Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acontèssere, acontèssi, acontèssiri , vrb: acuntèssere, acuntessi, acuntèssiri, cuntessi Definition su si fàere o bènnere de sa cosa, de is fatos, de is chistiones, siat bolendho e siat mescamente desesi, a solos, sentza bòllere Synonyms e antonyms acadessi, capitai, costare 1, cumbinare, incapitae, sucèdere Sentences a su mellus ómini puru podit acuntèssiri de pèrdiri s'alientu ◊ no si acuntessat de bociri! ◊ chi dh'apu fatu una borta, no mi at a acuntessi sa de duas! ◊ at a acontèssiri a mei su chi est sutzédiu a is àterus ◊ lah chi no ti torrit a acuntessi! ◊ comente podet acuntèssere a bogare mintzídios?! Etymon spn. Translations French se passer, arriver English to happen, to occur Spanish acontecer, suceder, pasar Italian avvenire, accadére, succèdere German geschehen.

aframicosadòre , agt Definition chi mantenet s'àteru a fàmine Etymon srd. Translations French affameur English starver Spanish quien hace pasar hambre Italian affamatóre German Aushungerer.

aframicosàre , vrb Definition mantènnere, lassare o istare a fàmene Synonyms e antonyms aframicare, ammiserae, arremitanare Etymon srd. Translations French affamer English to starve (out) Spanish hacer pasar hambre, hambrear Italian affamare German aushungern.

afràmicu , nm: fàmigu Definition su mantènnere, lassare o istare a fàmene Synonyms e antonyms aframicosamentu Etymon srd. Translations French privation de vivres English starving Spanish el hacer pasar hambre Italian affamaménto German Aushungerung.

afutíre, afutíri , vrb rfl Definition lassare cúrrere, lassare andhare, pigaresidha a pagu incuru, no fàere contu de sa cosa, de un'ofesa, de una chistione Synonyms e antonyms impipai 1, importai, incodiare, strafudhai, strufudhire Sentences si ndhe afutit de contes e de barones! ◊ medas de sas lezes si ndhe afutint ◊ proat gustu a minter su didu in sa ferida afutèndhesi de su dolore de su malàidu ◊ is mortus abarrant mortus e no dhis intrat prus nudha: afutassindhi! (A.Garau) Etymon srd. Translations French s'envoyer, s'en ficher (vulg.) English not to give a fuck Spanish pasar de Italian fregàrsene, fóttersene German pfeifen auf.

agganíre , vrb Definition batire o pònnere gana, prus che àteru de papare Synonyms e antonyms irfamigare, sciamigai Etymon srd. Translations French affamer English to starve Spanish hacer pasar hambre Italian affamare German aushungern.

apabassài, apabassàre , vrb: apapasciare, apapassare, pabassai Definition nau de frutuàriu, fàere o essire a pabassa Synonyms e antonyms acalamai, ammustiai, irmurtire / apilardae Etymon srd. Translations French se flétrir English to wither Spanish pasar Italian appassire German verwelken.

aporríre , vrb: aporriri, porrire* Definition giare calecuna cosa a unu chi si portat acanta, candho no dhue lompet a si dha pigare issu etotu o est un’istràngiu; fintzes giare a ischire una segurtade, una nova / cong. 2ˆ p. sing.: apòrgiast Synonyms e antonyms apòrrere, apurriai, dare, donai / nàrrere Sentences aporridhi una cadira, a gomai! ◊ aproxat unu billetu! ◊ pònedi in cue ca custa cosa ti l'aporro deo! ◊ da’ue ses apórrimi sa manu! ◊ su didali ti dh'apòrgiu dèu ◊ no dhi apòrgiasta feli comenti ant fatu a Cristus! 2. addaghi li ant aporridu sa segurtàntzia ndh'est bénnidu isartigadu fatu! ◊ mi ant aporridu chi sa robba mia la tenent tancada in tale logu Etymon Translations French passer, rapporter English to hand, to refer Spanish pasar, alcanzar, referir Italian pòrgere, riferire German reichen, berichten.

