Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

afúta , nf: futa* Definition genia de arrennegu, de fele, de tzacu chi si pigat (o chi si faet pigare) po calecuna cosa chi no praghet; fintzes múngia, pelea Synonyms e antonyms aragoni, arràbbiu, arragiolu, arrenigna, arrennegu, bischiza, bústica, búzara, cardedha, corina, crocone, gormone, grema, mútria, stacu, studugu Sentences piènami unu càlighe de abbardente gai mi passat s'afuta! ◊ canno dhis fuit passada s'afuta si fuint postos a caminare ◊ ca no faghiat a essire a campu, a s'afuta betat manu a bochire su porcu ◊ po peus crebu e afuta in su preju de su riscatu ti cherent sos dinaris che depidore issoro ◊ già mi ndhe leo bàtoro de afutas, chena àere arresetu!… 2. da ti l'as leada, oje, s’afuta sena bi pasare nudha!… Translations French dépit English anger Spanish bronca, rabia Italian stizza German Ärger.

aragòni , nm: arragone Definition sentidu de dispraxere e de arrennegu contra a ccn. o calecuna cosa / ómine de arragone = coragiosu Synonyms e antonyms afuta, arràbbiu, arragiolu, arrenigna, arrennegu, bischiza, bústica, búzara, cardedha, corina, crocone, febi, gormone, grema, mútria, stacu, studugu Sentences s'uscieri si ndi fiat prexau cun giaja po s'aragoni chi iat tentu cun s'impiegau ◊ nosu Sardus no ndi teneus de aragoni contras a chini si fait mali ◊ lassadhu isbentiai, ge dhi passat s'aragoni! Surnames and Proverbs smb: Aragoni, Aregoni Translations French dépit, colère English anger Spanish bronca, rabia Italian stizza, ràbbia German Ärger.

arrealía , nf: arrialia, realia Definition a realia: su èssere contràriu, su dha tènnere contr'a calecuna cosa o cun ccn. Synonyms e antonyms aburia / prima / disamistade, inimigànscia 2. de cudhu poveritu n’aia prus làstima chi non arrealia Etymon itl. rivale Translations French contrariété English strong dislike, peevishness Spanish desavenencia Italian contrarietà, inimicìzia, corrùccio German Widerstreit, Feindschaft, Ärger.

arrenígna , nf: renigna Definition genia de arrennegu, de arreolu, de inchietesa Synonyms e antonyms afuta, airu, aragoni, arràbbiu, arragiolu, arrennegu, bischiza, bústica, búzara, cardedha, corina, crocone, febi, gormone, grema, mútria, stacu, studugu Etymon ctl. renyina Translations French dépit English irritation Spanish rabia Italian stizza German Ärger.

arrennegàda , nf Definition su si arrennegare, carda de arrennegu, de tzacu Synonyms e antonyms imbirdinonzu, inchestiada, inchietada, infellonidura, chíntera / ttrs. arrinigada Etymon srd. Translations French colère English fit of anger Spanish enfado Italian arrabbiatura German Ärger.

bischíza , nf Definition genia de arrennegu chi unu si leat po calecuna cosa Synonyms e antonyms abbródhiu, annógiu, atrafudhu, bústica, istrugnu, labbrione, pussàgiu / afuta, aragoni, arrenigna, arrennegu, cardedha, corina, crocone, gormone, grema, stacu, studugu Etymon itl.p bischiss Translations French dépit English anger Spanish rabia Italian stizza German Ärger.

búzara , nf Definition genia de arrennegu, de dispraxere Synonyms e antonyms afuta, aragoni, arrenigna, arrennegu, bischiza, bústica, cardedha, corina, crocone, gormone, mútria, studugu Etymon itl. búggera Translations French dépit English anger Spanish rabia Italian stizza German Ärger.

