A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | L | M | N | O | P | R | S | T | TZ | U | V | X | Z

cabonàda , nf Synonyms e antonyms codhada.

cabonadúra , nf Definition su pònnere su cabone (fundhu) a un'istrégiu de ortigu Etymon srd.

cabonàre , vrb Definition pònnere su cabone (fundhu) a un'istrégiu de ortigu Etymon srd.

cabonàre 1 , vrb: acaponai, caponare Definition crastare is pudhos Synonyms e antonyms crastai Etymon itl. capponare.

cabòne , nm: crabone Definition fundhu chi si ponet a sa bajone; orrugu, perra de su chiu mescamente de sa nughe; donniuna de is fileras de granu chi portat s'ispiga; bículu, mescamente de cosa de papare / c. de fune = orrugu de fune, funighedha Synonyms e antonyms fundu / arrogu, càpiu 1, perra / strónciu, tancu 2. sos cabones de sa nughe sunt duos ◊ unu cabone de méndhula 3. no bi màstigo cun cabu e che depo ingullire sa cosa a cabones ◊ unu tempus rugaiant sos cundennados in bàtoro cabones ◊ at cotu curcurighedhas segadas a cabones ◊ unu cabone de cussu pischedhu de casu betzu lu lasso pro ratare Etymon srd.

cabòne 1 , nm: caboni Definition su mascu de is pudhas, fintzes candho est crastau / cabone de abba, caboni de canna = corvu ambidhastru (botaurus stellaris); caboni de murdegu = pudha de mudeju, itl. beccàccia (scolopax rusticola); caboni de Índias = dindu, piocu (meleagris gallopavo) Synonyms e antonyms pudhu Idioms csn: caboni barbau = chi zughet una zenia de nàcara pendhindhe in bula; gei cantas, chi ses caboni! = za si at a bídere si est abberu chi…; iscudit a pudha pro fèrriri a caboni = naro a tie fiza pro intèndhere nura Sentences tengu unu caboni de sa vera casta: bista sa pudhasta si ndi fait meri! (E.Pintor Sírigu)◊ o pudhas isfacias chi andais per is bias su caboni circhendi! ◊ lah ca su caboni si fúrriat a ispitzulai! Surnames and Proverbs smb: Cabboi, Caboni, Caboi Scientific Terminology pzn, anall, gallus gallus Etymon ltn. capone(m) Translations French coq English cock Spanish gallo Italian gallo, cappóne German Hahn, Kapphahn.

cabonèra , nf Definition aprigu o logu de acorru fatu apostadamente po is pudhas Synonyms e antonyms acoiladórgiu, prudhaxu.

cabòni cabòne 1

caboníglia , nf: cabroníglia, crabomilla, crabumíllia, craboníglia Definition genia de erba chi faet asseliare is nérbios e batit sonnu Synonyms e antonyms cabbumilla, camamilla Scientific Terminology rbzc, Matricaria chamomilla.

cabónigu , nm: calónicu, calónigu, canóligu, canónicu, canónigu Definition ómine de Crésia de gradu prus artu de su preíderu Idioms csn: calónigu orijudu = nau in suspu, su muenti; canónigu mortu, cadira arrendada! = lu narant candho carchi cosa unu la lassat, fintzas pro pagu, e un'àteru deretu ndhe aprofitat; rassu che canónigu = meda Sentences in Abas oi cumandat totu su cabónigu! Surnames and Proverbs prb: bi at prus dies chi no canónigos Scientific Terminology prdc Etymon ltne. canonicus Translations French chanoine English canonical Spanish canónigo Italian canònico German Kanoniker.

caboniscàju , nm Definition chie bendhet caboniscos Scientific Terminology prf Etymon srd.

caboníscu , nm Definition pudhu piticu, su pudhighinu candho tenet pagos meses / c. de primu cantu = pudhitu; c. de àcua = zenia de puzone (gallinula chloropus); c. de murdegu = Cytinus hypocistus o rosa de murdegu (itl. ipocisto) Synonyms e antonyms cogoti, coiscu Sentences is caboniscus funt bellus a fai arrustu ◊ bessiminci, innantis chi ti trotoxi su tzugu comenti a unu caboniscu! ◊ gei est unu caboniscu chi si pigat su friscu dógnia dí a mengianu cantendi! ◊ caboniscu béciu… bicu nou! Scientific Terminology pzn Translations French jeune coq, poulet English cockerel, chicken Spanish pollo Italian gallétto, póllo German Hähnchen.

