alluinaméntu , nm Definitzione su alluinare, su bíere una cosa po un'àtera unu pagu coment'e intzurpaos Sinònimos e contràrios alluinu, illughinadura, illúghinu Frases ma est própiu aici, su chi seu biendi, o est totu un'alluinamentu? Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu éblouissement, manigance Ingresu dazzling, trick Ispagnolu deslumbramiento Italianu abbagliaménto, raggiro Tedescu Blendung, Betrug.

ancàda , nf: ancara Definitzione coment'e posta de sa camba po fàere orrúere a unu, nau in su sensu de fàere calecuna cosa chi no andhat bene, atzione de piciochedhu malu fata, si no própriu po su malu, chentza pentzare a su male chi ndhe podet bènnere / dh'eus fata s'ancara!… = a l'amus fatu s'inzertu!…, male pro nois est istadu!, aus ibballiau Sinònimos e contràrios aconcada, piciocada, pitzinnada Frases ita chi iast fatu s'ancara de dh'isposai, nd'iast a portai de corrus!…◊ ge dh'eus fata s'ancara cojendusidha!…◊ no mi netzas ca as fatu cuss'ancada, de àere pérdiu su dinare! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gaminerie Ingresu childish trick Ispagnolu chiquillada Italianu ragazzata Tedescu Kinderei.

briconàda , nf Definitzione atzione de arga de muntonàrgiu, de gente farabbuta Sinònimos e contràrios arrantzada Tradutziones Frantzesu coquinerie, friponnerie Ingresu roguish trick Ispagnolu cochinada, guarrada Italianu bricconata Tedescu Gaunerei.

brugliàre , vrb: brullai, brullare, brullari, burlai, burlare, burulare Definitzione nàrrere o fàere brullas, pigare a brullas, siat po erríere e siat, fintzes, po nàrrere calecuna cosa chi si tenet duritu a nàrrere Sinònimos e contràrios bufonai, brulletare, chestiare, ciascare, ischeltiare Maneras de nàrrere csn: brulla brullendhe… s'ogru boghendhe = fàghere brullas chi ofendhent, chi faghent dannu; b. a unu = leàrelu a brullas pro l'allegrare, pro lu fàghere a ríere, pro l'istraviare candho est tropu orioladu; cun santos e cun macos no cheret chi si bi brullet = is santus ca meressint arrispetu, is macus ca no cumprendint Frases cun su tiau no boit a brullai! ◊ torraiant a su rivu ridenne e brullànnesi ◊ invece de ti ndhe burulare, míntemi in parte de sos milliones! ◊ cun macus e cun santus no fait a brullai ◊ no mi brulles ca ndhe apo pagu gana! ◊ issu fut ferenau, ma is amigos no dhu lassànt un'iscuta chentza dhu brullare Tradutziones Frantzesu railler, plaisanter Ingresu to play a trick Ispagnolu bromear Italianu burlare Tedescu verspotten, aufziehen.

ciacotài, ciacotàre , vrb: tzacotare Definitzione istare a ciacotos, pigandho a befa, a brulla a ccn., foedhare tanti po istare a chistionu Sinònimos e contràrios befai, bufonai, ciascare, ciascotare Frases divertide ballendhe e ciacotendhe totu umpare Ètimu spn. chacotear Tradutziones Frantzesu railler Ingresu to play a trick Ispagnolu mofar Italianu burlare Tedescu verspotten.

frandhígu , nf, nm: frandiga, fràndigu, frandigu, frànnigu Definitzione cosa chi si narat o si faet a s'àteru pigandhodhu cun delicadesa, coment'e ammostandhodhi amore (fintzes si no sèmpere po su bonu) Sinònimos e contràrios acasàgiu, cocoilledha, frandigadura, improsu, inzamu, losinga | ctr. ameletzu, amminetu, meneta Frases fiant po issa denghis e frandigas a totu fai (R.Spissu)◊ no mi ndi andu sentza de su dinai chi mi depit: no mi ndi fatzu nudha de is frandigus suus! ◊ fustei est sempri cun custus frandigus de… cú! ◊ luegus curriat fendimí frandigu, si trantzemu is passus fiat avatu miu ◊ a issu ni frandigus ni amaletzus fiant arrenéscius a nci dhu scadhiai (F.Carlini) Sambenados e Provèrbios prb: mellus su strúlliu de sa mama chi no su frandigu allenu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu flatterie, manigance Ingresu blandishment, trick Ispagnolu lisonja, embaucamiento Italianu lusinga, blandìzie, raggiro Tedescu Verlockung, Hintergehung.