cardèdha , nf, nm: cardedhu Definition múngia de fele, de arrennegu, de pelea / gei dhoi at cardedhu bellu!… = est totugantu betadu apare de barduletes Synonyms e antonyms afuta, airu, aragoni, arràbbiu, arrenigna, bischiza, bústica, búzara, corina, crocone, febi, gormone, grema, mútria, stacu, studugu Sentences cumpréndiu totu su cardedhu chi tocat a fai po si sarbai? Surnames and Proverbs smb: Cardeddu Etymon srd. Translations French dépit, rage English anger Spanish rabia Italian stizza, ràbbia German Ärger.

chérpu , nm: crebu, crepu Definition su crepare, prus che àteru nau solu po s'arrennegu o tzacu chi si sentit po calecuna cosa o chistione Synonyms e antonyms crebacoro, crébidu, crepamentu, crepígiu, febi Idioms csn: a crepu, a crebu de… = po fai arrennegu a…; fai cherpu = fàghere fele, fintzas fàghere dirbetos, bogai crecus, difetos; fai una cosa a crepu de figau = a malaggana, ammarolla; pònnere crebu = pònniri cuadhu in faci, fai a biri de bàliri prus de àterus Sentences mi sciundit su logu po mi fai cherpu ◊ de su cherpu chi tenit in cropus comínciat a prangi a cérrius, gelosa de sa sorri 2. dinaris triballados chin sudores e crepos ◊ fiaus partius ma sa màchina si fiat posta a fai crepus e pariat ca si boliat firmai 3. nois sighimus a nos istimare a crepu de sa zente imbidiosa ◊ dèu ti nau chi ei a crepu de fiancus! ◊ a crebu insoro si ndhe setzit sempre in coa mia ◊ a crebu de cantos bi at nemigos arrives a lobrare onore e gosu! ◊ su pisedhu lu mandhamus a istudiare costet su chi costet: as a bídere chi ponet a conca e ponet crebu! Etymon srd. Translations French dégoût, dépit English disgust, mischief, anger Spanish rabia Italian disgusto, dispètto, stizza German Widerwille, Ärger.

crocòne , nm: croconi, crogone Definition arrennegu, dispraxere, fele po ccn. cosa, umore malu Synonyms e antonyms afuta, aragoni, arrenigna, arrennegu, bischiza, bústica, búzara, cardedha, corina, febi, gormone, grema, mútria, stacu, studugu Etymon ctl. crocó Translations French dépit English anger Spanish rabia Italian stizza German Ärger.

èngia , nf: enza, fenga*, venza Definition genia de sentidu chi si provat coment'e de ódiu e arrennegu o tzacu contra a unu o a calecuna cosa Synonyms e antonyms belosia, imbídia, ódiu, sagna 1 Translations French envie, rage English rage, envy Spanish envidia Italian invìdia, ràbbia German Neid, Ärger.

gormòne , nm: grommone, gromone, gromore, grumone Definition genia de arrennegu, de dispraxere, de malumore contr'a ccn. / zúchere g. = èssiri tzacau, oféndhiu Synonyms e antonyms afuta, angóniu, aragoni, arralla 1, arrenigna, bischiza, búzara, cherpu, crocone, felone Sentences de malu gromone, dat un'ocrata mala a totas duos ◊ su probanu, chene cambiare su malu gromone chi giuchiat, li nat su chi depiat fàchere ◊ su gromore est su prus istúpidu de sos bíssios ◊ Zosepe non si mantenet chena isfogare su grommone chi fit mantenendhe a frenu Etymon srd. Translations French rancœur, dépit English rancour Spanish hastío, rencor Italian àstio, rancóre, stizza German Groll, Ärger.

grèma , nf: gremma Definition arrennegu chi unu si leat o chi dhi giaent: gremma est fintzes ispurgadura de bruncos, iscarràsciu, ispudu Synonyms e antonyms afuta, aragoni, arrennegu, bischiza, bústica, búzara, cardedha, crocone, gormone, stacu, studugu / istarràsciu, salchedha Etymon ctl. cremarse Translations French rage, colère English rage Spanish rabia Italian ràbbia German Ärger.

