Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

cabíciu , nm Definitzione genia de crau chi si faet intrare in s'istampu fatu a berrina, in sa linna intrada apare Sinònimos e contràrios assaedhu, rocu Terminologia iscientìfica fst Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu cheville Ingresu wooden pin Ispagnolu travesaño (scala), clavija, tarugo (falegn.) Italianu cavìcchio, pèrno Tedescu Holzpflock, Zapfen.

cabíga , nf: cabígia, cabixa, caprica, crabiga, crabixa, crapica, crebiga, giabiga Definitzione orrugu o cotza de linna (o de àteru) chi s'intrat a istúturu in s'istampu chi s'iscala de su carru (e fintzes s'àscia de is orrodas) e sa timona o aguri de s'arau portant in sa punta, a manera de arrèschere candho funt in tira: dh'aguantat firma de no ndhe essire unu piredhu o obbilu o crae; genia de ferru grussu e longu (crae) chi si ponet a unu muru giumburudu po no ndhe orrúere Sinònimos e contràrios cabiadolzu, cangiolu, carícia, clavíglia, ordigione Frases sa crabiga no ndh'essit dae s'iscala ca a s'ala prus fine zughet unu piredhu a la muntènnere 2. ammaniamus una caprica a su muru Ètimu ltn. clavic(u)la Tradutziones Frantzesu cheville ouvrière Ingresu bolt Ispagnolu tarugo Italianu cavìcchia Tedescu Holzpflock.

cambúciu , nm: cambutzu Definitzione su brúciu de su pei, su tretu tra su pei e sa camba, nau fintzes de parte de unu bestimentu; dhue at logu chi narant cambutzu a su cambu de su trigu Sinònimos e contràrios brutzighinu, prutzoni / cdh. bultzedhu, ttrs. giambutzu Frases una cambera de sos cartzones che li falaiat a carcanzos, s’àtera no li cuguzaiat sos cambutzos!◊ moveussí, aferradha a is cambúcius ca seus partendi! Terminologia iscientìfica crn Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cheville Ingresu ankle Ispagnolu tobillo Italianu cavìglia, còllo del piède Tedescu Fessel.

cannàda 1 , nf Definitzione cannedha o grifone de sa carrada; cannedhu o puncione chi si ponet in s'istampu de sa carrada e chi si tocat o si ndhe leat puru bogandho binu Sinònimos e contràrios ispéndhula, runfiana / cdh. filtzetu Tradutziones Frantzesu cannelle, cheville Ingresu spigot Ispagnolu espita, canilla Italianu cannèlla, zìpolo Tedescu Ausflußrohr.

carícia , nf Definitzione est s'orrugu de linna, a bisura de una cotza (prus grussa a una parte, prus fine e a punta in s'àtera), chi si ponet po fàere arrèschere sa punta de s'iscala de su carru o de sa timona de s'arau in su giuale; fintzes su maciochedhu in su giogu de is carícias Sinònimos e contràrios cabiadolzu, cabiga, cangiolu, clavíglia, ordigione Frases s'at acumpangiai tzichirriendi su butu de sa carícia (B.Pisanu) Sambenados e Provèrbios smb: Cariccia Tradutziones Frantzesu cheville, cheville ouvrière Ingresu bolt Ispagnolu tarugo Italianu cavìcchia Tedescu Holzpflock.

clavíglia, clavílla , nf, nm: cravilla, cravillu Definitzione orrughedhu de linna o àteru chi si ponet a intradura po aguantare o arrèschere calecuna cosa Sinònimos e contràrios cabiga, cangiolu, carícia, ordigione / brocu, giau, obbibi Frases su procu uscrau dh'apicant in d-un'iscala a cravillus po dh'obèrriri a ndi bogai su matzàmini Ètimu ctl. clavilla Tradutziones Frantzesu cheville, pieu, piquet Ingresu bolt Ispagnolu estaca Italianu cavìcchia, piòlo Tedescu Pflock.

