cummissariàre , vrb Definizione pònnere unu cummissàriu a contivigiare un'amministratzione, un'aziendha, mescamente candho s'autoridade chi ndh'est mere e dha cumandhat at bistu chi no balent o no arrennescent a fàere su dovere is amministradores ordinàrios (o mancant deunudotu) Traduzioni Francese nommer un commissaire Inglese to administer through an external commissioner (a body) Spagnolo nombrar un comisario, intervenir Italiano commissariare Tedesco unter kommissarische Verwaltung stellen.

dangallòne , nm: drangalloe, drangalloni, dranghilloi, dringhilloni, drongoloi, drongolone, tangalloi Definizione ómine mannu mannu, artu, male fatu, irdeortu, pagu sàbiu puru Sinonimi e contrari branghilloi, càngaru, dangarone, dàngaru*, drangaglieo, drodhe, galloi, giangalloi Frasi est a totu dí currellandu: peri bregúngia, unu dranghilloi mannu! ◊ dranghilloi tontu, baidindi! ◊ unu dringhillonedhu de piciocu… arrori! Terminologia scientifica zcrn Traduzioni Francese gros homme maladroit et disgracieux, sot Inglese dummy Spagnolo hombre grueso i grande un poco bobo Italiano uòmo gròsso e strambo, babbèo Tedesco ungeschlachter Mensch.

debbilóngiu, debbilónzu , agt Definizione debiledhu, unu pagu débbile Sinonimi e contrari | ctr. folte Frasi fit mesu surdu e zughiat sa vista puru debbilonza Etimo srd. Traduzioni Francese un peu faible Inglese pretty weak Spagnolo un poco débil Italiano debolùccio Tedesco schwächlich.

discumbídu , nm Definizione su nàrrere o giare a ischire chi su cómbidu no si faet prus, su torrare su Chi nono a unu cómbidu o brindhu Etimo srd. Traduzioni Francese révocation, annullation d'une invitation Inglese notice Spagnolo revocación (f), el desdecirse de un ofrecimiento Italiano rèvoca, disdétta di un invito Tedesco Absage.

giogiói , nf Definizione pistadura de un'istrinta Traduzioni Francese pinçon Inglese the sign of a pinch Spagnolo marca de un pellizco Italiano pulcesécca Tedesco Zeichen von Zwicken.

imbaltzài, imbaltzàre , vrb: imbartzare 1, imbratzare Definizione pònnere in sa bartza, nau mescamente de sa crachina rude chi si ammesturat cun s’abba po dha pòdere impreare po impastu o àteru; pònnere a modhe in abba in bartza o fintzes in paule / i. sos pes de sa robba = fai passai is brebeis in sa bàrcia cun sa mexina po dhas curai de su mali a is peis Sinonimi e contrari imputare 2, impogiare Etimo srd. Traduzioni Francese empoter Inglese to pot Spagnolo poner en un pilón Italiano invasare Tedesco in ein Gefäß tun.

impipài 1, impipàre , vrb Definizione importaresindhe, no fàere contu, lassare a pèrdere calecuna cosa o chistione Sinonimi e contrari afutire, strafudhai, strufudhire Frasi benidiche chin nois e impipadindhe de babbu e de cuile! ◊ tres pisedhos si pessighint a coedhas mesu fora, impipèndhesi de su fritu ◊ impipadindhe, no ti les matana! 2. si su batu est rassu s'impipat de anzone e de crabitu! Etimo itl. impiparsene Traduzioni Francese se ficher de Inglese not to care Spagnolo tener sin cuidado, importar un comino Italiano infischiarsi Tedesco pfeifen.

importài , vrb rfl: importare Definizione interessare, àere importu; lassare a pèrdere, no fàere contu de calecuna cosa, fàere finta de nudha; giare múngia, matana, costare pelea e impícios fintzes in su sensu de cosa chi tocat a fàere Sinonimi e contrari afutire / interessai Frasi no t'intris in cosa chi pagu t'importat! ◊ faedha in artu ca importat a mie puru su chi ses nendhe! ◊ no mi ndi est importau nudha! ◊ no t'importet su chi faghent sos àteros: tue no toches cosa anzena! 2. isse de bois si ndhe importat! ◊ commo chi ti est passau cada briu ti ndhe importas de punnas galanas! ◊ issu si ndhe importat, de custas cosas! ◊ su mastru est semper brigàndhelu, ma su pitzinnu si ndhe importat ◊ ti ndhe importat: candho sa cosa est pulia podent pessare su chi lis aggradat ◊ Ziranu, importadindhe! ◊ de su bentu mi ndhe importo, sétzidu in domo iscaldíndhemi! 3. za ti est importadu, oe, totaganta die carrendhe brochetos a codhu!…◊ za li est importendhe cuss'istúdiu, sempre a tzufu a líbberu!… Etimo itl. Traduzioni Francese importer, s'en ficher Inglese to matter, not to care Spagnolo importar un comino Italiano importare, infischiàrsene Tedesco ankommen, pfeifen (auf).

