cincidhósu , agt Definitzione chi faet o bogat ischintídhias Sinònimos e contràrios cisposu, ischinditeri, ischintidhosu, scincidhosu Frases su celu a colori de prumu, che unu crabetori mannu chi acovecat una pingiada budhendi de tempus malu, si fait acostai ancora de prus a su fogu crispu e cincidhosu (P.Pisu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu étincelant Ingresu sparkling Ispagnolu chispeante Italianu che fa scintille Tedescu funkelnd.

cóghinu , nm Definitzione dispraxere serrau chi faet andhandho e creschendho Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu grand chagrin, grosse peine Ingresu inexplicable increasing sorrow of the soul Ispagnolu pesar Italianu dispiacére inspiegàbile che va in crescendo Tedescu unerklärbarer wachsender Gram.

cogúzu , nm: cucuzu, cuguzu Definitzione totu su chi serbit a cuguzare, ammontare, fintzes a bestire; in su foedhóngiu, cosa nada in cobertantza, chi no si cumprendhet luego; genia de fogighedha o camisa chi portant imbodhigada is granos de una css. ispiga, e fintzes su granu etotu imbodhigau / faedhare in cuguzu = fuedhai in crobetàntzia, de una manera chi no si cumprendhet dereta, de pàrrere una cosa candho est un’àtera Sinònimos e contràrios acavannu, ammuntolzu, assacarru, coberta, cucutzura, cubutóngiu, cugutzadorza, cugutzóngiu, cuzicura, incarralzu / crobetàntzia Frases faghendhe de su letu sa grabbada a coguzu li ponet sa banita, a istèrrere li ponet sa fressada! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couverture, tout ce qui sert à couvrir Ingresu covering Ispagnolu cobertura Italianu copertura, tutto ciò che serve a coprire Tedescu Decke.

covacúra , nf Definitzione totu su chi si podet pònnere a covecu, po ammontu a calecuna cosa Sinònimos e contràrios acavannu, ammantadroxu, assacarru, carrarzura, coberta, coguzu, cubutóngiu, cucutzura, cugutzadorza Frases betare una cosa a covacura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu couverture, tout ce qui sert à couvrir Ingresu coverings Ispagnolu todo lo que cubre Italianu tutto ciò che può servire per coprire Tedescu Decke.

coxíbi, coxíli , agt Definitzione nau prus che àteru de laore, chi est de còere, bonu po còere; chi est de bonu cotu; nau de ccn., chi si lassat pigare comente bolent is àteros, chi adduit tropu a s'àteru Sinònimos e contràrios coidore, coili 1 | ctr. gremedhu Frases loris coxibis sunt totu sos laores bonos a còghere pro sa zente gai etotu comente si collint, chentza maghinados: fae, prisuci, basoludundhu, e gai Ètimu ltn. cocibilis Tradutziones Frantzesu facile à cuire Ingresu something to cook, that is easy to cook Ispagnolu para cocer Italianu da cuòcere, che cuoce facilmente, cottóio Tedescu zum Kochen, einfach zu kochen.

cucutzúra , nf: cucuzura, cugugiura, cugutzura, cuguzura Definitzione totugantu su chi serbit po carragiare, de ammontu Sinònimos e contràrios acavannu, ammantadroxu, ammuntolzu, assacarru, carralzamenta, carrarzura, coguzu, covacura, cubutóngiu, cugutzadorza, cuzicadura, cuzicura, incarralzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tout ce qui sert à couvrir Ingresu covering Ispagnolu cobertura Italianu tutto ciò che serve per coprire Tedescu Decke.