dúghe , nf: tuche Definitzione s'istampu chi si faet a is carradas po ndhe lassare essire su binu; s’isticone o tapighedhu chi si dhue ponet a tupare; sa cannada o grifone chi si dhue ponet po bogare su binu / èssere semper a buca a sa d. = bufai meda, imbriagaisí Sinònimos e contràrios spíndulu, tuponella, ugi / cannada Frases cussu est una dughe manna chena fundhu: bufendhe no lu binchet neunu Ètimu ltn. duce(m) Tradutziones Frantzesu cheville, fausset Ingresu spigot Ispagnolu espita, batoque Italianu zìpolo Tedescu Spund, Zapfen.

pirédhu 1 , nm Definitzione genia de crau fatu de linna; in calecunu logu est fintzes s'ingurtidórgiu Sinònimos e contràrios giau, obbibi, pilu 1, pirodhu / agaju, àngua, gagaju, gragaristu, saxinedhu Frases sa crabiga no si ndh'essit dae s'iscala ca a s'ala prus fine zughet unu piredhu a la muntènnere Sambenados e Provèrbios smb: Pireddu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cheville de bois Ingresu wooden pin Ispagnolu clavija, espiga Italianu cavìcchio, chiòdo di légno, piuolino Tedescu Holzpflock, Holznagel.

sàgiu , nm: sazu Definitzione ispina manna, longa, de unas cantu matas (es. pirastu, calàvrighe, prunischedha); genia de tapu fine de linna chi si ponet a sa carrada, crau longu de linna e in calecunu logu fintzes un'ischidone piticu; marcu biaitu; lobu de sartitzu / latzu a sazitu = sorigarzu Sinònimos e contràrios acutzoni, bucioni, pibirisia, isticone, istrajone, sajone Frases dormint nudas, pienas de sazos, sas àrvures ◊ unu sazu mi at intratu in su pede ◊ tandho ses tue sa pistighinzosa chi forroxas che sazu in sa piae! (A.M.Pinna) 2. su carradellu est a butiu dae su sazu ◊ sa corda dha ponent a arrustire in su sazu 3. unu sazu de salditza Sambenados e Provèrbios smb: Saggiu, Satgiu Tradutziones Frantzesu aiguillon, épine, cheville Ingresu prickle Ispagnolu aguijón, púa, espiche, tarugo Italianu acùleo, zìpolo Tedescu Stachel, Spund.

spíndulu , nm Definitzione puncione de linna po tupare sa carrada, in su mesale; a logos dhu narant a is pendhilingiones, is filicitus, cosa téssia isconciada, ordiu o trama istéssia Sinònimos e contràrios cannada 1, runfiana, tuche, ugi / cdh. filtzetu Ètimu ltn. *spinulus Tradutziones Frantzesu cheville Ingresu spigot Ispagnolu tarugo, espiche Italianu zìpolo Tedescu Zapfen.

toronígliu, toroníllu , nm: turnígliu Definitzione su fusu filetau de una prentza; genia de crae o piredhu chi girandho istirat is cordas de sa chitarra (e ue funt acapiadas) Sinònimos e contràrios turnitu / cdh. trunígliu / trasidhu Ètimu spn. tornillo Tradutziones Frantzesu cheville Ingresu tuning peg Ispagnolu clavija Italianu bìschero Tedescu Wirbel.

túche , nf: dughe*, tughe Definitzione s'istampu chi si faet a is carradas in su mesale po lassare essire su binu; su puncione o tapighedhu chi si dhue ponet a tupare; fintzes su grifone inue si bogat su binu / min. tuchedha; istare o èssere semper a buca (o a conca) a sa tughe = bufare binu meda, istare sèmpere bufandho Sinònimos e contràrios runfiana, spíndulu, tintòrgia, tuponella, ugi / cannada / cdh. filtzetu Frases como chi est cuncordada sa tuchedha e su conzu amus prontu contamus unu contu arrostíndhennos fava a fochilada (A.G.Solinas) Tradutziones Frantzesu cheville, fausset Ingresu spigot Ispagnolu espiche Italianu zìpolo Tedescu Zapfen.

tuponèlla , nf, nm: tupinellu Definitzione su puncione o tapighedhu chi si ponet a tupare su tingiosu, su grifone Sinònimos e contràrios runfiana, spíndulu, tintòrgia, tuche, ugi / cdh. filtzetu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bondon, cheville Ingresu bung Ispagnolu espiche, botana Italianu zaffo Tedescu Zapfen.