códia , nf Definitzione
una genia de resídiu, cosa chi si coígiat, chi si lassat acoa, ma nau prus che àteru in su sensu de cosa chi unu, cun malítzia, no narat o no bolet nàrrere po pigare s'àteru a trampa, o fintzes improdhu in su trebballu, cosa fata male; dhu narant fintzes a su dimóniu
Sinònimos e contràrios
cóntia,
magna,
rusa,
trampa
/
demóniu,
coedhu
Maneras de nàrrere
csn:
èssere a códias = tirai acoa, a longas, istare a úrtimu; àere códias = èssiri malu, trasseri; èssere, istare a borta códia = comente e oretendhe pro fàghere male a ccn.; torrare a borta códia = torrare in àteru mamentu a unu logu, a s'acua, pro bi fàghere dannu, a ndhe furare cosa, e gai; sighire sas códias a unu = agatàreli e bogarendheli sas iscusas, sas mendheas, sas trassas chi chircat de cuare, connòschere sas intessiones pagu bonas chi tenet; fàghere códias che a su matzone = zúghere filedhos che a su grodhe
Frases
peri su babbu at bufonau su fizu prus mannu ca fit galu a códias a si cojubare ◊ in su traballu fint a códias ca su tempus si fit iscontzu
2.
si no est istirau a minore, s'ómine torrat a risu, sa gana li sichit sas códias ◊ cussu si no bi lassat sa códia, in su tribàgliu, no est cuntentu!…◊ lassa sas códias e faghe sa cosa comente tocat! ◊ sa veridade no la càmbias cun sas códias, no!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Codias
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
prétexte,
duperie,
ruse
Ingresu
pretext
Ispagnolu
reticencia
Italianu
astùzia,
pretèsto,
gherminèlla
Tedescu
List,
Ausrede.
estremagiógu , nm Definitzione
cosa chi si cuncordat o trassat po pigare o bínchere a ingannu a ccn.
Sinònimos e contràrios
abberintu,
cadràbula,
cumpoltura,
imbovu,
ingànniu,
tràglia,
tramòglia,
trampa,
trapassa,
transa,
trastamèngia,
treta,
troga
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
stratagème
Ingresu
stratagem
Ispagnolu
estratagema,
ardid
Italianu
stratagèmma,
intrallazzo
Tedescu
List,
Rank.
inghénia , nf Definitzione
cosa chi si faet cun trassa, a ingannia
Sinònimos e contràrios
afrascu,
cumpoltura,
estremagiogu,
imbodhicu,
imbovu,
imbusta,
ingànniu,
scapadóriu,
trampa,
troga
Frases
fint tempos de abbolotos e de inghénias chentza cabu perunu (G.Fiori)◊ siat acabbada s'inghénia!
Ètimu
spn.
ingenio
Tradutziones
Frantzesu
subterfuge,
duperie
Ingresu
trick
Ispagnolu
embrollo
Italianu
sotterfùgio,
imbròglio
Tedescu
List,
Betrug.
irbírgu , nm: irvirgu Definitzione
cosa chi si faet unu pagu a ingéniu e a ingannu, a bisura de iscusa / imbentare, bocare irbirgos = bogare iscusas
Sinònimos e contràrios
estremagiogu,
imbentu,
ispediente,
trastamèngia,
troca
Frases
carchi irbirgu tocat puru de bocare pro campare ◊ sos ricos irfundhaos no ischint s'irbirgu de bocare ◊ sa sorte bocat irbirgos de cada zenia ◊ ant bocau a campu milli irbirgos pro rèndhere sa bida prus a códomu ◊ su traballu de s'onorèvole fit fàtzile: bastabat de bocare s'irbirgu de si mantènnere sa cadira ◊ l'at collonau chin d-un'irbirgu ◊ at contau sa beridade ca no podiat imbentare carchi irbirgu
Tradutziones
Frantzesu
stratagème,
subterfuge,
expédient
Ingresu
stratagem
Ispagnolu
escapatoria
Italianu
stratagèmma,
sotterfùgio,
espediènte
Tedescu
List,
Kniff.
pinníca, pínnica , nf: pinnicra,
pinniga,
pínniga,
prinniga Definitzione
genia de addopiadura chi si faet de calecuna cosa a pígiu (es. orrobba, paperi) o chi faet a tròchere, e sa síngia puru chi abbarrat (fintzes in sa pedhe: es. in sa manu, bene ladinas in sa pranta); crispa, piega fata apostadamente, pigione o gaja pitica e a cracu chi si faet de longu a una gunnedha o àteru bestimentu; in cobertantza, manera de fàere pagu límpia, unu pagu a ingannu, faendho a crèdere una cosa po un'àtera, a trassa / portai pinnicas che su centubilloni = zúghere filedhos, èssere totu trassas
Sinònimos e contràrios
igrispa,
incorta,
incrispa,
intavella,
ispunza,
pígia 1,
pizigone,
tabella,
tzimpíniga
/
astrúscia,
filedhos,
malíscia,
transa
Frases
zughet sa cara totu pínnigas ◊ cussu no bolit pinnicas in sa brenti, e papat!
2.
cussu portat pinnicas prus de su tiau ◊ cussu portat pinnigas prus de su centubigionis! ◊ ti nd'isciollu is pinnicas, si pigu su bastoni!
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
pli,
ride,
astuce,
subterfuge (fig.)
Ingresu
fold,
trick
Ispagnolu
pliegue,
ardid
Italianu
pièga,
astùzia,
sotterfùgio
Tedescu
Falte,
List,
Ränke.
trastamèngia , nf, nm: trestamméngiu Sinònimos e contràrios
estremagiogu,
irbirgu,
treta
/
cdh. trastacemu
Frases
ndi fiat essiu de presoni po una trastamèngia de s'abbogau
2.
a su pipiu dhi fait su chirighitu a croxu de pei po fai trestammèngius e arrí a iscracaxus (Fr.Onnis)
Ètimu
itl.
Tradutziones
Frantzesu
stratagème
Ingresu
stratagem
Ispagnolu
estratagema
Italianu
stratagèmma
Tedescu
List.