Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

achè , avb, nm: achelu Definition foedhu chi narant po ammostare una cosa; cositedha de pagu contu, fintzes iscusa, iscórtziga / no cumprèndhere un'achè = no cumprendi una cibudha Synonyms e antonyms acodhu, addeallu, ajallu, allodhu, midhu / arraghèscia, bóciga Sentences mih sa luna, achè su chelu cun su mare adhae adhae chi si basant! ◊ achela, in su giardinu anzenu annidada che columba ferida, che umbra de manos réndhidas! (L.Massa) 2. si agato un'achè ti che bogo dae sas terras mias! ◊ devo dare su contu a su sótziu meu e no cherzo chi bi nascat unu achè Translations French voilà!, rien, prétexte English here it is!, trifle, excuse Spanish he aquíahí, aquíahí tienes Italian ècco!, nonnulla, pretèsto German hier, nichts.

arraghèscia , nf, nm: arreghèscia, arreghésciu, arrenghèscia, arringhèscia, reghèscia Definition prus che àteru, cosa chi si narat o chi si faet coment'e iscusa po no adduire a su chi bolent is àteros / tenni arreghèscias cun ccn. = motivos de iscórriu, de murrunzu Synonyms e antonyms abbétia, arrangasciu, atema, atilla, cracanibi, filistocu, fóliga, insemia, iscaràtile, iscodulete, iscórtziga, iscóticu, iscúgia, istibba, lamenta, mammariusa, mendhea, piginu, pillamone, pirríchia Sentences custas cosas parint arrenghèscius po fai su chi bollit issu ◊ cussus bogant arrenghèscius po no pagai ◊ innòi is arreghèscias ti ndi essint! ◊ tui po dónnia cosa bogas arrenghèscias! Translations French altercation, excuse English quarrel, excuse Spanish excusa, pretexto Italian altèrco, scusa, pretèsto, rïòtta German Streit, Zank, Ausrede.

camàndhula , nf Definition castàngia (in cobertantza), trobedha, fàula manna, cosa de no crèdere nada fintzes a dannu de unu Synonyms e antonyms caldubba, candonga, falandura, pastòcia / imboju, istibba / brussone, bucicone, ilbrunzigone, pinnegosu, pirríchia, puini, prunzu Sentences sa pitzinna at secau s'impromita cun isteinzos e camàndhulas mantenèndhesi tra s'amorau betzu e su nobu (A.Satta) Etymon spn. Translations French histoire, blague, prétexte English lie Spanish camándula Italian fandònia, pretèsto German Märchen, Ausrede.

códia , nf Definition una genia de resídiu, cosa chi si coígiat, chi si lassat acoa, ma nau prus che àteru in su sensu de cosa chi unu, cun malítzia, no narat o no bolet nàrrere po pigare s'àteru a trampa, o fintzes improdhu in su trebballu, cosa fata male; dhu narant fintzes a su dimóniu Synonyms e antonyms cóntia, magna, rusa, trampa / demóniu, coedhu Idioms csn: èssere a códias = tirai acoa, a longas, istare a úrtimu; àere códias = èssiri malu, trasseri; èssere, istare a borta códia = comente e oretendhe pro fàghere male a ccn.; torrare a borta códia = torrare in àteru mamentu a unu logu, a s'acua, pro bi fàghere dannu, a ndhe furare cosa, e gai; sighire sas códias a unu = agatàreli e bogarendheli sas iscusas, sas mendheas, sas trassas chi chircat de cuare, connòschere sas intessiones pagu bonas chi tenet; fàghere códias che a su matzone = zúghere filedhos che a su grodhe Sentences peri su babbu at bufonau su fizu prus mannu ca fit galu a códias a si cojubare ◊ in su traballu fint a códias ca su tempus si fit iscontzu 2. si no est istirau a minore, s'ómine torrat a risu, sa gana li sichit sas códias ◊ cussu si no bi lassat sa códia, in su tribàgliu, no est cuntentu!…◊ lassa sas códias e faghe sa cosa comente tocat! ◊ sa veridade no la càmbias cun sas códias, no! Surnames and Proverbs smb: Codias Etymon srd. Translations French prétexte, duperie, ruse English pretext Spanish reticencia Italian astùzia, pretèsto, gherminèlla German List, Ausrede.

cóntia , nf: cóntiga, cóntziga, córtziga Definition su chi si faet o si contat, no sèmpere po su malu, po s'iscarrigare de calecuna cosa, unu pagu a ingannia e deosi iscusa o intzimia de male Synonyms e antonyms abbétia, arraghèscia, atema, atilla, códias, cótiga, cracanibi, filistocu, insemia, iscodulete, iscórtziga, iscóticu, iscúgia, istibbu 1, mendhea, pillamone, pirríchia, rusas Idioms csn: cóntiga a fóigu = imbrollu; cricare córtzigas = circai arreghèscias Sentences lasset a una parte sa cóntia! ◊ su regnu de Deus no est fatu pro chie innanti andhat e posca torrat in daisegus pro cóntigas umanas ◊ sas cóntigas las bogat su malu pagadore ◊ l'apo pretziadu a bènnere cun sa cóntiga de tastare s'abbardente ◊ custas no sunt resones ma cóntzigas! ◊ morte no benzat: cóntziga no mancat! Translations French prétexte English excuse Spanish pretexto Italian pretèsto, scusa German Vorwand.

