abbovài, abbovàre , vrb Definizione fàere bovu, pigare po bovu a unu; meravigliare, lassare ispantasiaos, fintzes foedhare a s'afaiu chentza cabu e ne coa Sinonimi e contrari abbuvonare, coglionai, coluvronare, imbovai, imbusterai, improsae, ingannai, piocai, scafai, trampai / transire, trassicare Frasi furriotos cun arte, bellos pro abbovare zente menga! ◊ custa fémina dh'abbovant cun cosa fata ◊ de candu ti ses abbitendi cun cussus ti ses abbovau ◊ si bides cussa pianta ti ndhe abbovas! 2. Deus criesit logos e cosas pretziadas tantu chi ndhe abbovant su nostru pensamentu! (P.Serra)◊ deo ne seo abbarradu abbovadu Etimo srd. Traduzioni Francese faire l'idiot, prendre pour un idiot Inglese to mock Spagnolo abobar Italiano prèndere per scémo Tedesco taüschen, verdummen, erstaunen.

adderétu , avb, nm Definizione a deretu: bene, de una manera chi andhat bene (si narat fintzes in adderetu); capacidade de fàere bene sa cosa Sinonimi e contrari afilu, bene / gheretzu, grabbu Frasi no ndhe faghet una adderetu! ◊ cussu paghennennudha de cosa in adderetu no ndhe faghet ◊ a medas annos cun fatueretu e totu bos andhet in adderetu! (G.Ruju) 2. a ndhe tenes de adderetu!… Etimo srd. Traduzioni Francese avec ordre, en ordre Inglese tidily Spagnolo con orden, bien Italiano ordinataménte, per bène Tedesco ordentlich.

aferradórzu, aferradróxu , nm Definizione tretu a ue si leat una cosa; aina po aferrare e istrínghere calecuna cosa Sinonimi e contrari picadorzu Etimo srd. Traduzioni Francese poignée Inglese handle Spagnolo agarradero Italiano impugnatura, struménto per afferrare Tedesco Handgriff.

afílu , avb Definizione a filu: comente si tocat, comente andhat bene, a dovere, de sa manera giusta / essire afilu = bene, zustu, dritu Sinonimi e contrari adderetu, bene Frasi no ndhe faghet una afilu ◊ custa lepa seghendhe no bi andhat afilu Etimo srd. Traduzioni Francese bien, comme il faut Inglese well Spagnolo bien, debidamente Italiano per bène Tedesco gut.

aggangusàre , vrb Definizione pònnere s’atzavoga, sa puligada, istrínghere in su tzugu cun ambas manos a unu de no dhi lassare torrare àlidu ne passare sàmbene Sinonimi e contrari aggangae, aggrangugliare, aggangulitare, apuligare Etimo srd. Traduzioni Francese étrangler Inglese to strangle Spagnolo estrangular Italiano prèndere per la góla Tedesco würgen.

aggrillàu , agt Definizione nau de ccn., chi portat bibbigorrus, ideas istrambecas in conca Sinonimi e contrari acascabellau, dengosu, schinitzosu Etimo srd. Traduzioni Francese qui est plein de lubies Inglese to be full of whims Spagnolo soliviantado Italiano che ha grilli per la tèsta Tedesco wer Grillen im Kopf hat.

alimèta , nf: animeta 1, limeta 1 Definizione bículu de tela tètera, bianca nida, pus che àteru a forma cuadrada, de pònnere po ammontare su càlighe naendho sa missa Terminologia scientifica prdc Traduzioni Francese pale Inglese pall Spagnolo palia Italiano palla, quadrato di téla per coprire il càlice nella méssa Tedesco Tuch, das den Messkelch zudeckt.

alluscài , vrb: alluscare Definizione fàere luscu, tzurpu in sensu morale puru, no bíere o cumprèndhere prus nudha de sa gana o disígiu de calecuna cosa (mescamente de fémina o de ómine) e fintzes po su bufóngiu a tropu; a logos, fintzes atzitzare is canes, pigare a boghes, alliare a ccn. Sinonimi e contrari alluscorare, inganatzire, insutzuligai, suare / alliare Frasi dónnia borta chi intendit sa boxi de issa dhu fait alluscai 2. su cane de catza, alluscadu, si at mannigadu su puzone chi at buscadu ◊ si li sunt alluscados sos canes no resessiat a si los catzare! ◊ a sa pitzinna si li est alluscadu su babbu e che l'at fata torrare a domo Etimo srd. Traduzioni Francese aveugler Inglese to blind Spagnolo cegar (una pasión) Italiano allampare, accecare per passióne amorósa Tedesco vor leidenschaftliche Liebe blind werden.