cabòri , nm: caori, colore, colori Definition sa diferente bisura chi leat sa lughe, e sa cosa posta in sa lughe, segundu sa longària de s'undha de su ràgiu de sa lughe etotu: sa lughe chi, po s'ogu umanu, tenet un'undha tropu longa o tropu curtza e no si biet; cosa chi serbit a intínghere, a giare unu colore (es. lapis); a logos, arrobba, pannu orrúbiu, fintzes mucadore / genias de colore: arrúbiu, asulu, biaitu, biancu, birde, brundhu, grogu, niedhu, tanadu; genias de grados de unu matessi colore: cotu, gàrrigu, inchesu, craru, irbiaridu, meru, nidu, píchidu, isprammau; genias diferentes de unu matessi colore: arrubiastu, biancàciu, birdànciu, brundixedhu, castangiatzu, cinixali, grogànciu, niedhutzu, porrale, sanguíngiu; colores leaos de calecuna cosa: colore de aera, de arantzu, de binu, de castanza, de chisina, de ferru, de late, de meladidòngia, de paza, de prata, de tzíntzulu, de tzúrfuru; colores chi no si agatant o chi no si podent precisare méngius: colori de brenti de mòngia, de brenti de mamma, de gana maba, de cani fuendi, de càul'e ozu (ma custos duos úrtimos dhos narant po unu colore brutu, mescamente de su biancu), colori de schina de para (chi narant fintzes po colore de castanza) Idioms csn: c. allegru = chi praxit a dhu castiai, de arrobba chi ponit sa genti allirga, giòvuna; c. sériu = colori (de bestimenta) chi pro su prus ponit genti manna o fintzas pagu allirga; èssere in c. malu (nau de genti)= de cara mala, comenti e malàidu Sentences pòngiat a menti, bufit su piriciou ca dhi fait sàngui e dhi fait atziai cabori a faci! ◊ candu mi obiada nci furriàt su bruncu, ma a mei no mi nci torràt sa faci in colori, balla! ◊ tandho su sindhacau fit in colore de cane fughindhe: bi fit, ma comente a tziu Nemmos! 2. a su pitzinnu li apo comporadu sos colores ca li serbint pro iscola 3. bandhant a passu a passu, a chistionu, bestidas de furesi e de colore (A.Casula)◊ su colore fut un'incone de pannu orrúbiu indurau de feta: dhu poniant in conca is féminas po is simanas de festa 4. ndi dhi depu nai de dógnia cabori! Etymon ltn. colore(m) Translations French couleur English colour Spanish color Italian colóre, colorito German Farbe.

cabóru , nm: caloru, caoru, carodu, coloru, coró Definition colora puzonarza, píbera soliana, genia de animale longu longu e fine, chentza peis e ne farrancas, chi caminat illascinandho, trisinandho a egaseogas in terra (ma che artzat fintzes in is matas) e faet is oos / min. coroitedhu; coloru puzoninu = chi si mànigat sos oos, sos puzonedhos in su nidu; serrare una gianna a coloru = afacare, tambare ma chentza la serrare bene Synonyms e antonyms colobra*, tzorompis Sentences timit is calorus chi no benit a bèni! ◊ as a papai píberas e caorus me in s'inferru! ◊ sos coloros no móssigant e, si bient zente, si fuint ◊ parit ca portu corous in brenti! Surnames and Proverbs smb: Coloru, Coloreddu Scientific Terminology anar, coluber viridiflavus viridiflavus, c. hippocrepis hippocrepis, elaphe longissima longissima, natrix maura, n.n. cettii Translations French couleuvre English grass-snake Spanish culebra Italian bìscia German Natter.

cabòssa , nf Definition carda de cropos / èssere a c. = andhados male de su bisonzu, in miséria Synonyms e antonyms apiossa, banzu 1, surra, sussa.

