Translations French agitation, énervement English great, desire Spanish sofoco, inquietud Italian vampata, smània German Hitze, Toben.

afródhiu, afródhiulu , nm: afrodhu, afródhulu Definition genia de disígiu forte, de presse, de pentzamentu de bòllere fàere, bíere, ischire e àteru, fintzes braga, prexu presumiu Synonyms e antonyms afràsciu, afreudhu, arraolu, assúgliu, atitivollu, bonaggana, codíssia, finitzu, furighedha, ischinitzu, pestighinzu, pistu / frandhigu, losinga Sentences a ti ndhe leas afródhiu pro unu nudha! (G.Ruju)◊ immoi s'afródhiu est totu po su cimentu armau, ca est forti! ◊ gei fiat un'afródhiu, dh'est atacada sa mobadia de istudiai a maista! ◊ poita totu cust'afródhiu de fai aprovai su progetu? ◊ at curtu trint'annus tra iscola, fillus e una meca de afródhius ◊ candho l'intrat s'afródhiu de fàghere una cosa, inoghe no che parat prus nessunu! ◊ a bortas l'intrat s'afródhiu de tucare Etymon srd. Translations French agitation English great desire Spanish afán Italian smània German Begierde.

arrebàtu , nm: rebatu* Definition atacu de una maladia (es. de callentura); arrebbentu, múngia, pelea po calecuna cosa Synonyms e antonyms afogu, cària, cumbata, impodha, inzotu, istimpida, matana, mugna, pista, pistapone, podha Translations French prodrome, anxiété, agitation English warning sign, labour, anxiety, disease attack Spanish arrebato Italian attacco di male, pròdromo, affanno, agitazióne German Anfall, Prodrom, Angst, Aufregung.

atàviu , nm Definition boghes, tzarra, movimentu Synonyms e antonyms abbalàviu, atrúdhulu, fazellu, pedighinu Etymon srd. Translations French agitation, affairement English uneasiness, fuss Spanish jaleo, ajetreo Italian irrequietézza, affaccendìo German Ruhelosigkeit, Überbeschäftigung.

batallài, batallàre , vrb Definition foedhare a meda, a boghe arta Synonyms e antonyms arrallai, bacagliare 1, batazare, batugliare, chistionai | ctr. cagliai, citire Sentences batallendi tra issus, tzérriant infogaraus ◊ fiat giai mesunoti, dhu pigat a batallai e si seus drommius a is duas de chitzi ◊ funt batallendi po su prétziu ◊ custus políticus batallant, batallant, ma no cumbinant nudha! Surnames and Proverbs prb: su batallai meda fait sa dí pitica Translations French discuter avec agitation English to talk excitedly Spanish batallar, acalorarse Italian discùtere concitataménte German zanken, wortwechseln.

fazéllu , nm Synonyms e antonyms abbalàviu, atàviu, pedighinu, pestighinzu, ischinitzu Etymon srd. Translations French agitation, tapage, bruit English restlessness, uproar Spanish inquietud, ruido Italian irrequietézza, chiasso German Unruhe, Lärm, Krach.

franédiga , nf: franériga, frenédiga Definition genia de gana e de presse meda o ispédhiu de fàere calecuna cosa Synonyms e antonyms afródhiu, bermegorru, férnia, furighíngiu, ischecherédhiu, schinitzu / cimbella, pedighinu, pedine, pestighinzu Sentences aiat sa frenédiga de ndhe betare cussa cara a ràfias cun sas francas (Ptz.Mura)◊ fit fémina de frenédiga manna e de tichírriu imberriosu, limbori e forroxosa fintzas amoratzendhe ◊ sa zente totinduna aiat leadu sa frenédiga Translations French agitation, inquiétude English restlessness, worry Spanish inquietud, agitación Italian irrequietézza, preoccupazióne German Unruhe.

furighíngiu , nm Synonyms e antonyms afródhiu, franética, frischíngiu, furighedha Sentences balla ca su furighíngiu dhi est passau! ◊ teneus furighíngiu de si ndi andai Etymon srd. Translations French énervement, agitation English longing Spanish inquietud, desasosiego Italian smània German Ungeduld, Wut, Sucht, Begierde.

pedighínu , nm: pidighinu Definition genia de pentzamentu / àere una cosa a pidighinu = tènniri iscinitzu po ccn. cosa Synonyms e antonyms apensamentu, apinnicu, arraolu, ischinitzu, pedine, pestighinzu / abbalàviu, atàviu, fazellu Sentences candho unu at su pidighinu de tucare chito no drommit ◊ su pidighinu chi ant sos de domo est su chi podet capitare cras (M.Bua)◊ su pidighinu chi aiat si apasigheit addaghi resesseit a si ammentare su càntigu Etymon srd. Translations French agitation, mouvement English restlessness Spanish inquietud, desasosiego Italian irrequietézza, moviménto German Unruhe, Bewegung.

