Abbreviations Legenda | Symbols Legend

acadrancài , vrb: acardancai Definition apicigare che una cadanca Synonyms e antonyms acadenanciare, apicigai, incadranancare Etymon srd. Translations French se coller English to stick, to cling Spanish pegarse Italian appiccicarsi German sich an jdn.hängen.

acutzòne, acutzòni , nm: agutzoni Definition fustigu, orrugu de linna puntudu, acutzu Synonyms e antonyms bucioni, pibirisia, sàgiu, sajone Etymon srd. Translations French brindille English stick Spanish estaca Italian stécco German dürrer Zweig.

apegài , vrb Synonyms e antonyms afessionare, amorare, apicigai Sentences tzia Filomena si fiat apegada a custa pipia pariat chi dhi fiat filla (G.Ortu) Etymon ctl., spn. apegar Translations French s'accrocher, s'attacher English to stick, to grow fond of Spanish apegarse Italian appiccicare, affezionarsi German ankleben, Zuneigung fassen.

apicigài , vrb: apicigare, apitzicare, apitzigai, apitzigare, picigai Definition pònnere cosa, prus che àteru cun colla o àteru de apicigosu, a manera chi abbarret totu impare cun àtera; nau in cobertantza, istare aifatu de ccn. in manera ifadosa; nau de cosas de papare, fàere bene, pònnere prupas / a./c. apitzigandhe = (a logos) èssere a costazu, a fiancu, lacanante Synonyms e antonyms apodhai, atacare / acadenanciare, acadrancai, apegai, incadranancare | ctr. ispitzigare Idioms csn: no apítzicat ne a muru e ne a gianna = no b'intrat in nudha; apitzigare una trampa, apicigaidha a unu = arrennèsciri a cuncordai un'ingannu, ingannai, fàghereli brulla mala; apicigai unu mali, una maladia = colare sa maladia de unu a s'àteru Sentences pàspia podha in sa banchita ca sinono sa pasta cariendhe ti si apítzigat, totu! ◊ is tancus de su pani in su canistedhu si ponint unu pagu atesu po no si apitzigai 2. de su chi papant no ndi dhis apitzigat nudha 3. apitzigada ti l'apo sa trampa: deo puru, si cheres, so tramposu! 4. sos boes funt paschindhe in su cunzau apitzigandhe Etymon itl. Translations French coller English to stick Spanish pegar Italian appiccicare German ankleben.

atzironàre , vrb Definition pònnere o apicigare tzirones, ligas Etymon srd. Translations French panser English to stick a plaster on Spanish poner un esparadrapo Italian incerottare German ein Pflaster aufkleben.

bàcalu , nm: bàculi, bàculu, bàcuru Definition fuste pruschetotu po si aguantare camminandho; podet èssere fintzes símbulu de su podere, de su cumandhu / b. pastorale = su bàculu de su píscamu; su b. de s'iscóbulu = mànigu de iscova; b. de suilcu = bacedhu Synonyms e antonyms bacedhu, fuste, maciocu Sentences cust'antzianu no faghet duos passos chentza bàculu ◊ sos pastores ifatu de sa robba fint sèmpere a bàculu ◊ su vetzu fit caminandhe chin su bàcalu Surnames and Proverbs prb: pone su Sardu in bàculu e ti faghet miràculu Etymon ltn. *bacculum Translations French bâton English stick Spanish bastón Italian bastóne German Stock, Spazierstock.

brechiòni , nm: breconi, brichioni, bruchioni, bruncone, burchioni, burruncone Definition s'orrugu chi abbarrat in sa mata, de una nae, candho no est segada a paris de su truncu o cambu prus grussu; cambu mannu o matighedha de cosa ispinosa sicada Synonyms e antonyms brocu, bruncu 1, imbruchioni, murchione, runcu 1 / càlamu, crisioni / cdh. bruconi Sentences si at iscorriau sa camisa in d-unu bruchioni de custa mata ◊ azummai ndhe li aiat bogadu s'ogru unu bruncone ◊ mi fato carchi bruncone de linna a su fogu ◊ iscudeit sos àinos cun d-unu bruncone ◊ est tostau e prenu de brichionis, mi seu totu iscrociolau! (M.Corona)◊ sa lanza est tosta e fine che ispola, gighet sos ossos chi parent bruncones! (Cubeddu) Etymon srd. Translations French brindille sèche, chicot English stick Spanish tocón Italian bròcco German Reis.