futíre, futíri , vrb Sinònimos e contràrios cadhicare, codhai, fútere*, zúchere / ingannai 2. tzertos istudiados bi sunt pro futire leges e cristianos! ◊ chi sa muzere lu fit futendhe fit in buca de totu sa bidha: ma cun chie? ◊ servint in dogni tempus su potente futendhe chena iscrúpulos sa zente Tradutziones Frantzesu embobiner, foutre Ingresu to fuck, to trick Ispagnolu joder Italianu raggirare, fóttere Tedescu bumsen, betrügen.

imbalaucàre , vrb Definitzione pigare a trampa, a ingannia Sinònimos e contràrios abbovai, abbuvonare, coglionai, imbovai, imbreculai, improsae, incapiare, ingiomare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu embobiner Ingresu to trick Ispagnolu engatusar, embelecar Italianu abbindolare Tedescu betrügen.

imbentória , nf Sinònimos e contràrios abbisu 1, imbentu Frases custa est s'úrtima imbentória a fragu de autonomia (A.Cannas) Tradutziones Frantzesu idée, trouvaille Ingresu trick Ispagnolu invento, idea genial, expediente Italianu trovata Tedescu guter Einfall.

imbústa , nf Definitzione cosa chi si faet o chi si narat a ingannu Sinònimos e contràrios abberintu, camorra, farrassa, imbovu, impastufu, ingànniu, inghénia, inzamu, troga Frases bos ant proadu s'imbrollu e s'imbusta: ite bregunza no bos paret custa in cudhos logos chi l'ant a ischire! (B.Sulis) Tradutziones Frantzesu duperie, manigance Ingresu deception, trick Ispagnolu embuste Italianu raggiro, inganno Tedescu Betrug.

inghénia , nf Definitzione cosa chi si faet cun trassa, a ingannia Sinònimos e contràrios afrascu, cumpoltura, estremagiogu, imbodhicu, imbovu, imbusta, ingànniu, scapadóriu, trampa, troga Frases fint tempos de abbolotos e de inghénias chentza cabu perunu (G.Fiori)◊ siat acabbada s'inghénia! Ètimu spn. ingenio Tradutziones Frantzesu subterfuge, duperie Ingresu trick Ispagnolu embrollo Italianu sotterfùgio, imbròglio Tedescu List, Betrug.

inghiràre , vrb: inghiriare, ingiriai, irghiriare Definitzione pònnere in mesu una cosa o a unu (fintzes po dhu cassare, po dhu bínchere de ccn. manera) o istare a inghíriu, passare a inghíriu; fàere su giru, passare de un'àtera parte po lòmpere a unu tretu, a unu logu; abbarrare andhandho e torrandho, in giru, po bíere, o fintzes perdendho tempus Sinònimos e contràrios acircai, afurriare, arrodeare, incircai, mobietai, vorriare, zirare / aggrucare, atraessare, inghiriotare Frases falat sa néula de sa sorte inghirandhe sas élighes ◊ sa tràbila de s'impinnu l'at fata inghiriare a intundhu de sa créjia ◊ burrincu est abbituau a ingiriai in sa mola ◊ si ant inghiradu a nois in mesu ◊ sa famíllia s'inghiriabat su focu ◊ los at inghiriados su fogu, azummai che los aiat brusiados in mesu ◊ si l'ant inghiriadu fintzas chi che l'ant cumbintu ◊ fit fachendhe carchi zestru chin sas manos irghiriandhe a fúrriu de su fochile ◊ sos carabbineris l'ant inghiriadu e tentu ◊ soe afrebbada: mi depet èssere inghiriandhe s'ifruéntzia!◊ a s'impudhile nos fit inghiriandhe su sonnu 2. bae e inghíria ca inoghe no faghet a colare! ◊ sa carrela fit irfossada, no faghiat a colare e semus inghiriados de s'àtera bandha 3. in su monte ant cumintzau a inghiriare pro godire s'àghera frisca ◊ a su síndhigu li ant fatu inghiriare totu s'iscola noa ◊ su logu inghiriadilu totu a bídere si est bonu d'erba! ◊ ite ses inghiriendhe ancora inoghe e no andhas a su cumandhu?! ◊ bi lis namus e mutu: abbite istamus inghiriendhe?! 4. gei ndi at a portai de àngius ingiriaus, cussu, candu at a morri!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu entourer, faire le tour Ingresu to surround, to trick, to do one's rounds, to search Ispagnolu rodear Italianu circondare, attorniare, contornare, circüire, fare il giro, perlustrare Tedescu umgeben, umringen, umgarnen, umlaufen, absuchen.