incalancàre , vrb Definizione pònnere in calecuna calanca; foedhandho de animales (sórighes, margianes, bobbois), cuare in sa cala, in sa calanca Sinonimi e contrari impelciare, imprecolare, incalare, incolonconare, ingarghilare, intergare / abbuare, atanai | ctr. essire, bocare 2. in catza at bidu pegos incalancados Etimo srd. Traduzioni Francese mettre quelque chose dans une fissure Inglese to slip in Spagnolo meter algo en un agujero, encavarse Italiano métter qlcs. déntro una fessura Tedesco etw. in einen Spalt stecken.

incarramacinài , vrb Definizione betare a s'afaiu trastos bècios o arrimaos, impreare su logu cun carramatzinas Sinonimi e contrari imbarratzare Etimo srd. Traduzioni Francese encombrer de fanfreluches Inglese to hamper with trifles Spagnolo llenar un lugar de baratijas Italiano ingombrare di cianfrusàglie Tedesco mit Krams überfüllen.

incrivíre , vrb Definizione calare unu cropu, giare su cropu abbaidandho bene innanti comente iscúdere, pigandho sa mira Sinonimi e contrari isciúdere, tzacai Traduzioni Francese frapper Inglese to deal a blow Spagnolo asestar un golpe Italiano assestare un cólpo Tedesco einen Schlag versetzen.

indoloriméntu , nm Definizione su indoloriri, dolore chi si sentit a sa carena, a un'arremu, po calecunu isfortzu Sinonimi e contrari addoliadura, cancaratzoni, dólima Etimo srd. Traduzioni Francese courbature, engourdissement Inglese soreness Spagnolo dolor producido por un esfuerzo Italiano indolenziménto Tedesco Gefühllosigkeit.

ingorropàre , vrb Definizione betare in calecunu gorropu Sinonimi e contrari impelciare, incalancare, ingarghilare Etimo srd. Traduzioni Francese jeter dans un gouffre Inglese to sinkhole Spagnolo echar en un barranco Italiano infoibare Tedesco in eine Doline werfen.

ingramesciàre, ingramessàre , vrb: ingrammessare Definizione acunnortare a pedire unu praxere a Deus, su si abbasciare a cricare s'agiudu angenu, istare a su chi faent is àteros Sinonimi e contrari incarèssere, incrubai, ingramessire, ingrasciare Frasi in d-unu velu de sonnu isvanessidu torrada ses e mi as ingramessadu (G.Branca)◊ m'ingramesso a su destinu (T.Giudice Marras)◊ bi fit cudhu chi no si fidaiat de unu ebbia e tandho s'ingrammessaiat chilchendhe s'acordu cun paritzos ◊ ti apo abbonadu su dépidu ca ti ses ingramesciadu ◊ medas in campu acudiant a sa cresiedha irbandhonada e s'ingramessaiant Etimo srd. Traduzioni Francese s'humilier Inglese to address s. o., to humble oneself Spagnolo humillarse y pedir un favor Italiano rivòlgersi a qlc., umiliarsi Tedesco angehen, sich erniedrigen.

irmercorzàre , vrb Definizione trebballare sèmpere meda e a sacrifíciu mannu, a tropu, mòrrere de su trebballu a tropu Sinonimi e contrari isciaonare Frasi a istare ammandronadu za no l'as connotu dae babbu tou… ch'irmercorzaiat fintzas in dies de festa! Traduzioni Francese trimer Inglese to drudge Spagnolo bregar, darse un tute Italiano sfacchinare Tedesco sich abschinden.

