aozàdu , pps, agt Definition
de aozare; chi at postu ógiu, chi est grassu; nau de sa nughe bècia, chi est contomosa, at pigau sabore légiu; nau de su trigu, chi est guastu de s'umidore, addulliu
Sentences
ammustrant a minispreju su vívere aozadu de sa zente
Translations
French
replet
English
fat
Spanish
gordo
Italian
pìngue
German
fett.
aozàre , vrb Definition
pònnere ógiu; nau de sa nughe, essire contomosa (candho est passada, bècia de un’annu); nau de su laore o de s'erba, andhare male po su istare a tropu isciustos e, segundhu su logu, dhu narant fintzes po acapiare sa bide noa créschia meda
Synonyms e antonyms
aogire,
ingrassai
| ctr.
isozare
3.
nois semus irmamandhe e aozandhe totu paris, lah! ◊ est aozandhe sa bide a bilighinzu
Etymon
srd.
Translations
French
engraisser
English
to fatten
Spanish
engordar
Italian
impinguare
German
dick werden.
aozàre 1 , vrb Definition iscagiare de sa basca, tènnere basca meda Etymon srd.
apabaglionàre , vrb: apabiglionare Definition
pònnere su pabaglione (a su letu); prus che àteru nau de unas cantu cosas (bide, laore) chi creschent meda e a cracu / letu apabiglionadu = chi li ant postu su pabaglione, serradu e cuguzadu a bardachinu
Synonyms e antonyms
impabiglionare
/
abbudatzare
/
intibbiri
2.
su trigu si ch'est apabiglionadu
Etymon
srd.
Translations
French
devenir touffu
English
to thicken
Spanish
tupir,
espesar
Italian
infoltire
German
dicht werden.
apàbas , avb: apalas Definition a palas: in daesegus, a sa parte de asegus Synonyms e antonyms acoacò, addaesegus, addaredhu, aissegus, impalas, incuadas, insegus | ctr. addaenanti, ainnanti, ananti Etymon srd.
apabassadúra , nf: apapassadura Definition su apabassare Synonyms e antonyms apapassada Etymon srd.
apabassài, apabassàre , vrb: apapasciare,
apapassare,
pabassai Definition
nau de frutuàriu, fàere o essire a pabassa
Synonyms e antonyms
acalamai,
ammustiai,
irmurtire
/
apilardae
Etymon
srd.
Translations
French
se flétrir
English
to wither
Spanish
pasar
Italian
appassire
German
verwelken.
apabassinàre , vrb: pabassinare Definition fàere a pabassinu, sicau che pabassinu Etymon srd.
apabaulàdu , agt Definition chi est in colore de pabaule, orrúbiu meru Synonyms e antonyms arrujatzau Sentences zughet sa cara apabaulada de s'iscurrizu Etymon srd.
apabedhàu , agt Definition chi portat pabedhas, is singiales o marcos chi abbarrant in sa pedhe de una segada, de una fruschedha, de sa pigota sanada / perdas apabedhadas = totu sinzadas a fortza de bi colare Synonyms e antonyms sinzadu Etymon srd.
apabiglionàre apabaglionàre
apachiàda , nf Definition su apachiare Synonyms e antonyms asseliada Etymon srd.
apachiadòre , nm: apaghiadore,
apaxiadori,
apaxiaroi Definition
chie ponet paghes; nau de meighina, chi apàxiat, faet s'efetu de asselenare, asseliare
Synonyms e antonyms
apagliatore,
paxieri
/
asselieri
| ctr.
atzitzadori,
aunzadore,
cuvusionista
Sentences
ómine no bi ndhe at mezus de custu: de dogni lite est s'apaghiadore ◊ as donau boxi a anninnias apaxiadoras po pipius iscinitzosus (S.Mossa)
2.
fut trummentendi ma est benniu su dotori, dhi at donau s'apaxiaroi e si est fíncias drommiu
Etymon
srd.
Translations
French
réconciliateur
English
reconcilier
Spanish
pacificador,
mediador
Italian
pacificatóre
German
Friedensstifter.
apachiadúra , nf: apaghiadura,
apaxiadura Definition
su pònnere paghes, su torrare in paghe
Synonyms e antonyms
apàchiu,
apaxiamentu
Sentences
issa no cheret sighire cun sas brigas e cun sas apaghiaduras!
Etymon
srd.
Translations
French
réconciliation
English
reconciliation
Spanish
pacificación
Italian
pacificazióne
German
Befriedung.
apachiàre , vrb: apaghiare,
apagiai (a-pa-gi-a-i)
apagiare 1 (a-pa-gi-a-re)
apaxiae,
apaxiai,
apaxiari Definition
pònnere paghes, in paghe, fàere sa paghe, torrare in paghe; istare o abbarrare sériu, selenu, pònnere o istare in asséliu, lassare s'arrennegu / apachiare s'istògomo = papai calincuna cosa po allebiai su fàmini; apagiai su siri = passare su sidi
Synonyms e antonyms
apracimai
/
abbacai,
abblandai,
abbonantzai,
abboniri,
achedare,
allebiae,
ammellare,
apaghizare,
apasaogare,
apolgiai,
assebiai,
asselenare,
assussegai,
illebiare,
illenare
Sentences
si ti arregordas chi fradi tuu est inchietu contras de tui, lassa inguni su donu tuu e curri prima a ti apaxiai cun fradi tuu (Ev)◊ a issu dhu cicant po apaxiari is certus
2.
sos astores isprammant sas chedhas apaxiadas ◊ prendha mala cussu pitzocu: no l'apàchias mai! ◊ cantos bellos mi apàghiant sa mente ◊ apàghia sos coros, beneighe dogni amore! (A.Casula)◊ mi apàchio pessandhe chi mi cheres bene ◊ canno si dh'ant fatu a cumprènnere za s'est apaghiadu ◊ si ses arrenegau ge ti as a apaxiai! ◊ no si apàxiat s'istrasura e su bentu trogomíngiat is trigus
Etymon
srd.
Translations
French
réconcilier
English
to reconcile
Spanish
reconciliar,
tranquilizar
Italian
pacificare,
riconciliare,
tranquillizzare,
acchetare
German
versöhnen,
beruhigen.
apachiéri , nm: paxieri* Synonyms e antonyms apachiadore, apagliatore | ctr. aunzadore, cuvusionista.
apàchiu , nm: apàxiu Definition su apachiare, su istare in asséliu Synonyms e antonyms apachiadura, apaxiamentu Sentences cussu no tenet apàchiu Etymon srd.
apadentài, apadentàre , vrb Definition pònnere o intrare is procos o àteru bestiàmene a su padente, a su cumonale, po dhos lassare a pàschere Synonyms e antonyms | ctr. ispadentare Etymon srd.
apadezonàdu , agt, nm: padezonadu Definition chi est che una padezone (padedha pitica), de figura Synonyms e antonyms padezonatu Etymon srd.