allústra , nf, nm: allústriu, allustru, lustra* Definizione genia de pasta o crema chi si frigat po fàere lúghida calecuna cosa (mescamente pedhe) Sinonimi e contrari illustru Frasi teniat allústriu de butinus po bendi ◊ po giogai a peincaredhu si ghetat una perda ciata o un'iscàtula de allustru Traduzioni Francese cirage Inglese shoe-polish Spagnolo betún, crema para el calzado Italiano lùcido per scarpe Tedesco Schuhcreme.

ammantadórzu, ammantadróxu , nm: ammuntadorzu Definizione totu su chi serbit po ammontare, mescamente in su letu: ammantadorzu est fintzes sa de duas partes de unu mutetu Sinonimi e contrari ammontu, ammuntolzu, assacarru, carralzamenta, carrarzura, cobertógliu, coguzu, cubutóngiu, cucutzura, cugutzadorza, incarralzu / torrada Frasi àtzia is ammantadroxus e làssami biri sa brentixedha po biri ita tenis! ◊ addaghi si corcat, sas nues li faghent de ammuntadorzu Terminologia scientifica ts Etimo srd. Traduzioni Francese tout ce qui sert à couvrir Inglese covering Spagnolo mantas Italiano tutto ciò che serve per coprirsi, le copèrte del lètto Tedesco Decken.

ammóntu , nm: ammuntu Definizione su ammontare; calesiògiat cosa chi serbit po carragiare, a bestire / cotzare sos ammuntos in su letu = pinnigare sos oros a parte de fora, a s'ala de cabita Sinonimi e contrari afiagnu, ammantu, assacarru, carrarzura, coguzu, cucutzura, cugutzadorza Frasi a su piciochedhu ndhe dhi leat is ammontos po ndhe dhu fàere pesare! ◊ si est imboligau menzus in sos ammuntos e torrau a ormire ◊ a Cristos l'ant postu in sa rughe sen'ammuntu ◊ falaiat su lentore e deo sen'ammuntu! ◊ sa pinneta giughiat s'ammuntu de fenu e sida Etimo srd. Traduzioni Francese couverture, tout ce qui sert à couvrir Inglese everything useful to cover Spagnolo ropa Italiano tutto ciò che serve per coprire, vestiàrio Tedesco Kleiderbestand.

apesórzu , nm Definizione cordedha, codriola, giuncu o àteru (css. acàpiu) po aguantare cosa apicada Etimo srd. Traduzioni Francese corde Inglese slipknot Spagnolo ligadura Italiano càppio per cui si appende qls. Tedesco Schlaufe.

arratonèra , nf: arretonera, ratonera Definizione aparíciu po cassare is sórighes / parai o pònniri s'arretonera Sinonimi e contrari altana, arratera, cassadopis, soricàrgiu Frasi custa est un'arretonera preparada po si cassai a totus coment'e merdonas! ◊ is topis cassaus de s'arretonera casi mai si papant su casu ◊ in mangasinu dhui manígiat topis: subeni de ponni s'arretonera! Etimo spn. Traduzioni Francese ratière Inglese mousetrap Spagnolo ratonera Italiano tràppola per tòpi Tedesco Mausefalle.

