Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

melàgi , nm: melàrgiu, melaxi, melaxu Definition parte de su casidhu inue s'abe faet su pane de su mele; covecu de ortigu o sipa chi tupat is casidhos de is abes Etymon ltn. *melariu Translations French hausse de ruche English honeycomb Spanish melero Italian melàrio German Honigwaben.

melarègia, melarèja , nf: melarregra, melarreja Definition taedha de mele, su pane de chera totu buidedhos paríviles, búsciulos, ue s'abe ponet su mele; su mele ancora in sa bresca Synonyms e antonyms arrega, avere, bresca, tipa 1 Scientific Terminology sbs Etymon srd. Translations French rayon de miel, gaufre English honeycomb Spanish panal, bresca Italian favo German Wabe.

mesanía, mesaníu , nf, nm Definition su tretu o parte de mesu de una cosa, de unu logu, de una mannària, de unu tanti, tra duos logos / a m. de su séculu = a sa bandha de sa metade de su séculu Synonyms e antonyms mesale, mesu Sentences no so giómpidu mancu a mesania de su resultadu ◊ su monumentu l'ant fatu in mesania de sa piata ◊ canno ti bient superendhe sas sinzas de mesania, in s'istrada, ti faghes contare perigulosu ◊ cussu logu si agatat a mesania de duas bidhas ◊ su fabedhare de unu pópulu no est su matessi dae su mesaniu a s'oru (M.Columbu) Etymon srd. Translations French ligne médiane, ligne de sécurité (di una stada) English middle Spanish medianería Italian mezzerìa German Mitte, Straßenmitte.

minestròne, minestròni , nm Definition papare fatu mescamente cun pisu, chíghere, lentígia o àteros laores deasi, cun erbas, patata, fenugu (areste), àpiu e minestra (sucu, frégula) o fintzes macarrones orrugaos; nau in cobertantza, ammesturitzu, improdhu, cosas betadas apare chentza régula Scientific Terminology mng Etymon itl. Translations French soupe de légumes English minestrone (vegetable soup) Spanish menestra Italian minestróne German Gemüsesuppe, Mischmasch.

mintevógu , nm Definition chie ponet o bogat fogos, nau in cobertantza in su sensu chi ponet sa gente a brigare, a gherrare, s'unu contr'a s'àteru Synonyms e antonyms bestivocos, imbrastieri, imprenidore, insulladori, piliseri, supuzadore, supuzeri, trebuleri, triuladore Sentences est unu mintevogu de sos mannos, e puru imbrastieri! Etymon srd. Translations French fauteur de troubles English instigator Spanish instigador Italian sobillatóre German Hetzer.

mischinzàre , vrb Definition èssere o istare in mischinzia, a mindhighiu, in su pagu a tropu, in su bisóngiu, àere bisóngiu / m. de… = àere bisonzu de… Synonyms e antonyms arrunzinare Etymon srd. Translations French avoir de la pénurie English to be in shortage Spanish vivir en la estrechez Italian avére penùria German mangeln, in beschränkten Verhältnissen leben, abgebrannt sein.

moderína , nf, nm: modinia, moredina, moretina, moridina, muderina, mudrina, muredhina, muredina, muredinu, muretina, muridina, muridinu, muritina Definition mura de pedra, muntone de pedra arregorta comente ndhe essit in s'aríngiu, in is terras trebballadas, ma fintzes assentada: muredinu est muredhu puru Synonyms e antonyms morighina, muragadha, muredha, murissina Sentences sos narvonajos faghiant sa linna a carvone e sa pedra la colliant tota a moderinas ◊ fit tota sa tzitade una ruina, muredinas de pedra cun calchina ◊ sa tzitade l'ant fata a una muridina cun sos bombardamentos ◊ su pastoredhu est a libbru in manu in sa mudrina, cun sos anzones paschinne 2. si est sétziu in su muredinu isciorrocau Etymon srdn. Translations French amas de pierres English heap of stones (rubbles) Spanish majano, montón de piedras, escombros Italian murìccia, cùmulo di piètre, di macèrie, mòra German niedrige Steinmauer, Steinhaufen.