nechidàde , nf Definition su èssere primmau, inchietu, nechidau Synonyms e antonyms alteriu, annicadura, arrennegu, nechidonzu | ctr. allegria, cuntentesa, prégiu Sentences pro si tòdhere sa nechidade cust'ómine pesat una boche e si la cantat ◊ no podies fughire a sa nechidade de Deus! ◊ apo passau mementos de nechidade e de arrebbentu Etymon srd. Translations French colère English anger Spanish cólera Italian còllera German Ärger, Wut, Zorn.

nechidónzu , nm Definition su si nechidare, su èssere nechidaos Synonyms e antonyms alteriu, annicadura, arrennegu, nechidade | ctr. cuntentesa, prégiu Etymon srd. Translations French colère English anger Spanish cólera, rabia Italian còllera, ira German Ärger, Wut, Zorn.

príma , nf: primma Definition su s'intristare e su no si foedhare s'unu cun s'àteru po un'ofesa, candho duos funt in malas, a iscórriu / leàresi a unu a primma = fai a ccn. calincuna cosa chi dhi dispraxit de si ofèndiri, de istai a primma Synonyms e antonyms annógiu, arrealia, corcone, corrumàciu Sentences cun sos bighinos semus a primma, los tenimus a primma ◊ si seis a prima contras de calincunu, perdonai! (Ev)◊ pro custu no ti tenzo prima: ischis chi so de coru tropu bonu (A.Casula)◊ o pipia, no ti potzu biri in prima! ◊ no mi leo a primma a cudhu pro fàghere unu piaghere a tie! ◊ is babbus funt in prima poita ca ant certau, ma is fillus si saludant e giogant impari Translations French courroux, bouderie English anger, sullen expression Spanish resentimiento, enfado Italian corrùccio, bróncio German Ärger, Groll.

ragiólu , nm: arragiolu*, rajolu, razolu Definition maladia apicigosa chi benit mescamente a is canes, ma chi podet apicigare fintzes a sa gente (de is canes o de àteros animales cundhios): pigat a is céllulas de su crebedhu, faet ammachiare (si timet s'abba, s'ària) e, si no si curat in tempus cun vacinu o innetzione antiràbbica, si morit; in cobertantza, arrennegu forte, dolore chi tirat a longas, genia de pentzamentu ifadosu, de idea mala a essire de conca; si narat fintzes a s'ossu tra su cambúciu e su cracàngiu (ossu arrabiosu); a logos, rajolu est fintzes unu cane malu Synonyms e antonyms arràbbiu, arrajoladura / ttrs. rajoru / afuta, arrennegu, bústica, crocone, gormone, studugu / abeju, berinizu, grima / rajosu 2. in totue leadu at possessu su rajolu de fàghere interessu (Grolle)◊ su rajolu sou est cussu puru, ca at tentu dannu e ndhe tenet fintzas neghe isse etotu 3. innoghe apo imbruncadu e mi apo pistu su benúgiu e s'ossu de su rajolu Scientific Terminology mld Translations French rage, hydrophobie, obsession English rage, hydrophobia, obsession Spanish rabia, inquietud, desasosiego Italian ràbbia, idrofobìa, smània German Tollwut, Hundswut, Ärger.

tzàca , nf, nm: tzacu Definition múngia de arrennegu, de fele, crepu / tzaca de frebba, de fritu, de sole = callentura forte, fritu meda, sole budhiu Synonyms e antonyms afuta, arràbbiu, arrennegu Sentences aiat iscultadu chena faedhare ma regollinne e ingullinne tzacu ◊ li fuint boltuladas sas istintinas de su tzacu e de sa birigonza ◊ faghimis peus pro bos dare tzacu ◊ soe bidre de su tzacu!◊ fiaus trabballanno a tzaca de sole Translations French dépit English anger Spanish bronca, rabia Italian stizza German Ärger.