abbovài, abbovàre , vrb Definition fàere bovu, pigare po bovu a unu; meravigliare, lassare ispantasiaos, fintzes foedhare a s'afaiu chentza cabu e ne coa Synonyms e antonyms abbuvonare, coglionai, coluvronare, imbovai, imbusterai, improsae, ingannai, piocai, scafai, trampai / transire, trassicare Sentences furriotos cun arte, bellos pro abbovare zente menga! ◊ custa fémina dh'abbovant cun cosa fata ◊ de candu ti ses abbitendi cun cussus ti ses abbovau ◊ si bides cussa pianta ti ndhe abbovas! 2. Deus criesit logos e cosas pretziadas tantu chi ndhe abbovant su nostru pensamentu! (P.Serra)◊ deo ne seo abbarradu abbovadu Etymon srd. Translations French faire l'idiot, prendre pour un idiot English to mock Spanish abobar Italian prèndere per scémo German taüschen, verdummen, erstaunen.

adderétu , avb, nm Definition a deretu: bene, de una manera chi andhat bene (si narat fintzes in adderetu); capacidade de fàere bene sa cosa Synonyms e antonyms afilu, bene / gheretzu, grabbu Sentences no ndhe faghet una adderetu! ◊ cussu paghennennudha de cosa in adderetu no ndhe faghet ◊ a medas annos cun fatueretu e totu bos andhet in adderetu! (G.Ruju) 2. a ndhe tenes de adderetu!… Etymon srd. Translations French avec ordre, en ordre English tidily Spanish con orden, bien Italian ordinataménte, per bène German ordentlich.

aferradórzu, aferradróxu , nm Definition tretu a ue si leat una cosa; aina po aferrare e istrínghere calecuna cosa Synonyms e antonyms picadorzu Etymon srd. Translations French poignée English handle Spanish agarradero Italian impugnatura, struménto per afferrare German Handgriff.

afílu , avb Definition a filu: comente si tocat, comente andhat bene, a dovere, de sa manera giusta / essire afilu = bene, zustu, dritu Synonyms e antonyms adderetu, bene Sentences no ndhe faghet una afilu ◊ custa lepa seghendhe no bi andhat afilu Etymon srd. Translations French bien, comme il faut English well Spanish bien, debidamente Italian per bène German gut.

aggangusàre , vrb Definition pònnere s’atzavoga, sa puligada, istrínghere in su tzugu cun ambas manos a unu de no dhi lassare torrare àlidu ne passare sàmbene Synonyms e antonyms aggangae, aggrangugliare, aggangulitare, apuligare Etymon srd. Translations French étrangler English to strangle Spanish estrangular Italian prèndere per la góla German würgen.

aggrillàu , agt Definition nau de ccn., chi portat bibbigorrus, ideas istrambecas in conca Synonyms e antonyms acascabellau, dengosu, schinitzosu Etymon srd. Translations French qui est plein de lubies English to be full of whims Spanish soliviantado Italian che ha grilli per la tèsta German wer Grillen im Kopf hat.

alimèta , nf: animeta 1, limeta 1 Definition bículu de tela tètera, bianca nida, pus che àteru a forma cuadrada, de pònnere po ammontare su càlighe naendho sa missa Scientific Terminology prdc Translations French pale English pall Spanish palia Italian palla, quadrato di téla per coprire il càlice nella méssa German Tuch, das den Messkelch zudeckt.

alluscài , vrb: alluscare Definition fàere luscu, tzurpu in sensu morale puru, no bíere o cumprèndhere prus nudha de sa gana o disígiu de calecuna cosa (mescamente de fémina o de ómine) e fintzes po su bufóngiu a tropu; a logos, fintzes atzitzare is canes, pigare a boghes, alliare a ccn. Synonyms e antonyms alluscorare, inganatzire, insutzuligai, suare / alliare Sentences dónnia borta chi intendit sa boxi de issa dhu fait alluscai 2. su cane de catza, alluscadu, si at mannigadu su puzone chi at buscadu ◊ si li sunt alluscados sos canes no resessiat a si los catzare! ◊ a sa pitzinna si li est alluscadu su babbu e che l'at fata torrare a domo Etymon srd. Translations French aveugler English to blind Spanish cegar (una pasión) Italian allampare, accecare per passióne amorósa German vor leidenschaftliche Liebe blind werden.