salarzàda , nf: assalarzada Definition su salarzare, móvia a cropu, totinduna, coment'e po assíchidu Synonyms e antonyms inchirriada, suguzada, sulurjada, supuzada, trúminu, zagarada / istratallada Etymon srd. Translations French agitation, grand trouble English big agitation Spanish alboroto Italian vistósa agitazióne German Aufregung, Beunruhigung.

salàrzu , nm: assalarzu Definition movimentu lestru de gente o animales fatos fuire; genia de avolotu mannu fintzas de s'ànimu, de sa mente, de su coro po dannu o cosa chi si timet Synonyms e antonyms agiàgaru, assaltanu, atréminu, giagaradura, ispavúciu, ispràmminu, istraju, sulurju, trúminu | ctr. asseretu, sossegu 2. za l'at tentu su salarzu, siscuru, candho at ischidu de su dannu de su fizu!… Etymon srd. Translations French agitation, effarement English dismay Spanish alboroto, consternación Italian agitazióne, sgoménto German Aufregung, Beunruhigung, Erschütterung.

schinítzu , nm: ischinitzu*, schinnitzu, sciníciu, scinitzu, sfinítziu, sfinitzu Definition genia de idea chi no lassat istare in pàusu, coment'e oriolu po cosa chi si timet o chi si iat a bòllere a presse, chi no si biet s'ora de àere o de fàere, fintzes ifadu / malu sciníciu = impudu, arrepentimentu; s. de brenti, a s'istògumu = afinamentu, isanimamentu Synonyms e antonyms afródhiu, arraolu, fazellu, finitzu, franédiga, furighedha, pestighinzu, pidinu, pistu Sentences s'ispédhiu ponit scinitzu ◊ fillus mius, candu no seis in domu tèngiu unu schinitzu!…◊ allodhu torrau, no tenit assébiu: a ndi tenit de scinitzu! ◊ dh'ant portada a s'uspidali ma teniat giai su scinitzu de sa morti, e difatis si est morta una pariga de oras apustis ◊ de candu apu biu cudhu piciocu tenemu unu sciníciu e non poremu istai sentz'e dhu torrai a biri! 2. ti biu a bisura de fàmini: ita tenis, schinnitzedhu?! 3. at donau un'aderetzada a su coscinu ca dhi fait scinitzu Translations French agitation, énervement English eagerness Spanish desasosiego Italian irrequietézza, smània German Unruhe, Aufregung.

trególlu , nm: trégulu, tréulu, tríulu Definition murigamentu de cosas coment'e de treulóngiu, murigamentu de pentzamentos, chistiones, moidas e sonos de cosa movendho, boghes e àteru, cosa posta totu a s'afaiu; fintzes avolotu, protesta / èssere a tríulos de mata, de istògomo = giúghere sa bentre, s'istògomo avolotaos Synonyms e antonyms abbatúliu, abbolotu, atrepógliu, baraundha, mamudinu, sciumbullu, stragambullu, trambullu, trepollu Sentences mannu fut su tregollu de is sordaus ◊ in vida mia apu tentu tréulus, disprexeris e pensamentus (C.M.Costa)◊ pasàdebbos, gai ismentigades sos tríulos chi móssigant su coro! ◊ poi de tantu tríulu e matana sa morte mi at a dare eternu pasu (C.Ortu)◊ lassa a pèldere is campanas, faent solu tréulu! 2. su mere dhis donat tropu pagu a biàgiu e po cussu est nàsciu su tréulu ◊ imbídia no che at ne faghevaghe de minetas, de tríulos e gherras Etymon srd. Translations French pagaille, cohue, agitation English hubbub Spanish desbarajuste Italian scompìglio, bailamme, agitazióne German Verwirrung.

zacaradúra , nf: giagaradura*, zagaradura Definition su zacarare; su èssere giagaraos / fàghere a zagaradura = impresse meda, tropu, coment'e chi unu portet canes aifatu, cun movimentu a cropos e impresse a sa sighia Synonyms e antonyms agiàgaru, isuliadura, salarzadura, salarzu Sentences sas berbeghes no las les a zagaradura, no lis fetat male! ◊ sa cosa no si faghet a zagaradura, ca essit male Translations French agitation soudaine English deep and sudden anxiety Spanish agitación repentina Italian agitazióne fòrte, improvvisa German Erregung.