aggrighidhíri , vrb Definizione si narat de erbas e matas chi pigant, candho si prantant, e creschent Sinonimi e contrari abbivorare, crèschere, imbènnere, tènnere Traduzioni Francese s'enraciner, fig. prendre Inglese to sprout Spagnolo arraigar Italiano attecchire Tedesco Wurzel fassen.

atechíre , vrb: atichire Definizione su pigare a crèschere de una cosa prantada, de un'innestu, de calecuna cosa chi andhat in bonu; nau de su fogu, cumenciare a tènnere, inchèndhere, fàere fràmula Sinonimi e contrari assocai, tènnere 2. su sèmene de su crabuvigu finamentas in sa roca atichit ◊ su fogu no atichiat e a foltza de lu sulare at segadu su sulavogu Traduzioni Francese s'enraciner, fig. prendre Inglese to sprout Spagnolo arraigar, prender Italiano attecchire Tedesco Wurzel fassen.

briòne , nm Definizione su cambu nou chi bogat sa linna grussa; candhela de mucu, comente calat a is piciochedhos muconosos Sinonimi e contrari brossa, bullone, froedha, inseurru, irbrossa, pigionatzu / lobedha Frasi sos briones noos, modhes, de s'ispàrau sunt bonos a manigare ◊ su bentu asciutu, isfidiadu, mujat sos briones ch'in s'ànima mi tudhint (A.Porcheddu) 2. unu pisedhu zughiat su mucu falendhe a briones Traduzioni Francese turion, chandelle Inglese sprout Spagnolo turión Italiano turióne Tedesco Turione.

brioníre , vrb Definizione bogare pigionatzos, cambos noos, nau de is linnas, de naes segadas in tretu grussu Sinonimi e contrari apillonai, brionare, briorare, broculare, brotai, brundhire, incorumedhai, pigionaciare, puzonire / nàschere Frasi sos bentos malos ti ant irratada, ma deves brionire torra! ◊ inue su sole ispalghet grinas de incantu totu brionit e prendhet a oro che pispiadu de càlighe santu (G.Stara) 2. candho iscumparint sas furas e brionit s'onestade torro a bolare ◊ brionit s'aficu Etimo srd. Traduzioni Francese bourgeonner, pousser des bourgeons Inglese to sprout Spagnolo brotar, germinar Italiano germogliare Tedesco sprossen.

bullòne , nm Definizione pigione nou chi bogant is matas, mescamente in su truncu, in is naes grussas pudadas Sinonimi e contrari brione, brossa, cambigiolu, froedha, fruntza, inseurru, irbrossa, pigionatzu Terminologia scientifica rbr Etimo itl. pollone Traduzioni Francese bourgeon Inglese sprout Spagnolo brote Italiano rampóllo Tedesco Sproß.

cherchizòne , nm: crechigione Definizione matighedha de crecu, comente dhue ndh'at chi abbarrat bascitu, a tupa, mescamente candho essit de s'arraighina de una mata segada Frasi solu su cherchizone bi est creschindhe in sas terras chentza prus aradas Etimo srd. Traduzioni Francese bourgeon de chêne Inglese oak sprout Spagnolo chaparra, sardón Italiano querciòlo Tedesco junge Eiche.

chimíre , vrb Definizione nau de erbas, fàere o bogare sa chima o candhelita ue faent su frore Sinonimi e contrari abbrabai, abbrossare, frunzire 1, inchimire, inceurrare, ingrilliri, tidhire / folai, indobiri Frasi beda, tzicória, litos betzos e gai si che chimint comente intrat beranu Etimo srd. Traduzioni Francese bourgeonner Inglese to sprout Spagnolo germinar, brotar Italiano germogliare, fare il gètto o stèlo di alcune èrbe Tedesco sprießen, treiben.

