abriòre , nm: abrore, avriore, avrore Definition fritu forte; su èssere abru, areste, arestadu, nau de cosas, de gente, de logu / s'avrore de sa morte mala = dolore, dispiaghere mannu Synonyms e antonyms abrura, frigidúmene, frigilidade, fritore, frizidore | ctr. basca, caentu, calura Sentences su focu in su cuzone cajentavat sa carena isfritia dae s'avrore ◊ pro te bi sunt sos abrores chi àlidant in sos buscos (F.Pitzolu)◊ s'abriore de zannarju mi móssiat sas carres ◊ sa note fit comintzandhe a dare borta e s'abriore si fachiat intèndhere piticandhe sas carres Scientific Terminology tpm Etymon srd. Translations French froid vif, sauvagerie English very cold, wildness Spanish frío cortante, selvatiquez Italian fréddo pungènte, selvatichézza German beißende Kälte, Wildheit.

abrósu , agt: avrosu Definition chi est fridu meda, chi portat abrore, abra Synonyms e antonyms fridu, ispunzinosu Sentences mi est iscorandhe custu bentu abrosu ◊ est unu manzanu avrosu ◊ candho benit isprazas avrosas si apozat in palas de unu crastu Scientific Terminology tpm Etymon srd. Translations French froid English cold Spanish frío, helado Italian fréddo German kalt.

afritorídu, afritoríu , agt: afritulidu, afrituridu, fritoridu Definition chi tenet fritu meda, chi est tremendhosi de su fritu, fintzes chi sufrit su fritu, chi dhu aguantat pagu Synonyms e antonyms afrituladu, allintugliadu, ifritoridu / friarosu | ctr. afoghigiau, caente Sentences làssami caentare: no lu bides chi so totu afritoridu?! ◊ dae su giogu, istracu de currizare, recuit Nanni mesu afritoridu ◊ unu petiruju afritoridu si ndhe cheret intrare a sa pinneta 2. de su sole sos rajos no mi dant calura, so fatendhe afritulidu s'última pitzulada a mala gana (P.Muresu) Etymon srd. Translations French transi de froid English cold Spanish muerto de frío Italian infreddolito German fröstelnd.

afrituríre , vrb Definition ifridare, pigare fritu meda Synonyms e antonyms impistulai Etymon srd. Translations French attraper froid English to feel cold Spanish enfriarse Italian infreddolire German frösteln.

altudhàre , vrb: artudhare, artzudhare, astudhare, atudhare Definition pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria; fintzes arrennegare Synonyms e antonyms aciuciudhae, altudhire, apilurtzie, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impilurtzai, impriutzai Sentences fit artudhadu a su fritu e a su fàmene 2. mamas chin fizos morzendhe de fàmine sunt cosas chi faghent altudhare ◊ un'aerita de ispreu mi artudhat sa carena (P.Fae)◊ si li fit atudhada sa carena pessandhe de pòdere favedhare gai a su frade (S.Spiggia)◊ mancari si artzudhet, isse, si dha faent abbassare sa coa! ◊ mi ndhe altudhat sa pedhe Etymon srd. Translations French faire dresser les cheveux sur la tête (herisser), frissonner de froid, frissonner d'horreur English to make s.o.'s hair stand on end, to shudder Spanish espeluznar, ponérsele los pelos de punta Italian far rizzare i capélli, rabbrividire German die Haare sträuben, schaudern.

ammarmuraméntu , nm Definition su ammarmurai, su si che ifridare tropu de sa carena Synonyms e antonyms artanadura, ateterigamentu, sfritoru Etymon srd. Translations French coup de froid English frostbite Spanish aterimiento Italian assideraménto German Erfrierung.