isciaculài, isciaculàre , vrb: iscioculare, isciuculare, issuculare, sciaculai Definizione mòvere a iscutuladura, nau mescamente de abba aintru de istrégiu po giare una samunada; passare cosa in s'abba a forte de un'ala a s'àtera po dhi giare una samunada; pigare a iscutuladura / giúghere a ccn. isciúcula isciúcula = aguantai a unu sentz'e siguresa, de una cosa a s'àtera Sinonimi e contrari assucare, igiucare, iscioriare, isciucare, sciampuinai / sachedhare Frasi s'abba issúculat ◊ sa pobidha dhu tzérriat, dhu fúrriat brente a susu, dh'issúculat cricandho de dh'ischidare ◊ seo issuculanno is tassones 2. isciàculat su carru de su viagiadore ◊ che barigheit sa vida isciaculendhe in pojos de ludu Etimo srd. Traduzioni Francese clapoter Inglese to paddle Spagnolo mover agua en un recipiente para limpiarlo Italiano guazzare Tedesco planschen.

isciringàre , vrb: scingrai, tziringare Definizione fàere calecuna cosa a isciringa in su sensu de samunare o illimpiare un'arremu (es. busciuca), ma fintzes própriu de intrare meighina a sa carena; nau in cobertantza, fàere sufrire, agghejare, giare ifadu a unu Etimo srd. Traduzioni Francese introduire un cathéter, importuner Inglese to catetherize Spagnolo poner un catéter Italiano cateterizzare, clisterizzare Tedesco katheterisieren, einen Einlauf machen.

istimpidàre , vrb Definizione pigare un'istimpida, una cadha, pelea o múngia manna Sinonimi e contrari cansai, fadiae, istracare, peleai, strachedhai | ctr. pasai Etimo srd. Traduzioni Francese peiner, se fatiguer Inglese to work hard Spagnolo darse un tute, cansarse Italiano fare una sfaticata Tedesco sich abschinden.

mógiu , nm, nf: moja, moju, moi, mou, moxu Definizione istrégiu de ortigu a fundhu tundhu e costaos artos po pònnere abba, sale, po múrghere; mannu meda, a pònnere abe; mesura de istrégiu: 45 litros, de terrenos, 0,40 de étaru; tumborru de ortigu, serrau a una parte cun pedhe de cane cun duas trícias de pilu de giua de cuadhu postas a grughe, una aintru de s'àtera a sa parte de fora, cun d-un'agu punta a istúturu in mesu de dónnia trícia / min. moighedhu (a/c.: nr. "mói", ma su pl. "mòis", sa var. mou faet su pl. moos), mogiolu (istugighedhu a pònnere sale) Sinonimi e contrari abialzu, bugnu, caidhu, casa, moissu, moitedhu, tulu / murghijola Modi di dire csn: moju apunt'a ghetare = acanta a iscussurai (nau de ccn., èssere che m. apunt'a ghetare = chíbberu, chi si creit meda); pròere o betare abba a mojos = a dellúbbiu; papai dexi mois de sali = campare meda; nci essit in coranta mois = narat cosas ispropositadas, ch'essit costa costa, pala pala, ch'essit in costas de pinnetu; fàghere sa conca che moju a unu = dàreli ifadu a fortza de faedhare meda, de li chircare chistiones e contos Frasi cussu tenet mojos e faghet mele meda 2. sete mojas de farina, sete mojas de pabassa ◊ s'olia de macinai dha mesurant a mou 3. est proghendhe, ghetandhe s'abba a mojos ◊ gei dhu scis ca seu cosa de pagu fidai: chi mi benint is cincu minutus nci essu in coranta mois! ◊ no nci at a papai dexi mois de sali! ◊ càlladi mudu, chi mi che ses faghindhe sa conca che moju! ◊ immó no nci dha tireis in centu mois, lassai is chistionis! Cognomi e Proverbi smb: Moi, Mou, Moy Terminologia scientifica stz, mds, sjl Etimo ltn. modius Traduzioni Francese boisseau, ruche Inglese modius, apiary Spagnolo moyo, recipiente para las medidas de capacidad, un tercio de una hectárea Italiano mòggio, alveare Tedesco Scheffel, Bienenstock.

oridúra , nf Definizione su orire, su segare sa pasta de su cumossu faendho su pane, cumenciare su pane Sinonimi e contrari abbessiada | ctr. finidura Etimo srd. Traduzioni Francese ébauchage, ébauche Inglese sketch Spagnolo el cortar un trozo de masa del amasijo para hacer el pan Italiano abbozzatura, abbòzzo Tedesco Entwurf.

«« Cerca di nuovo