cabóstigu, cabóstu , nm, nf: calostu, calustu, colostra, colostru, colostu, culostra, culostru, corostu Definition late colostrinu o de casadas, su primu late chi bogat unu pegus chi at angiau, su de is primas duas dies (de colore prus pagu biancu)/ colostra de mammidha = est sa prima colostra chi bogat s'animale, sa chi portat giai innanti de angiare (ma ndhe sighit a fàere puru) Synonyms e antonyms casada Sentences casu axedu e colostu e lati po callai… Antiogu dh'ant postu po mi ndi ammachiai! ◊ a su colostru si azunghit unu pagu de sale e si faent còghere sas fitas de pane ◊ in istiu bi est su latíschidu, in ierru su late púrile, sa colostra ◊ regalau mi ant su calostu… Etymon ltn. colostrum Translations French colostrum English colostrum Spanish calostro Italian colòstro German Kolostrum.

cabósu , agt Definition nau de unu, chi tenet cabu, capia, faendho is cosas, chi giaet atentzione, chi dhas faet bene, cun incuru, chi ischit su chi faet, ite est faendho: si narat fintzes in su sensu de mannu Synonyms e antonyms abbistu, acabadu, contipizosu, fundoriau, giudisciosu | ctr. iscabadu, iscabiladu Sentences a su cumandhu mandha a su pitzinnu, za est cabosu! ◊ ite cabosa chi est custa pisedha!… 2. proite no benis tue a m’iscúdere, chi ses prus cabosu, cantu chi mandhas cussa criadura?!… Scientific Terminology ntl Etymon srd. Translations French diligent English diligent Spanish diligente Italian diligènte, consapévole, maturo German fleißig, bewußt.

cabràrgiu, cabràxu , nm: crabàgiu, crabalzu, crabàrgiu, crabarzu, crabaxu, crabazu, crapàgliu, craparju, craparzu Definition chie pastórigat su paru cràbinu, crabas / min. crabazedhu; ogu de crabàrgiu = ogru atentu meda, chi bidet o connoschet deretu (ca su crabarzu faghindhe s'ammamadura depet connòschere crabitu e craba, fizu e mama, mancari ndhe zutat dughentas) Synonyms e antonyms crabitaju Sentences at mutiu fruschiandhe che craparzu vetzu ◊ v’at crapàrgios mannos e minores ◊ su crapàgliu ghiraiat a bidha duas vias a s'annu ◊ medas craparjos aperiant e tancabant sas dies in su monte ◊ apo letu su Banzéliu candho fipo craparjedhu Surnames and Proverbs smb: Cabràrgiu, Crabàrgiu Scientific Terminology prf Etymon ltn. caprarius Translations French chevrier English goatherd Spanish cabrero Italian capraro German Ziegenhirt.

cabriòla , nf: crabiola, crabola, crapola Definition animale: anta fémina; genia de currente de linna; nau de fémina, una chi est andhariana, bagamundha Synonyms e antonyms betixedha, dama 1 / listellu, tzivina 1 Sentences sa crabola mi l'ant tenta a matzonera ◊ ite bella chi fit una crabola, làstima fit sa pedhe a l'istampare…◊ sútile e sica fit che canna, lezera e lestra che crabola 2. is crabiolas sunt sos currentes chi si ponent subra de sas bigas pro pònnere sa canna in sas caberturas Surnames and Proverbs smb: Craboledda Scientific Terminology anra, cervus dama dama Etymon ltn. capreola Translations French daine English doe Spanish gama, dama Italian dàina German Damkuh.

cabriólu , nm: crabiolu, crabiou, crabolu, craboru, crapolu, cravolu Definition genia de animale areste, ma timerosu e de índula bona, de sa mannària de una craba, a corros mannos (su mascu) coment'e a cambu ispartziu in cambos prus piticos, a puntas ladas meda, chi perdet e torrat a bogare dónni'annu; unu tempus si ndhe agataiat medas in Sardigna, ma in is úrtimos duos séculos che dh'ant ispérdiu: como funt torrandhodhu a pesare / no giúghere fele che su crabolu = no sentire ódiu nudha, èssere bonu che a su pane Synonyms e antonyms anta 1 / cdh. caprolu Sentences est lezeri che crabolu ◊ unu tempus brincaias che crabolu ◊ sos cassadores bideint unu crabolu ma no bi la fateint a lu tènnere Surnames and Proverbs smb: Cabriolu, Caprolu, Crabolu, Crapolu Scientific Terminology anra, cervus dama dama Etymon ltn. capreolus Translations French daim English fallow-deer Spanish gamo Italian dàino German Damhirsch.