allústra , nf, nm: allústriu, allustru, lustra* Definition genia de pasta o crema chi si frigat po fàere lúghida calecuna cosa (mescamente pedhe) Synonyms e antonyms illustru Sentences teniat allústriu de butinus po bendi ◊ po giogai a peincaredhu si ghetat una perda ciata o un'iscàtula de allustru Translations French cirage English shoe-polish Spanish betún, crema para el calzado Italian lùcido per scarpe German Schuhcreme.

ammantadórzu, ammantadróxu , nm: ammuntadorzu Definition totu su chi serbit po ammontare, mescamente in su letu: ammantadorzu est fintzes sa de duas partes de unu mutetu Synonyms e antonyms ammontu, ammuntolzu, assacarru, carralzamenta, carrarzura, cobertógliu, coguzu, cubutóngiu, cucutzura, cugutzadorza, incarralzu / torrada Sentences àtzia is ammantadroxus e làssami biri sa brentixedha po biri ita tenis! ◊ addaghi si corcat, sas nues li faghent de ammuntadorzu Scientific Terminology ts Etymon srd. Translations French tout ce qui sert à couvrir English covering Spanish mantas Italian tutto ciò che serve per coprirsi, le copèrte del lètto German Decken.

ammóntu , nm: ammuntu Definition su ammontare; calesiògiat cosa chi serbit po carragiare, a bestire / cotzare sos ammuntos in su letu = pinnigare sos oros a parte de fora, a s'ala de cabita Synonyms e antonyms afiagnu, ammantu, assacarru, carrarzura, coguzu, cucutzura, cugutzadorza Sentences a su piciochedhu ndhe dhi leat is ammontos po ndhe dhu fàere pesare! ◊ si est imboligau menzus in sos ammuntos e torrau a ormire ◊ a Cristos l'ant postu in sa rughe sen'ammuntu ◊ falaiat su lentore e deo sen'ammuntu! ◊ sa pinneta giughiat s'ammuntu de fenu e sida Etymon srd. Translations French couverture, tout ce qui sert à couvrir English everything useful to cover Spanish ropa Italian tutto ciò che serve per coprire, vestiàrio German Kleiderbestand.

apesórzu , nm Definition cordedha, codriola, giuncu o àteru (css. acàpiu) po aguantare cosa apicada Etymon srd. Translations French corde English slipknot Spanish ligadura Italian càppio per cui si appende qls. German Schlaufe.

arratonèra , nf: arretonera, ratonera Definition aparíciu po cassare is sórighes / parai o pònniri s'arretonera Synonyms e antonyms altana, arratera, cassadopis, soricàrgiu Sentences custa est un'arretonera preparada po si cassai a totus coment'e merdonas! ◊ is topis cassaus de s'arretonera casi mai si papant su casu ◊ in mangasinu dhui manígiat topis: subeni de ponni s'arretonera! Etymon spn. Translations French ratière English mousetrap Spanish ratonera Italian tràppola per tòpi German Mausefalle.