montarésu , agt, nm Definition de montes, chi istat in o benit de montes Synonyms e antonyms montalzu | ctr. bidharesu Sentences bentu montaresu, chi falat dae s'ala de montes Etymon srd. Translations French de montagne, des montagnes English mountain (dweller) Spanish de monte, montano Italian montano German gebirglich.

morísca , nf: murisca Definition figumorisca, genia de mata a tàulas (o palas) totu súciu (is prus noàdiles), ladas e grussas (su truncu), longas prus de prammu, cun su corgiolu chi no lassat passare s'abba, cun is fògias chi parent agúgias, a ispina: faet meda fintzes in logu de terra làngia o paga e agguantat su sicore, bogat (mescamente in is oros de sa tàula) unu frutu cun su corgiolu ispinosu meda, a ispinas pitichedhedhas totus impare, a fileras, est de sabore druche e cun sèmene meda; una calidade (m. areste o cràbina) est prus ispinosa in sa tàula e in su frutu (bonu che a sa maseda) e dha ponent meda a fàere cresura / foedhandho de frutu, sèmpere upm.; crestai sa figumorisca = segarecheli su culatzu, chi zughet prus ispina; morisca incarnada in sa tàula = mustaciolu o sagura; morisca essida in mesu de sa tàula = voe taedhare, marighedha Synonyms e antonyms carrúciu 1, ficumorisca, fiughíndia Sentences su rocarzu l'ant prantadu totu a moriscas ◊ sas moriscas sunt fiorindhe ◊ s'astraore at ispérdidu sas moriscas 2. sa morisca est bona a fàghere saba ◊ bodhi morisca, iscorza e màniga! ◊ a l'ispuligare sa morisca daet cumbata! ◊ sa morisca si leat cun sa punta de duos pódhighes e no a manu prena (e cheret, menzus, iscovitada innanti) Scientific Terminology frt, Opuntia ficus-indica Translations French figuier d'Inde, figuier de Barbarie, figue de Barbarie English prickly pear Spanish nopal Italian fico d'India German echter Feigenkaktus.

moríscu , nm: muriscu Definition trigu de Índia (benit de is Américas), genia de laore chi faet a canna grussa, prena, arta mancari metro e mesu o prus, a fògias mannas longas e ladas e bogat coment'e ispigas imbodhigadas in sa terga a tantos pígios: s'ispiga chi bogat (corra, cozorotu, cucuta, pannucra), una o de prus, de unu prammu de longària, in is nodos de sa canna, est fata de un'ossu o cau (trútiri o tutuàciu a bisura de cilindru prenu ma unu pagu a punta) e portat su granu totu a fileras a inghíriu, in colore grogo candho est lómpiu, de forma coment’e dente, est totu imbodhigada a istrintu e a tantos pígios de terga, o capa, impanna (pàgia, genia de fògia), e in punta ndhe bogat sa seda o tzota (genia de pilos longos finedhedhos chi ndh'essint a cherrione comente at fatu su granu)/ a/c. coment'e genia de laore e coment'e granu est upm; unu m., duos moriscos = un'ispiga, duas ispigas de moriscu; isprunire m. = irranare, istacare su granu de s'ossu Synonyms e antonyms cicilianu, tridicumoriscu, trigaíndiri, trighéndia, trigulianu, trigumoria Sentences sa badhe fit totu a ortos prenos a basolu e a moriscu ◊ mi apo manigadu duos moriscos arrustidos Scientific Terminology lrs, Zea mays Etymon ctl., spn. morisco Translations French maïs, blé de Turquie English maize Spanish maíz Italian granoturco German Mais.

