chíma , nf, nm: chimu 1, cima Definizione su coromedhu de is matas, is partes prus artas o prus atesu de su truncu de is matas (e po cussu fintzes is prus fines e modhes); genia de candhelita chi bogant is erbas ue apustis faent su frore, ma pruschetotu is litos betzos (Hyoseris radiata, itl. radicchio selvatico)/ cima de làtia, de gureu, de indívia, de càuli Sinonimi e contrari cimixedha, coma, coramedhu, frandha 1, puntioledha, rampu / síriu Frasi sas àrbures faghent su frutu in chimas ◊ in sas chimas sos puzones godint gioghitendhe ◊ su cardu, sa latuca, sa tzicória sunt boghendhe sa chima ◊ candho sas erbas bogant sa chima sunt apunta a fàghere su fiore ◊ fit cun su chimu de s'olia che columba ◊ su bentu movet sos chimos de sas matas 2. in beranu essit sa chima ◊ sos pisedhos essiant a chima, unu tempus: como no cherent mancu tzoculates! Terminologia scientifica rbr Etimo ltn. cima Traduzioni Francese bout tendre et mince des plantes et de certaines herbes Inglese cyme Spagnolo cogollo Italiano punta tènera e sottile delle piante, gètto di alcune èrbe Tedesco Trieb, Sproß.

istíntu , nm Definizione capacidade de ischire e de si cumportare chi dipendhet de sa natura animale e no de sa cultura e ne de s'istúdiu, a bortas bistu fintzes a iscórriu cun s'inteligéntzia umana mescamente in sensu morale: in is animales est sa sola ghia de su cumportamentu, in su cristianu at menguau meda e si régulat cun totu sa capacidade de sa mente e de sa cusciéntzia Frasi no est sempre chi sa cuscénscia resessit a l'ispuntare cun s'istintu ◊ s'istintu de si fràndhere lu fit abbertendhe chi depiat mantènnere sos ocros apertos bene ◊ ses peus de una craba cun s'istintu de fai cosa maba! ◊ sos animales no irballant ca los ghiat s'istintu: su cristianu, a su contràriu, podet ischire e no ischire, cumprèndhere e no cumprèndhere e gai est suzetu a irballare puru Traduzioni Francese instinct Inglese instinct Spagnolo instinto Italiano istinto Tedesco Trieb.

túdhu , nm: (su t. = sutúdhu) Definizione puntighedha noa chi bogant is sèmenes mescamente in terra o in s'úmidu, naschindho, fintzes cosa (erba o àteru) fine e longa a bisura de pilu; pilu grussu mescamente de porcu; genia de essidura in sa carre, a puntighedhas piticas (essida de t. = papavarre)/ pònnere su t. de su fritu, de sa timoria = pònnere sa tzudha, inteterare su pilu in s'oru de s'arraighina Sinonimi e contrari grillu 1, inseurru, limbedha, serione, síriu / tudha Frasi sa chibudha at fatu su tudhu ◊ a fríere si ponet sa chibudha a tudhu, puru ◊ unu tudhu de erba, de pilu ◊ si la giogas cun megus, s'arva cana, a tudhu tudhu tota ti l'ispilo 2. ndhe li tirat su pilu a tudhu a tudhu ◊ nos ndhe ponet pódhighe de tudhu in sa carena ◊ si bos naro sa mia, bos ndhe ponet su tudhu e su fritu Terminologia scientifica rbr Etimo srd. Traduzioni Francese bourgeon, brin d'herbe Inglese blade (of grass), sprout Spagnolo tallo, brote, brizna de hierba Italiano tallo, germòglio, filo d'èrba Tedesco Thallus, Trieb.

«« Cerca di nuovo