pinníca, pínnica , nf: pinnicra, pinniga, pínniga, prinniga Definitzione genia de addopiadura chi si faet de calecuna cosa a pígiu (es. orrobba, paperi) o chi faet a tròchere, e sa síngia puru chi abbarrat (fintzes in sa pedhe: es. in sa manu, bene ladinas in sa pranta); crispa, piega fata apostadamente, pigione o gaja pitica e a cracu chi si faet de longu a una gunnedha o àteru bestimentu; in cobertantza, manera de fàere pagu límpia, unu pagu a ingannu, faendho a crèdere una cosa po un'àtera, a trassa / portai pinnicas che su centubilloni = zúghere filedhos, èssere totu trassas Sinònimos e contràrios igrispa, incorta, incrispa, intavella, ispunza, pígia 1, pizigone, tabella, tzimpíniga / astrúscia, filedhos, malíscia, transa Frases zughet sa cara totu pínnigas ◊ cussu no bolit pinnicas in sa brenti, e papat! 2. cussu portat pinnicas prus de su tiau ◊ cussu portat pinnigas prus de su centubigionis! ◊ ti nd'isciollu is pinnicas, si pigu su bastoni! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pli, ride, astuce, subterfuge (fig.) Ingresu fold, trick Ispagnolu pliegue, ardid Italianu pièga, astùzia, sotterfùgio Tedescu Falte, List, Ränke.

pitzinnàda , nf Definitzione cumportamentu, atziones, fàeres, fatas de pitzinnos, de piciochedhos Sinònimos e contràrios ancada, piciocada, pisedhada Frases cantas pitzinnadas in sa carrela! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gaminerie, enfantillage Ingresu boyish trick Ispagnolu chiquillada Italianu ragazzata Tedescu Kinderei.

tetulía , nf: titulia Definitzione brutore, brutesa, ma nau mescamente po cosas e atziones malas, fintzes cosighedha de nudha, de pagu contu: in cobertantza, gente mala, nau a disprétziu Sinònimos e contràrios brutore, cadhossímini, cadràngia, lorra, muga / ignagnaria Frases in mesu de sa brutura o tetulia che pones a crochire sa utina…◊ su chi bos batint a dommo sunt titulias de che fulliare! ◊ tue ses unu muntonarju de titulia! ◊ cussu no fachet titulias che custa, a bochire ◊ aiat comintzau a fàchere titulias mannas garrigàndhesi paritzas pedhes ◊ incurdiolaos de su bíssiu, fachent calesisiat titulia ◊ custos pitzinnos mànicant titulias ◊ no so eo chi ti ndhe ceno sa vidha chi faches titulias! ◊ cussu est un'ómine puliu: de titulias no ndhe li àrtziat a conca! (G.Chironi)◊ tantu po lu cuntentare li at comporau una tetulia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu saleté Ingresu dirt, dirty trick Ispagnolu porquería Italianu porcherìa Tedescu Schweinerei.

tramòglia, tramòja, tramòlla , nf: tremoja Definitzione cosa chi si faet a ingannu de s'àteru; fintzes chie acostumat a ingannare s'àteru Sinònimos e contràrios abberintu, afrascu, cumpoltura, estremagiogu, imbovu, ingànniu, mangorra, tràglia, tramperia, troga / tramperi, trasseri Frases sas tramojas de sas lezes ◊ cussa tramoja no bi lis ischiat neunu, in sa Comune Ètimu spn. tramoya Tradutziones Frantzesu fraude, piège Ingresu trick Ispagnolu fraude, trampa Italianu fròde, tranèllo Tedescu Betrug, Falle.

trampài , vrb: trampare Definitzione odringiare o fàere trampas, pigare a ingannu Sinònimos e contràrios abbovai, coglionai, colovrinare, imbusterai, imbuvonare, ingannai, ingheniare, istusciare, mariolare, stafai 1, trambollai, trapulare / trampistare, tramputzare Maneras de nàrrere csn: trampare su tempus = chircare de che colare su tempus cun ispedientes, male comente si podet, o fintzas pretenindhe de fàghere su chi… no faghet!; genia de annomíngiu: Trampasusole Frases su malu pagadore tenet s'abbitúdine de trampare ◊ in su denuntziare trampant a mesapare servèndhesi de cifras piús minores ◊ no ti fides de cussu, mighi ti trampat! 2. cun sas provistas chi tenet che trampat su zerru ◊ a s'edade nostra, goi betzos, no s'ischit comente che trampare sa die ◊ oto séculos ritzu, custu castedhu trampat su tempus resistendhe ancora Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu escroquer, tromper Ingresu to trick Ispagnolu estafar Italianu truffare Tedescu betrügen.

«« Torra a chircare