froèdha , nf, nm: froghedha, froighedha, fruedha, fruedhu Definizione cambu nou, mescamente su chi essit in su truncu o in sa segada de una pudadura de is matas: si narat fintzes a sa punta de unu prantone; genia de essidura, de guronedhu in sa pedhe Sinonimi e contrari annou 1, brione, brossa, bullone, froa, froe, inseurru, irbrossa, pigionatzu, proedha / brussedha, caigioni, frusca, laturra Frasi de cust'àlvure ndhe paro una froedha ◊ s'àrvore at bocau froedhas noitolas ◊ che cherent segadas sas fruedhas de s'ozastru pro chi crescat sa linna de sas olias 2. printzípiat sa vida a fruedha che una criadura (A.Piu)◊ pacos núrtiles brusant galu froedhas lassàndhennos chena àlinu ◊ mirèndhedi gasie sicu e mortu e sentza froighedhas totu in giru una tumba mi est pàrfidu cuss'ortu (P.Cabras) Etimo ltn. flagellum, flagella Traduzioni Francese bourgeon Inglese sucker, sprout Spagnolo vástago Italiano pollóne Tedesco Sproß.

inseúrru , nm, nf: intzaurru, intzéurra, intzeurru Definizione cambu nou chi bogant is sèmenes naschindho Sinonimi e contrari brossa, cirrione, froedha, grillu 1, infeurru, irbrossa, pigionatzu, schésciu, serione, tudhu, tzéurra, tzirriotu Frasi biu tancas frorias e bíngias, biu intzaurrus frorius, sigurus (G.P.Salaris) Etimo srd. Traduzioni Francese bourgeon Inglese sprout Spagnolo brote, vástago Italiano germòglio Tedesco Sproß.

piglionài , vrb: pillonai, apillonai, pixonai, puzonare Definizione fàere àteru pigione; bogare sa tzeurra, àteros tudhos o pigionatzos, àteros cambos, nau de s'erba, de su laore, de is matas; aciapare, cassare pigiones; in cobertantza, cricare pillona, cricare ómine / pudha pillonada = chi zughet sos pudhighinedhos, is pigionedhos aifatu Sinonimi e contrari schissurai / acambare, afroghedhare, apuzonare, brionire, brotai, brundhire, pigionaciare, puzonire, rampudhire, tidhire / turdare Frasi cussos mògios bi ant pagu a puzonare ◊ candho si acúrtziat sa die de puzonare, sa reina faghet unu cíulu fine fine e sas àteras abes si ponent in movimentu pro si tucare 2. s'erva est puzonendhe ◊ su trigu at puzonadu in sete e oto cambas ◊ segundu s'erba chi est, mancai ndi dha tiris torrat a pillonai ◊ sa craba distruit sa mata apena pillonendi ◊ a sos frutales sa temporada los danníficat candho sas àrvures sunt fioridas o puzonadas ◊ totus is sèminis pillonant 3. custa est una pudha piglionada 4. chi cuss'amori torrit a pillonai! Etimo srd. Traduzioni Francese bourgeonner Inglese to sprout Spagnolo germinar, brotar Italiano germogliare Tedesco sprießen, sprossen, treiben.

pudhòne 1 , nm: pullone Definizione fruedha, pigionatzu, cambu noàdile chi bogant is linnas Sinonimi e contrari brione, froedha, irbrossa, isfraone, pigionatzu, rebudhu 2. chi brotent pudhones de sustàntzia e onestade! Etimo itl. Traduzioni Francese bourgeon Inglese sprout Spagnolo chupón, brote Italiano pollóne, rampóllo Tedesco Schößling, Sproß.

rebúdhu , nm: arrempudhu, rempudhu, rimpudhu Definizione cambu nou chi essit in sa linna grussa de is matas, fintzes erba naschindho Sinonimi e contrari brione, brossa, froedha, inseurru, irbrossa, pigionatzu / pumpullu, tzaurra Frasi su fiore chi apo pastinadu at bogadu rebudhedhos dae fundhu ◊ frores chene rempudhu e chene asore (L.Loi)◊ in capidanni su rimpudhu fit cumentzandhe a colorare tancas e ortos Terminologia scientifica rbr Etimo ltn. *repullus Traduzioni Francese bourgeon Inglese sprout Spagnolo brote, vástago Italiano pollóne, rampóllo Tedesco Sproß.