fichíre, fichíri , vrb Definition pesare, pònnere prantau, pesaresindhe istrantàgiu, in pei; istichire, pònnere aintru de ccn. cosa a fortza, a incracadura Synonyms e antonyms arritzare, clavai, ficare, fíchere, incasciae, incotzigare, istichire, pesai, pichire, tzacare | ctr. arrúiri, colcare / bocare Idioms csn: fichirisí un'idea in conca = tzacaresiche o pònneresi carch'idea in conca; fichire in bonu = ghetai géniu, pònnere amore, leare a bon'ogru; fichire in malu = tènniri malu sànguini a unu, tènniri tírria; èssere comente la fichit = comente l'afilat, acomenti dha pigat; fichire a oju = castiai cun disígiu; fichirebbei su cúcuru (in calecuna cosa)= perderebbei ma sighire a triballare, a fàghere su matessi Sentences fíchidi reu e iscúltami bene! ◊ Giuanne no podet fichire a nudha ca est freadu ◊ candho est essidu su zuighe si ndhe sunt totugantos fichidos ◊ apenas fichidu, intendhet sas ancas modhes, azummai a tremuledha ◊ fichimus turres e digas 2. de sa brigúngia, si nci est fichiu in s'istampu prus piticu ◊ at fichidu unu giau in su muru ◊ fichirinci is didus in buca e circa de ndi caciai totu! 3. cussu nci fichit su nasu in dónnia cosa ◊ si ficheit in conca s'idea de l'apostare tota note pro l'agatare ◊ bi l'at fichida in bonu e lu giughet in pranta de manu ◊ bi l'at fichida in malu e calesisiat cosa fatat no li aggradat ◊ sa zente est comente la fichit: boga sa fama e drommi! ◊ cudha peta fit calda calda chi cheriat fichida a oju pro su fiagu bellu chi teniat ◊ su pastore a bortas faghet annadas bonas e ballanzat, a bortas bi fichit su cúcuru e ndhe perdet sacu e sale Etymon itl. ficcare Translations French se lever, enfoncer English to stand up, to stick Spanish levantarse, clavar, hincar Italian alzarsi in pièdi, conficcare German aufstehen, einschlagen.

furchèdha , nf Definition una genia de frochidha, cosa chi s’ispartzit coment'e in duos corros Synonyms e antonyms forchidha Etymon srd. Translations French fourche English forked stick Spanish horquilla Italian forcèlla German Gabel.

fúste , nm: fusti Definition nae de linna, longhita e ispuligada, de totunu andhare, prus che àteru po iscúdere, ma fintzes po si agguantare camminandho (mescamente in logu malu, o fintzes coment'e bacedhu); genia de pértiga longa e fine / min. fustizolu Synonyms e antonyms bàcalu, bacedhu, maciocu Idioms csn: fusti de sa coa = s'úrtimu tretu de s'ischina (in sos animales est própiu sa coa, mescamente su primu tretu); fusti de s'erba = cambu, truntzighedhu; fusti de colunna = sa colunna, foras su pè e su capitellu; irzarriada de fuste = iscuta, corpu dadu a fuste; torrare a domo in fustes birdes = in letu de sida, mortu de morte mala in campu; betare, iscutinare abba a fustes = pròere a meda, istraciai; èssere lanzu che fuste = marriu meda; istare o èssere a fustes ritzos cun ccn. = istare a su maza maza, gherrendhe, a briga Sentences aguantat fintzas truncu de fusti, chi no si ponit a trabballai! ◊ nc'est andau che cani iscutu a fusti ◊ faiat andhae su fuste cun cropos furiosos a cantu essit 2. bonu prode ti facat, ma za as a torrare tue puru a domo tua in fustes birdes! Etymon ltn. fuste(m) Translations French bâton English stick Spanish bastón Italian bastóne German Stock.