frídu , agt, nm: friru, fritu Definition chi est a unu gradu bàsciu de temperadura, chi giughet pagu calore; nau de gente, chi ndhe dh'importat pagu de s'àteru o fintzes chi no dhi faet bonu a cara, chi no sentit nudha po s'àteru (itl. indifferènte), chi est o si ammostat pagu interessau a una cosa; chi no tenet dinare; chi no narat àteru si no friduras Synonyms e antonyms fríghidu | ctr. budhidu, caente Idioms csn: fritu che nie = fridu meda; donaindi una frida e una callenti = dàrendhe una cràdia e una lena (de fata, de nada e gai), lassendhe andhare o pretenindhe carchi cosa Sentences s'ierru est prus fridu de su beranu ◊ est intrendi s'ierru e s'ària si est fata frira ◊ segundhu sa cosa, frita est prus tètera ◊ sa minestra si papat prus a fridu chi no callenti 2. inoghi fait giai fridu meda 3. lampu, totu cussas ispesas nos ant lassadu fritos che nie! ◊ cun isse so fritu fritu ca mi at allimbadu ◊ si fint lassados ambos fritos fritos Surnames and Proverbs prb: chini aspetat pratu allenu dhu papat fridu Etymon ltn. frig(i)dus Translations French froid English cold Spanish frío, frío Italian fréddo, frìgido German kalt, Kälte.

frigidúmene, frigidúmini , nm: frizidúmene, frixidúmini Definition fritu forte meda; su èssere fritos de sentidos Synonyms e antonyms frigilidade, fritore, frizidore, frixidadi Sentences tempus mau, balla: arratza de frigidúmini!…◊ cussus animaledhus funt mortus de frixidúmini ◊ frixidúmini e nébida isceti dh'ammantat!…◊ est faendho temporadas de frigidúmene Etymon srd. Translations French froid pénétrant English intense cold Spanish frío intenso, frigidez Italian fréddo intènso, frigidità German bittere, Kälte, Gefühllosigkeit.

fríos , nm: frius Definition temperadura bàscia, nau fintzes de comente unu sentit diferéntzia de calore / erba de frius = erba pesa callentura (Ajuga iva)/ èssiri unu f. disisperau = fritu meda, chi betat pore Synonyms e antonyms fritu | ctr. basca, caentu Sentences fiat una note mala de bentu, de abba e de frios ◊ a is piciochedhus dhis fiat intrau su frius de s'atzíchidu ◊ ti fatzu intrai su frius de sa surra chi pigas! ◊ su frius de tziu Corra, chi andàt a messai a burra ◊ sos cumpagnos narànt "Evviva Stalin!", ma a mie mi beniat su frios Etymon ltn. frigus Translations French froid English chilliness Spanish frío Italian fréddo German Kälte.

frítu , nm, agt: fridu Definition temperadura bàscia, nau fintzes de comente unu sentit diferéntzia de calore; chi est fridu, chi dhue faet fritu; foedhandho de dinare, chi unu ndhe tenet pagu e nudha; sentidu lenu, istima de pagu contu, su chi tenet unu fàere chentza interessamentu Synonyms e antonyms frios | ctr. basca, caentu, calura / caente Idioms csn: intrare, pònnere, leare, tènnere, bènnere fritu, essire, catzàresi, bogaresiche su fritu; fàghere fritu chi faghet ballare sas píberas = meda, de no pòdere agguantare; èssere fritu fritu cun ccn. = no ndi fai contu Sentences triballa ca ti che bogas su fritu! ◊ caminendhe ch'essit su fritu a pes ◊ fit unu fritu chi belaiat sa salia in buca ◊ lampu a fritu: sa pedhe dae cara ndhe catzat!…◊ si ti corcas cugúzadi, ca sinono ti benit fritu 2. cussa est fea che su fritu e su fàmine ◊ custa domo est frita ◊ betesit innanti s'abba frita, debustis s'abba caente ◊ in montes de artu est logu fritu 4. totu cussos dannos nos ant lassadu fritos che nie: no tenimus unu sodhu! 5. Antónia cun megus fit frita frita e deo puru mi so infritada de issa ◊ so fritu fritu ca mi ant allimbadu Surnames and Proverbs prb: parente de intradura ne fritu e ne calura Scientific Terminology tpm Etymon ltn. frig(i)dus Translations French froid English cold Spanish frío Italian fréddo German Kälte, kalt.

friuvógu , nm Definition calidesa de corpus, budhidore, atacu de callentura cun titivrios Synonyms e antonyms cdh. caldafriosa Sentences est su friuvogu cun sa callentura chi dhi fait arrallai averionis (R.Frésia) Etymon srd. Translations French fièvre avec des frissons de froid English fever with cold shivers Spanish fiebre con escalofrío Italian fèbbre con brìvidi di fréddo German Fieber mit Schüttelfrost.