rúpere , vrb Definizione su naschire, su essire de s'erba intzeurrada, su passare de una parte a s'àtera in logos prenos de linna (cresura, matedu, padente cracu); su pesare de s'arrescotu a pitzu in su cadhàrgiu postu in su fogu; su si apèrrere de una pibisia impostemada (in matéria)/ pps. rúpidu / rúpere in titas = ammadurare in titas, nadu de pitzoca faghindhe a fémina Sinonimi e contrari acarpire, irrúpere, irrutiare, punciai, rupire, scoitai, tidhire Frasi si no proet, s'erba no rupet ◊ duos tudhos d'erba bi at rúpiu ◊ in cussu tretu ifustu su logu est totu rúpidu ◊ aiat próitu meta e a capitanni su terrinu fit rúpitu primitiu 2. passesit rupendhe buscos de ozastros, de chercos, de lidones ◊ rupes sos gianniles, pedendhe ◊ in cussas cresuras no faghet a bi rúpere ◊ no isco comente cussa famíllia de Frantza passendhe in Córsica ndhe rupeit innoghe 3. su soru depet rúpere chentza pesare bullu Cognomi e Proverbi prb: bucone partiu no rupet brente Etimo ltn. rumpere Traduzioni Francese pousser, pénétrer Inglese to sprout, to pass through Spagnolo brotar, penetrar Italiano spuntare dell'èrba, penetrare Tedesco hervorsprießen, eindringen.

seriòne , nm: sirione, sirioni, tirione Definizione pigione o cambu nou chi bogant is sèmenes naschindho (ma dhu narant fintzes de su chi bogat sa chibudha a conca, s'àgiu, sa patata cumenciandho a naschire), fintzes pigionatzu de is matas; in cobertantza, sa natura de s'ómine Sinonimi e contrari cirrione, grillu 1, inseurru, síriu, tudhu, tzirriotu Frasi ses cari biancu che sirione naschitu suta de preta! ◊ chi unu sirione potat essire dae sa terra chene órdine issoro los ofennet prus de una fusilata, ca su sirione est sinnu de sa vita chi timent (M.Pira)◊ sa chibudha est totu boghendhe su sirione Terminologia scientifica rbr Etimo srd. Traduzioni Francese plumule, thalle, bourgeon Inglese embryo, sprout Spagnolo embrión, plúmula, tallo, brote Italiano embrïóne, plùmula, tallo, germòglio Tedesco Embryo, Knospe, Thallus, Sproß.

síriu , nm: siru 1, tzíriu Definizione sa puntighedha noa chi bogant is sèmenes naschindho, fintzes sa chima o candhelita chi faent unas cantu erbas candho lompent po fàere su frore e su sèmene Sinonimi e contrari serione, tudhu / chima Frasi campos semenados de geniosos sírios Terminologia scientifica rbr Etimo srd. Traduzioni Francese thalle, bourgeon, bout, cime Inglese sprout Spagnolo tallo Italiano tallo, cima Tedesco Thallus, Sproß.

túdhu , nm: (su t. = sutúdhu) Definizione puntighedha noa chi bogant is sèmenes mescamente in terra o in s'úmidu, naschindho, fintzes cosa (erba o àteru) fine e longa a bisura de pilu; pilu grussu mescamente de porcu; genia de essidura in sa carre, a puntighedhas piticas (essida de t. = papavarre)/ pònnere su t. de su fritu, de sa timoria = pònnere sa tzudha, inteterare su pilu in s'oru de s'arraighina Sinonimi e contrari grillu 1, inseurru, limbedha, serione, síriu / tudha Frasi sa chibudha at fatu su tudhu ◊ a fríere si ponet sa chibudha a tudhu, puru ◊ unu tudhu de erba, de pilu ◊ si la giogas cun megus, s'arva cana, a tudhu tudhu tota ti l'ispilo 2. ndhe li tirat su pilu a tudhu a tudhu ◊ nos ndhe ponet pódhighe de tudhu in sa carena ◊ si bos naro sa mia, bos ndhe ponet su tudhu e su fritu Terminologia scientifica rbr Etimo srd. Traduzioni Francese bourgeon, brin d'herbe Inglese blade (of grass), sprout Spagnolo tallo, brote, brizna de hierba Italiano tallo, germòglio, filo d'èrba Tedesco Thallus, Trieb.

«« Cerca di nuovo