eàndhe! , iscl Definitzione e + andhe = ite mannu, ite bellu, ite bonu!, ma càstia!…; a bortas fintzes in su sensu de allodhu!, mindhe! Sinònimos e contràrios andhe! / acondhe Frases eandhe amore chi at tentu, a si ndhe fuire dae preíderu pro una fémina! ◊ eandhe dultzura, cussa! ◊ eandhe dannu chi nos ant fatu! ◊ eandhe làstima de zòvanu andhadu male! ◊ eandhe cosa chi as fatu a mi azuare! 2. eandhe unu de cussos chi irrobbesint a babbu! Tradutziones Frantzesu comme, que Ingresu what, how Ispagnolu que Italianu che (agg.) Tedescu was für ein..., was für eine!.

erpilósu , agt Definitzione chi faet a istrioris, chi ndhe ponet sa tzudha, chi faet trèmere de su fritu o de sa timória Frases su chelu est cambiendhe sas tintas rujas in biaitas, est comintzendhe unu bentu erpilosu ◊ ant cumintzadu su teju chin atitos e mutos erpilosos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu qui fait frissonner Ingresu shuddering Ispagnolu espeluznante Italianu che fa rabbrividire Tedescu schauderhaft.

fraghíssa , nf: praghissa Definitzione fémina chi at pérdiu su fedu Tradutziones Frantzesu femme qui a avorté Ingresu woman who has had a miscarriage Ispagnolu malparida Italianu dònna che ha abortito Tedescu Frau, die einen Abort hatte.

frontúdu , agt Definitzione nau de ccn., chi no sentit bregúngia; chi istat a cara arta candho foedhat in cara de gente, chentza tímere Sinònimos e contràrios caricotu, carietadu, facianu, facimannu | ctr. bergungiosu, duritosu / coragiosu 2. custa pitzinna est frontuda e firma de coro Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu effronté, dévergondé Ingresu brazen Ispagnolu descarado Italianu che tiene tèsta decisaménte, spudorato Tedescu standhaft, frech.

ghiòne , nm: ghioni Definitzione su cabadhante chi aperit sa currera de is cuadhos; genia de pandhera; a logos est su canàrgiu / su ghione imperiale = sa pandhera de s'imperadore Sinònimos e contràrios ghiadore, ghionarzu / pignoni Ètimu spn. guión Tradutziones Frantzesu étendard Ingresu starter, standard Ispagnolu guión Italianu colui che apre la córsa dei cavalli, stendardo Tedescu Reiter der ein Pferderennen beginnt, Standarte, Banner.

ghíte , prn, agt Definitzione prn. de cosa e agt. indefiniu in is pregontas Sinònimos e contràrios ita* Frases ghite ses faghendhe in custu pizu totu ispinas? ◊ bisonzu de truncare su caminare chin ghite sisiat! ◊ s'est frimmau un'ecantu pro si disinnare comente e ghite nàrrere ◊ ghite faches a cust'ala? ◊ ghit'est su malumore? 2. ghite novas? ◊ e ghite contos li apo a dare a Deu de sa vida chi apo fatu?! Tradutziones Frantzesu quoi? qu'est-ce que ...? Ingresu what? Ispagnolu que, ¿qué? Italianu che?, che còsa? Tedescu was?.

ilfaltàdu, ilfartàdu , agt: infaltadu, infartadu, irfartadu, isfaltadu, isfartadu Definitzione nau de unu, chi po comente foedhat o càstiat ananti de gente (coment’e provandho bregúngia) si biet chi si connoschet in crupa, in farta, si ndhe agatat male ca si connoschet de àere fatu calecuna cosa chi no andhat bene Sinònimos e contràrios afaltadu, faltosu, ifastadu, frajau / cdh. infaltatu Frases sos birgonzosos puru fint abbaidendhe sas pitzocas, mancari isfaltados ◊ l'aciapesi isfartada: li do una mirada si fit sintzera pro fàghere sa proa ◊ fut faedhendhe male de isse e comente si l'at bidu indainanti est abbarradu isfaltadu ◊ bessias a chircare ispiga, isfaltada timendhe sos meres ◊ no ischis mancu ite nàrrere ca ses isfartadu ◊ sos mannos fint isfartados ca aiant postu su minore in perígulu ◊ a s'ómine isfartadu sutzedit su chi timet 2. sa pitzinna turpa connoschiat totu, ma foras dae s'ambiente sou si agatait ilfaltada (Z.A.Cappai) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fautif, qui se sent en faute Ingresu to feel at fault or guilty about something Ispagnolu que se siente culpable Italianu che si sente in difètto, in cólpa Tedescu wer sich schuldig fühlt.