mortuniédhu 1 , nm Definition nada cun custu númene ca su frutu assimbígiat a una conca de mortu, est erba de sa matessi genia de sa buca de cane o de leone Scientific Terminology rba, Misopates orontium Translations French tête de mort English anthirrinum Spanish boca de dragón Italian gallinàccio, gallinèlla German eine Gartenlöwenmaulsorte.

múculu , nm Definition sa chera a bisura de cannedhu, a istiàrica; cora de chera comente calat iscagiada candho est alluta sa candhela; fintzes s'orrughedhu chi abbarrat de una candhela ispaciada Sentences sas abes daent sa matéria prima pro s'indústria de sos múculos de chera ◊ su ventu survat e su muculedhu si ndhe morit ◊ unu muculitu morimori fachiat luche a tantu dispiachere… Etymon itl. Translations French bout de chandelle English candlend Spanish moco Italian mòccolo German Kerzenstumpf.

mudecràrju , nm: mudegàrgiu, mudejalzu, mudejarzu, mudexalzu, mudrecarju, mudregarzu, mudregaxu, muldegraxu, muntrecàgliu, murdegàrgiu, murdegaxu, murdegazu, mutrecarju Definition donnaghe de mudegu, logu totu prenu de mudegu Etymon srd. Translations French champ de cistes English cistus grove Spanish jaral Italian cistéto German Zistrosenhain.

muntonínu , nm Definition pedhe de mascu brebeghinu Translations French cuir de mouton, basane English ram skin Spanish piel de musmón Italian pèlle di montóne German Schafleder.

muràche , nm Definition muru de pedra assentada chentza impastu; a logos fintzes nuraghe Synonyms e antonyms muragadha, murubbullu / nurache* Sentences at tancau sas cussorjas a muraches ◊ si est pasau in d-unu murache Translations French mur de pierres sèches English dry wall Spanish muro en seco, tapia Italian muro a sécco German Trockenmauer.

murichèdha , nf Definition unu tanti pagu pagu (de cosa de papare, de bufare, de àteru) Synonyms e antonyms arroghedhu, pibinida, pimpirida, piticada, ticu, tzuniedhu Translations French petit peu, petit bout, une goutte de vin English tiny bit Spanish pellizco, gota Italian zinzino German Stückchen (mangiare), Schlückchen (bere).

murtàrgiu , nm: murtarju 1, murtarzu, murtaxu Definition logu totu tupas de murta, chi dhue creschet murta meda Synonyms e antonyms murtale, murtedu, murtitzarzu / cdh. multàgiu Scientific Terminology slg Etymon srd. Translations French lieu planté de myrtes English myrthegrove Spanish lugar poblado de arrayanes Italian mirtéto German Myrtenhain.

muscéllu , nm Definition pisci saliu, pruschetotu petza de tunnina salia e asciutada Synonyms e antonyms musciamari Scientific Terminology mng Translations French filet de thon séché English salt fish (generally prepared with tuna meat) Spanish mojama Italian mosciame German Salami aus Thunfischfilets.

nèa 1 , nf, nm: neu Definition pintirighinu de diferente colore in sa pedhe, una genia de cancru (po su prus nudha de malu, ma a bortas, candho si tzucat a crèschere, malu e de bogare impresse); foedhandho de linnas o de frutuàrios, genia de nodighedhu; foedhandho de su fàere, de su cumportamentu, pecu, difetu Synonyms e antonyms negru, ula 2. prima fis sentza unu neu, como ses totu perfia! (I.Virdis) Etymon ltn. neus Translations French grain de beauté English naevus (spot) Spanish lunar Italian nèo German Muttermal, Mal, Schönheitsfehler.

nerbiàda , nf: nervada Definition cropu, iscutulada de nérbiu, de foete Synonyms e antonyms innerbiada, ischirriolada, iscorriada Sentences a sos iscraos los leaiant a nerbiadas si proaiant a ndhe arritzare s'ischina triballendhe Translations French coup de cravache English whipping Spanish latigazo Italian scudisciata German Peitschenhieb.