iferchíre , vrb: ifirchire, ifischire, ifrechire, infelchire, inferchire, infeschire, infilchire, isfelchire Definition intrare o fichire una cosa in s’àtera, nau mescamente de su intrare unu cambu noàdile cun pagos ogos (istica, iferta) de una linna in su múzulu (o truncu immuciurrau) de un’àtera a manera chi in custa crescat sa matessi linna de su cambu nou; si narat fintzes de su vacinu chi si faet a is sanos po pigare s’infetu de una maladia chentza bènnere graves ma de abbarrare amparaos de no dh'aciapare prus Synonyms e antonyms felchire, fichire, incirai, infèrchere, infèrrere, infrissire, innestare, schidonai, tzacare Idioms csn: i. sa sartitza = pònnere sa sartza o purpuza cundhida in s'istentina; i. s'acu = ifilare s'agu Sentences sas dentes suas parent infeschidas ◊ sa pupiedha de istratzu zughiat aguzas ifischidas ◊ leat s'aguza e si che l'infilchit in sos benujos ◊ at intzichidu sa cresura de sazos chi no b'iferchit mancu su porcu ◊ at isfelchidu unu bículu de saltitza in s'ispidu 2. sonniaiat chi fit dendhe sa meighina, immamendhe, pudendhe, ifischendhe, binnennendhe (S.Patatu)◊ a iferchire sos ozastros a isse l'aiant imparau sos prades Etymon ltn. infercire Translations French enfiler, greffer, ensacher, inoculer English to graft, to sack, to stick Spanish espetar, injertar, inocular Italian infilzare, innestare, insaccare, inoculare German aufziehen, veredeln, einimpfen.

ifertzíre , vrb: ifichire, ifretzire, ifrichire, ifricire, ifrigire, ifrissire, ifritzire, ifrucire, infertzire, infretzire, infriciri, infrigire, infrissire, infrissiri, infritzire, infritziri Definition intrare una cosa in ccn. àtera, púnghere ccn. cosa cun aina puntuda meda; unire cun puntos longos e lascos is orrugos de orrobba de unu bestimentu po dhos pòdere apustis cosire bene; foedhandho de pigiones, andhare e torrare a bólidos curtzos; in cobertantza, intrare in chistiones angenas Synonyms e antonyms afritzire, intzudhire / apuntorgiai / frissai, iferchire, infrissai, schidonai | ctr. isfretzire Sentences ispingi ispingi nc'est infrissiu in mesu a tanti genti 2. frimadí, deghinou t'infríciu coment'e una rana! ◊ fia infrissendu una tratalia po dh'arrustiri ◊ seu pighendi fragu de anguidha infrissida in s'ischidoni arrustendi ◊ pigae s'ischidone e ifichiedhu po dhu fàere a orrostu 3. oje a mi cheres a ifertzire e a cusire? ◊ menzus de comente cosis tue ifretzit àtere a manu istropiada! ◊ cun su sartigu t'infrissu su bruncu! ◊ su mastru de pannos est semper secandhe, azunghendhe e ifritzindhe 4. sos tzírrios de sas alasdepedhe m'infertzint sa gianna de s'ànima 5. càndhidas columbas ifertziant in su chelu, zocandhe 6. foras de su logu meu su sentimentu m'ifritzit sa carena, so in turmentu 7. no boliat a si che ifrichire in chistiones de is bighinos e méngius faiat su dovere suo Etymon itl. Translations French enfiler, faufiler, piquer English to stick, to tack, to quilt Spanish espetar, hilvanar Italian infilzare, imbastire, impuntire German aufziehen, heften, steppen

listòne 1, listoni , nm: listrone 1, listroni Definition puntedhu de linna prus che àteru de pònnere prantau po poderare serru; nau in cobertantza, unu tontu, pagu abbistu / a disprétziu: listronatzu Synonyms e antonyms puntale / scimpri, tontorrone Sentences chi perdu s'arrexoni pigu unu listroni de magasinu e si arrogu s'ischina a tot'is duas! ◊ est unu logu serrau a listronis 2. tpru, como chi so a cadhu, tpru listrone! ◊ ite su ciafu chi ti che aporzo, brutu isconnóschidu, listronatzu chi no ses àteru! (M.Danese)◊ cudhu listrone, a ite ses bonu?!… Etymon ctl., spn. llistó, listón Translations French planche English big stick, numbskull Spanish estaca Italian steccóne German Latte.

stíca , nf, nm: isteca*, sticu 1 Definition genia de pértiga (es. po giogare a bigliardu, ma fintzes a intacas po misurare cosa), pertighedha (es. de ventàgliu); orrugu de cosa longhitu, tauledha, travedha, pruschetotu sa chi si ponet in s'ispola, o, prus curtza, a tupare unu de is tres istampos de sa carrada Synonyms e antonyms tzola Translations French baguette, queue, baleine English stick, cue, splint Spanish varilla Italian stécca German Stab, Stock, Stange.

«« Search again