ifritorídu, ifritoríu, ifriturídu , agt: infirtoriu, infriduridu, infritoridu, infritoriu, infritulitu, infrituridu Definition chi tenet fritu, chi est morindho de su fritu Synonyms e antonyms afritoridu, afrituladu, allintugliadu, atilchinzadu, ifritorau | ctr. caente Sentences sos canes sunt infrituridos ◊ ca su pipiu fut infritoriu, sa mama dh'at ammontau 2. su calore de beranu no favorit su coro meu tristu ifrituridu (P.Sechi) Etymon srd. Translations French transi de froid English cold Spanish muerto de frío, aterido Italian infreddolito German durchgefroren.

illibriníu , pps, agt: illimbrinidu, illivrinidu Definition de illibrinire; nau de ccn., chi est morindho de su fritu (o fintzes chi est coment’e assicau de ccn. cosa), chi portat cara o bisura lègia e fintzes chi est de sentidos malos; a logos, fintzes chi est istrígile meda, cannàile, finigosu, de carena metzana Synonyms e antonyms afritoridu, afriturigadu, aggruncidu, allintugliadu, ateterighedhadu / ispaurigau, isprauriu 2. fit illibriniu dae su fritu, chin sa cara líbida dae sa tramuntana ◊ si preguntat, ite li apo a dare a su pastore illivrinidu in sos montes? 3. illimbrinida, sa mama, a s'isparu, picat in bratzos sa pitzinna morta e pranghet a irgrighillos ◊ sunt berveghedhas chi a las bídere ti faghent pena, totu illivrinidas e fatigadas ◊ candho miro s'illivrinida lara, no bi at música e boghe pro cantare! (M.G.Orgolesu) 4. malallutrinidos, pensant a sa betzesa cun beste de vilesa e meda illivrinidos (G.Ruju) 5. ses tropu minuda e illivrinida e no cherzo chi ti seghes! Translations French transi de froid English cold Spanish enfriado Italian infreddolito German fröstelnd.

tidilía , nf, nm: atitillia, tidiria, titilia, titiliu, titillia, titiria, titirria Definition (sa t. = nr. "satidilía" e deasi cun totu is var.) istriori de assíchidu o de fritu, genia de trémia chi faet sa carena po assustru o fritu chi at pigau Synonyms e antonyms acrichidhada, arpilia, astriada, istriore, titifrius, tzutzunida / ispreu Sentences su bentu fora faghiat bènnere tidilias de morte (M.A.Seu Deiana)◊ mi ndhe so ischidada a titillias de fritu e arpilada ◊ leadu sempre prus dae tristuras e titirias ti atacas sempre prus a s'ispuntone (L.Castiglia)◊ po titirria sos àlvures restant frimmos e solu su riu murmutat ◊ titilios de fritu mi orpilant sa carena (D.Murru) 2. sa morte li est intrada muitza muitza che tidiria chi abbelenat in beranu sa carena Etymon srd. Translations French frisson de froid English thrill Spanish escalofrío Italian brìvido German Frösteln.

titivríos, titivríus , nm: atitivriu Definition genia de trémia chi faet sa carena po fritu chi at pigau Synonyms e antonyms arpilia, astriada, istriore, tidilia Sentences a titivrius, a coru frunziu de s'atzíchidu, est passada puru custa Paschixedha (A.Cannas)◊ cun custu titivrius no drommu ◊ tegno fritu e seo a titivrios Etymon srd. Translations French frisson de froid English shiver Spanish escalofrío Italian brìvido di fréddo German Frösteln.

tostòre , nm Definition su èssere tostau, pruschetotu de su fritu; nau po cumportamentu, manera de fàere abbetiosa, tostorruda; fintzes su aguantare o padire meda Synonyms e antonyms cidrinori, duresa, tetericore, titirigu Etymon srd. Translations French coup de froid, rigidité, obstination English frostbite, tenacity, rigidity Spanish aterimiento, tenacidad Italian assideraménto, rigidità, pertinàcia German Erfrierung, Starrsinn.

«« Search again