ischintidhósu , agt: istinchidhosu, ischintzidhosu Definitzione nau de linna abbruxandho o de fogu a braxa, chi ischintídhiat, chi faet ischintídhias; nau de gente, chi est arrennegosa Sinònimos e contràrios cincidhosu, cisposu, scincidhosu / arrennegaditu Frases est unu titone ischintidhosu ◊ fit unu focu de chessa birde, fumosa e ischintzidhosa 2. no li nias nudha, za lu connosches chi est ischintidhosu, cussu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu étincelant, hypersensible Ingresu sparkling, hypersensitive Ispagnolu chispeante, enfadadizo Italianu che fa scintille, scintillante, ipersensìbile Tedescu funkelnd, glänzend, überempfindlich.

marrósu , agt Definitzione chi portat dentímine bellu, dentes bellas, bonas / gatu m. = batu areste; tilipirche m. = genia de pibitziri mannu chi portat is cambas longas a serracu Frases beni, mucitu marrosu, e papadindhedhu! Sambenados e Provèrbios smb: Marrosu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu qui a une belle denture Ingresu the one who has good teeth Ispagnolu que tiene una buena dentadura Italianu che ha dentatura buòna Tedescu ein gesundes schönes Gebiß besitzend.

mortorzéri , agt Definitzione chi andhat aifatu de is mortògios, chi cricat mortógiu Sinònimos e contràrios mortorgiali Frases ses atatu chei s'ae mortorzera (G.A.Cossu)◊ sempre subra de sas ruinas sas aes mortorzeras faghent festa! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu qui cherche des charognes Ingresu carrion searcher Ispagnolu carroñero Italianu che va alla ricérca di carógne Tedescu aassuchend.

nabratzólu , agt Definitzione nau de unos cantu animales (crabas, brebès, pudhas), chi portant nabras, nàidis Sinònimos e contràrios nabrau Frases sos pecos fint mútricos, nabratzolos e biancos nidos Tradutziones Frantzesu qui a des barbillons Ingresu wattled Ispagnolu con carúncula Italianu che porta téttole, bargìgli Tedescu manche Tiere mit Lappen.

palibróchinu , agt Definitzione chi portat is codhos bàscios, coment'e calandhochedhi Sinònimos e contràrios palivaladu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu qui a les épaules tombantes Ingresu falling shoulder Ispagnolu de hombros bajos Italianu che ha le spalle cadènti Tedescu mit fallenden Schultern.

primmagiólu , agt: aprimajolu Definitzione nau de ccn., chi si primmat o ammurrionat meda, fatuvatu, po dónnia cosa, po pagu pagu chi dh'iscontrórient Sinònimos e contràrios annicaditu, annuzaditu, assumbrosu, aumbraditu, maleteri, primmósigu, primóstigu, strugnu, ufione, untziarju Terminologia iscientìfica ntl Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu susceptible Ingresu irritable Ispagnolu susceptible Italianu permalóso, che si offende facilménte Tedescu übelnehmerisch.

sirídu , pps, agt Definitzione de sirire; nau de erba giai créschia, chi at fatu sa chima o candhelita Sinònimos e contràrios intzeurrau, tudhidu / chimidu, folau, inchimiu Tradutziones Frantzesu qui a poussé la cime Ingresu sprung up Ispagnolu brotado Italianu pullulato, che ha fatto cima Tedescu gekeimt.

«« Torra a chircare