assetiài, assetiàre , vrb Definition istare in assentu, in asséliu, firmos; pònnere a postu, assentare sa cosa in logu suo, bene, agiustare, giare sétiu Synonyms e antonyms abarrai, acabidae, acodomai, acollocare, adaretzai, assantai, assebiai / allichidie, arremonire | ctr. isordulare Idioms csn: assetiare su logu = remonire su logu, pònnere su logu a sétiu; assetiai su bestiàmini = ammaniare, furriare a manera chi paschindhe istet o andhet de una tzerta manera Sentences ti mandho a sa tanca e inibe assétias e azudas ◊ assétia cue! ◊ assétia, no sias che pitzinnalla chi no l'interessat nudha! ◊ no assétiat, est semper a furriebborta ◊ sos tronos si fint assetiaos 2. su re si at assetiadu sa corona in conca ◊ aderetzant sa perda e dh'assétiant cun is àtaras ◊ assetiadí sa camisa, ca dha portas ammurigonada! ◊ si funt assetiadas is mortis e no si agiustant is fesserias?! ◊ mi ant azudau a assetiare medas peràulas e càntidos ◊ si seus firmaus a si assetiai is cambas ca dhas portaiaus cancaradas a fortza de abarrai sétzius in màchina 3. is brebeis mi dhas apu assetiadas e immoi funt tirendi a su bacu Etymon ctl. assetiar Translations French arranger, ranger, placer English to arrange, to set Spanish arreglar Italian assettare, collocare per bène German in Ordnung bringen.

bruscàu , nm Definition tina o cobedina a fundhu cuadrau, de linna, po catzigare s'àghina e fintzes genia de mola a rullos móvios a orroda a manu (como a motore, fatu cun àteru materiale), sèmpere po mòlere s'àghina po dh'incubonare Synonyms e antonyms cracadolza Sentences po mòliri s'àxina manigiaus su bruscau, po dha prenciai sa prència Scientific Terminology ans Translations French meule à écraser le raisin English grindstone Spanish moledora Italian màcina per uva German Traubenmühle.

cadredhài , vrb: cadredhare, cardedhai, cardidhari, cradedhare Definition fàghere de ancas, mòvere is cambas iscudendho is peis a terra, prus che àteru po tostorrudéntzia o protesta o dolore; istare a su brínchida brínchida Synonyms e antonyms catrichidhare, ispeinchinare, istrumpidare, matanare, scadronai / iscradedhiare Sentences si ndhe pesat calchidendhe e andhat cadredha cadredha ◊ chi dhi ponit sabi, a sa ferida, su sannori gei cadredhat! ◊ dh'at aferrau a sa braba e dh'at fatu cadredhai: fiat acanta a s'imbrutai puru! ◊ su porcu fit male trobeidu e cadredhendhe s'est isortu ◊ is animalis arestis cadridhant si dhus aferras ◊ axiu tenit sa croxueta cardedhendi candu est cassara a soga a conca!… 2. candu su craboni est malu a tenni tocat a cardedhai cun su sulavogu ◊ chi is predis si podiant cojai, cussu no iat a cardedhai meda po agatai fémina Translations French se démener English to fidget Spanish agitar Italian agitarsi, dimenarsi con i pièdi per insofferènza di qlcs German sich hin und her bewegen.

cadredhaméntu , nm Definition su atripare is peis a terra comente faet chie no bolet abbarrare o no bolet calecuna cosa Synonyms e antonyms acuadhinadura, cadredhada, cadredhadura, cadredhu Etymon srd. Translations French remuement de pieds par souffrance English fidgeting Spanish forcejeo de los pies Italian dimenìo con i pièdi per insofferènza di qlcs German Schlenkern.

cadrédhu , nm, agt Definition su cadredhare, fintzes una genia de tostorrudéntzia, de murrúngiu Synonyms e antonyms cadredhada, cadredhadura, cadredhamentu 2. lassàdemi su cadredhu, no est comente nades bois! 3. custa teraca fit cadredha Etymon srd. Translations French remuement des pieds par souffrance English fidgeting Spanish forcejeo de los pies Italian dimenìo con i pièdi per insofferènza di qlcs German Schlenkern.

cannutígliu , nm: canotígliu Definition filu de prata o de oro po borderia Etymon spn. canutillo Translations French fil d'argent ou d'or à broder English silver or gold yarn for imbroidery Spanish canutillo Italian filo d'argènto o d'òro per ricami German Silber-oder Goldstickgarn.

«« Search again