iscóticu , nm Synonyms e antonyms arraghèscia, atema, atilla, cóntia, cracanibi, filistocu, fóliga, incróstula, inforroxu, insemia, iscodulete, iscórtziga, iscúgia, istibbu 1, mendhea, pillamone Sentences fit fartau e si est difesu bocandhe iscóticos, nandhe chi depiat andhare Translations French prétexte English pretext Spanish pretexto Italian pretèsto German Ausrede.

iscúgia , nf: iscuja, iscusa, iscúsia 1, iscuxa, scusa Definition arrexones o contos chi unu cricat po no fàere su dovere, o tanti po no nàrrere chi no ndhe tenet (o no ndhe at tentu) gana o fintzes tanti po giare un'arresposta mancari no a tonu o ca no bolet nàrrere totu o su veru motivu (e si narat fintzes in su sensu de pagu); cosa o fatu chi at fatu o faet naschire calecunu efetu; genia de perdonu chi si dimandhat a chie aus oféndhiu, istrobbau o àteru / iscúsia metzana = mala a crèdere, romasa Synonyms e antonyms abbétia, arraghèscia, atilla, filistocu, fóliga, iscodulete, iscóticu, istibba, mendhea, pillamone / atema, càusa, insemia Idioms csn: bogare iscusas = circai arreghèscias; chèrrerendhe s'i. = aprofitai luegus de ccn. cosa po no fai su doveri, pregai a Deus a segai s'arau; i. de malu pagadore = arreghèscia de chini no bollit fai ccn. cosa; fàghere una cosa nessi pro s'iscusa = po ndi bogai dónnia iscusa, pro iscrúpulu; un'i. de cosa = apenas, pagu pagu Sentences cun s'iscuja chi issos sunt espertos futint sa zente ◊ cun s'iscuxa de sa maladia no faghet nudha ◊ bae in s'iscusa de li dimandhare unu piaghere e abbàida chie bi at ◊ si ti dimandhant proite no ses andhadu, bògalis un'iscusa 2. benzei a puntu de ozusantu dae cuss'iscuja ◊ bae in bonora e apas contivizu: mai no dias iscusa peruna! 3. si lu làstimas, cussu mandrone ndhe cheret s'iscusa pro no azuare! ◊ sa banca cheret licentziare vintighimbe funtzionàrios cun iscujas de malu pagadore 4. chírcalu bene totue, fintzas ue pessas chi no si potat agatare, nessi pro s'iscusa! Surnames and Proverbs prb: morte no benit chi iscuxa no mancat Etymon itl. Translations French excuse English excuse Spanish excusa Italian scusa, pretèsto German Ausrede.

istíbba , nf, nm: istibbu 1, istubbu Definition cosa chi si narat tanti po s'iscabbúllere de su chi no si bolet fàere / bogare istibbos = bogai frocus Synonyms e antonyms arraghèscia, atilla, camàndula, cóntia, filistocu, frocu, iscóticu, iscúgia, pirríchia Sentences chie fit già imperaulada, chie deviat atèndhere in domo, chie si deviat fàghere monza, chie li bogaiat àteras istibbas e neune lu cheriat! ◊ a dare siat: de istibbos no ndhe boghedas! ◊ no ndhe boghent de istibbos pro s'iscundhire: sunt a betiapare in donzi cosa! ◊ apo bogadu istibba e no bi so andhada a s'interru sou, ca no lu podio bídere!◊ est semper tirandhe istubbos pro non fàchere su chi depet Translations French prétexte English pretext Spanish pretexto Italian pretèsto German Vorwand.

tròga , nf, nm: trogu Definition cosa chi si cuncordat a iscusi e cun malítzia, po pigare s'àteru in trampa, o fintzes chi si faet o narat coment'e iscusa, fàula Synonyms e antonyms abberintu, afrascu, estremagiogu, imbovu, imbusta, ingànniu, mangalofu, màngana, marrufa, tramòglia, trampa, trapassa, trassa, trobinzu / arraghèscia, frocu Idioms csn: bocare trogas = bogare mendheas, bogai frocus, circai forrogus, arreghèscias; pigai a ccn. a trogus de pilus = a pilos, a tzufos de pilos; fai calincuna cosa in troga = in trampa; pònnere a ccn. a sa t. = a cumprou, fàere cufessare su chi ant fatu Sentences su babbu at perdonau is trogas de sa filla chi fiat fastigendi a iscusi ◊ sa mama no si est acatada de is trogas chi at cumbinau sa filla cun s'isposu ◊ cussu t'imbodhicat in sa troga parada de sa droga ◊ est imparendi trogas e trassas po no arrui cun is óminis ◊ est chin s'aficu, poi de tantas proas de su viver in trogu fitianu, chi tramunadu torret su beranu (G.A.Salis)◊ si filu, dèu filu a trogus ◊ andat peri is bidhas cun promissas e trogas e ndi pinnigat is piciochedhus ◊ totu custu prantu minudu no at a èssiri un'àtara troghixedha tua? 2. a cudha fémina dha pigant a trogus de pilus, dha impellint e si pistat s’ossu de s’ogu (P.Alcioni)◊ at agganfau su piciochedhu a trogas de pilus ◊ funt certendi… ge nau ca si pigant a trogus de pius! Surnames and Proverbs smb: Troga Etymon spn. droga Translations French prétexte, imposture, duperie English excuse, fraud Spanish pretexto, impostura, estafa Italian pretèsto, impostura, imbròglio German Vorwand, Betrug, Schwindel.