assetiài, assetiàre , vrb Definizione istare in assentu, in asséliu, firmos; pònnere a postu, assentare sa cosa in logu suo, bene, agiustare, giare sétiu Sinonimi e contrari abarrai, acabidae, acodomai, acollocare, adaretzai, assantai, assebiai / allichidie, arremonire | ctr. isordulare Modi di dire csn: assetiare su logu = remonire su logu, pònnere su logu a sétiu; assetiai su bestiàmini = ammaniare, furriare a manera chi paschindhe istet o andhet de una tzerta manera Frasi ti mandho a sa tanca e inibe assétias e azudas ◊ assétia cue! ◊ assétia, no sias che pitzinnalla chi no l'interessat nudha! ◊ no assétiat, est semper a furriebborta ◊ sos tronos si fint assetiaos 2. su re si at assetiadu sa corona in conca ◊ aderetzant sa perda e dh'assétiant cun is àtaras ◊ assetiadí sa camisa, ca dha portas ammurigonada! ◊ si funt assetiadas is mortis e no si agiustant is fesserias?! ◊ mi ant azudau a assetiare medas peràulas e càntidos ◊ si seus firmaus a si assetiai is cambas ca dhas portaiaus cancaradas a fortza de abarrai sétzius in màchina 3. is brebeis mi dhas apu assetiadas e immoi funt tirendi a su bacu Etimo ctl. assetiar Traduzioni Francese arranger, ranger, placer Inglese to arrange, to set Spagnolo arreglar Italiano assettare, collocare per bène Tedesco in Ordnung bringen.

bruscàu , nm Definizione tina o cobedina a fundhu cuadrau, de linna, po catzigare s'àghina e fintzes genia de mola a rullos móvios a orroda a manu (como a motore, fatu cun àteru materiale), sèmpere po mòlere s'àghina po dh'incubonare Sinonimi e contrari cracadolza Frasi po mòliri s'àxina manigiaus su bruscau, po dha prenciai sa prència Terminologia scientifica ans Traduzioni Francese meule à écraser le raisin Inglese grindstone Spagnolo moledora Italiano màcina per uva Tedesco Traubenmühle.

cadredhài , vrb: cadredhare, cardedhai, cardidhari, cradedhare Definizione fàghere de ancas, mòvere is cambas iscudendho is peis a terra, prus che àteru po tostorrudéntzia o protesta o dolore; istare a su brínchida brínchida Sinonimi e contrari catrichidhare, ispeinchinare, istrumpidare, matanare, scadronai / iscradedhiare Frasi si ndhe pesat calchidendhe e andhat cadredha cadredha ◊ chi dhi ponit sabi, a sa ferida, su sannori gei cadredhat! ◊ dh'at aferrau a sa braba e dh'at fatu cadredhai: fiat acanta a s'imbrutai puru! ◊ su porcu fit male trobeidu e cadredhendhe s'est isortu ◊ is animalis arestis cadridhant si dhus aferras ◊ axiu tenit sa croxueta cardedhendi candu est cassara a soga a conca!… 2. candu su craboni est malu a tenni tocat a cardedhai cun su sulavogu ◊ chi is predis si podiant cojai, cussu no iat a cardedhai meda po agatai fémina Traduzioni Francese se démener Inglese to fidget Spagnolo agitar Italiano agitarsi, dimenarsi con i pièdi per insofferènza di qlcs Tedesco sich hin und her bewegen.

cadredhaméntu , nm Definizione su atripare is peis a terra comente faet chie no bolet abbarrare o no bolet calecuna cosa Sinonimi e contrari acuadhinadura, cadredhada, cadredhadura, cadredhu Etimo srd. Traduzioni Francese remuement de pieds par souffrance Inglese fidgeting Spagnolo forcejeo de los pies Italiano dimenìo con i pièdi per insofferènza di qlcs Tedesco Schlenkern.

cadrédhu , nm, agt Definizione su cadredhare, fintzes una genia de tostorrudéntzia, de murrúngiu Sinonimi e contrari cadredhada, cadredhadura, cadredhamentu 2. lassàdemi su cadredhu, no est comente nades bois! 3. custa teraca fit cadredha Etimo srd. Traduzioni Francese remuement des pieds par souffrance Inglese fidgeting Spagnolo forcejeo de los pies Italiano dimenìo con i pièdi per insofferènza di qlcs Tedesco Schlenkern.

cannutígliu , nm: canotígliu Definizione filu de prata o de oro po borderia Etimo spn. canutillo Traduzioni Francese fil d'argent ou d'or à broder Inglese silver or gold yarn for imbroidery Spagnolo canutillo Italiano filo d'argènto o d'òro per ricami Tedesco Silber-oder Goldstickgarn.

«« Cerca di nuovo