passàe , vrb: passai, passari, passare Definition in su sensu de su movimentu, andhare de unu puntu, de unu logu, de unu tretu a un'àteru, de una parte a un'àtera; in su sensu de su tempus, menguare, bènnere mancu, ispaciare una dura (e, coment’e nm., su tempus de sa vida), o fintzes impreare su tempus; acabbare, tènnere acabbu; nau de frutos, ispaciare su sabore bonu, èssere fora de su méngius tempus po dhos papare; fàere acabbare ccn. cosa / ger. passenno Synonyms e antonyms cobai, sciadhie / èssere, nàrrere | ctr. abarrai, durai, firmai Idioms csn: fàghere a su passa passa = chi che passat una, duas, tantas bortas fintzas chi una cosa si irméntigat; passai de conca = essire de conca, irmentigare; passai su trigu in ciuliru = fàghere in chiliru; passare ora = abarrai aici, sentza de fai nudha, a chistionu; passa die bona! = itl. buona giornata!; passare maladia (nadu sempre pro tempus passadu)= àere tentu maladia; passat goi e goi… = est cumbinadu chi..., est acontéssiu ca…; passare sa veridade a unu = nàrriri, contai sa beridadi; passai in palita = arrebbussai; passare su fàmine, su sidi, su fritu = catzare su fàmine, su sidi, bogare su fritu; passa passendhe = in passera, in su tempus e in su logu chi unu colat Sentences at passau s'arriu a cuadhu ◊ est passau su trenu ◊ sa luxi passat in is isperraduras ◊ me in sa fentana oberta passat su bentu ◊ in cussa carrela non bi passat màchinas ◊ Fulanu candho beniat a bidha passaiat in domo pro nos saludare ◊ pro intrare a binza tocaiat de passare in logu anzenu ◊ – Bistu m'eis a fillu miu? – Unu innòi ndi at passau! 2. mi nc'est passau su tempus ◊ ierru malu eus passau ◊ babbu in binza passaiat su tempus curendhe sos fundhos ◊ at passau sa noti sentza de dormiri ◊ sa maista est abarrara atenta ascurtendi cumenti dognunu at passau is vacantzas ◊ Tamasu iat passau annus medas de trabballu grai e sacrifítzius mannus 3. li at dadu malu passare 4. sa fruta candu si passat si púrdiat ◊ cussa petza est passada: est cumentzendi a fragai ◊ custa cosa ch'est passada a fogu ◊ sunt passendhe a fogu sos sartos 5. bufa su gafè ca ti passat su sonnu! ◊ chi ti pongu manu a pitzus, piciochedha, ti passant is ischinnitzus e totu sa furighedha! ◊ sa limonada passat is cursus ◊ no istes a su assaza assaza, ca ti che passat sa gana! ◊ passau austu, passat sa basca meda ◊ su dolore no mi est passadu ◊ cussa cuntentesa mi agguantaiat pagu, beniat semper carchi cosa a mi la fàghere passare ◊ passa passendhe, candho recuiat, cussu si che furaiat sempre carchi cosa 6. fàghela como, cussa cosa, ca faghet a su passa passa e ti ndhe irméntigas! ◊ m'abbàida, ca nachi faghia cudhu cumandhu: at fatu a su passa passa e so ancora gai! ◊ ti fato passare sa beridade ◊ mi at passau totu cussu chi mi est sutzédiu ◊ iscat chi passat custu, custu e cust'àteru: eco tota s'istória! 7. a tibi ti passat totu, ca ses ricu! ◊ a isse za li passat, si fintzas faedhat male, ca est criadura 8. cussu est gai ca at passadu sa melinzite ◊ de candho at passadu cussa maladia, bene cun bene no bi est sanadu prus ◊ mischinu, dh'ante fatu presoneri e nd'at passau de fàmene e fritu!… Etymon ltn. passare Translations French passer English to pass Spanish pasar, transitar Italian passare, transitare, trascòrrere German durchgehen, vorbeigehen, vergehen, verbringen, verderben.

probassài, probassàre , vrb: propassai, propassare Definition andhare prus ainnanti de un'àteru (gente, logu, cosa, tempus o àteru) Synonyms e antonyms acabulare, cobai, isazerare, isigolare | ctr. ammoderai Sentences su tallu passat in bidha, propassat su ponti e sighit andai a innantis Etymon ctl., spn. propasar Translations French dépasser English to go beyond Spanish superar, pasar Italian oltrepassare, sorpassare, superare German übersteigen, überschreiten, überholen.

strafudhài , vrb: strufudhai Definition importaresindhe, de sa cosa, lassare istare chentza ndhe fàere contu Synonyms e antonyms afutire, impipai 1, strufudhire Sentences si ndh'est strufudhau Translations French se ficher de English not to care Spanish pasar, tener sin cuidado Italian infischiarsi German pfeifen auf.

strufudhíre , vrb Synonyms e antonyms afutire, impipai 1, strafudhai Translations French s'en ficher English not to give a damn Spanish pasar Italian fregàrsene German pfeifen (auf).

sucèdere , vrb: sucèdiri, suceri, sunsèdere, suntzedi, sussedi, sussèdiri, sutzèdere, sutzedi, sutzèdiri Definition su capitare de is cosas e fatos chentza dhu bòllere ccn.: vrb. intransitivu, ma si su sugetu no est precisu, in is tempos cumpostos podet pigare su ausilàriu àere Synonyms e antonyms acadessi, acontèssere, capitai, cumbinare, incapitae Sentences ma ita totu est sussedendu? ◊ su chi no sucedit in chentu annos sucedit in d-un'ora ◊ ite bi at sutzessu in sa cussorza?◊ po si èssi azardau de fai is tres missas at sucédiu in issa tres cosas de ispantu (R.Pani Murgia)◊ ite ist sunsedendho inongi?!◊ fiza mia, ite t'at sutzessu? ◊ una dí iat sutzédiu una cosa unu paghedhu istrama (M.Porru)◊ si fiat abarrara in domu, totu custu no fiat sucériu!◊ eite at sussédiu? Etymon itl. Translations French se passer, arriver English to happen Spanish pasar, ocurrir Italian succèdere German geschehen.