Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

balvàtu , nm: alvatu, barbatu, barvatu, brabatu Definitzione una prima aradura, prus che àteru in terra annigrina, a manera chi, candho si prenet, sa terra siat prus fàcile a dha trebballare Sinònimos e contràrios abbalvatadura, varvatonzu / cdh. balbatu Frases che massaju, chi rútiu e lanzu barvatu at bortuladu a die intreu, de su sole bramaiat s'ocasu Terminologia iscientìfica mssr. Ètimu ltn. vervactum Tradutziones Frantzesu verdage Ingresu green manure Ispagnolu abono en verde Italianu sovèscio Tedescu Gründüngung.

barbatàre , vrb: abbalvatare, barvatare, brabatai 1, brabatari, varvatare Definitzione arare sa terra sa primu borta, pruschetotu in beranu, a manera de dha cumenciare a aprontare po s'atóngiu (e púdrigat s'erba) Sinònimos e contràrios iscolturare Frases seu brabatendi su cungiau, cida chi benit Terminologia iscientìfica mssr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu premier labourage au printemps Ingresu to plough in Ispagnolu abonar en verde Italianu sovesciare Tedescu einackern.

bídre , agt, nm: birde, bilde, bildi, birdi, virde Definitzione genia de colore, su de s'erba, de is fògias friscas de is matas, de su frutuàriu cruo: si narat fintzes de linna segada de pagu, chentza sicada Sinònimos e contràrios friscu 1 | ctr. sicadu, sicu Maneras de nàrrere csn: birde meru, birde porrale/forrale, birdi che narba; picàresi sos birdes = istare in ziru, leàresi su logu; cadhos birdes = cadhos fatos a pessamentu (chi no si ndhe agatat in logu); no bastare ne birde e ne sicu = no bastai nudha, consumai totu, tropu; èssere birde (nadu de zente) = giòvunu Frases in beranu su logu est birde: in istiu inoghe est totu sicu ◊ su trigu no ndhe cheret messadu birde ◊ ti fàciu furriai birdi che sa modhici! ◊ sa linna birde est mala a tènnere 2. est birdi che feli ◊ a s'istrubberi no li bastat ne birde e ne sicu 3. pitzoca remonia, no est de cussas chi si picant sos birdes: in ziru no l'addóbias mai ◊ si picabat sos birdes pro andhare a cucuja ◊ babbu candho fiat birde fiat líeru che canna Sambenados e Provèrbios smb: Birde, (b)Irde Terminologia iscientìfica clr Ètimu ltn. vir(i)de Tradutziones Frantzesu vert Ingresu green Ispagnolu verde Italianu vérde Tedescu grün, Grün.

chélviu , agt: chelvu 1, cherfu, chérviu, chervu, chevu, crefu, crevu Definitzione nau de unos cantu frutuàrios, chi no funt lómpios, chi no funt fatos, no funt ancora de papare: de àteros frutos si narat chi funt cruos, agros / pira cherfa, superba cherfa, pirastru cherfu Sinònimos e contràrios abru 1, aghervu*, cruatzinu, cruenale, iscrefu | ctr. fatu, lómpidu Frases bodhide pirastru, ma mih chi no siat crefu! ◊ est un'àrbure isfozada chi perdet su frutu ancora chevu ◊ nachi est birde sa mela, candho est chelva ◊ fit tzicullitendhe che aéschidu dai pira cherva ◊ frutuàriu cherfu ponet in bula ◊ sa frúture cherva acórriat Tradutziones Frantzesu vert (qui n'est pas mûr) Ingresu unripe Ispagnolu verde Italianu acèrbo Tedescu unreif.

crú, crúa , agt, nm: crudu, cruo, cruu, cudru Definitzione nau de cosa de còere, chi no est cotu, chi sa cotura no dh'at ammodhigau; nau segundhu su frutu chi càmbiat colore, chi no est lómpiu, no est ancora bonu de papare; sabore aghedu, de cosa crua; nau de terra, chi no est trebballada, no est prena Sinònimos e contràrios chélviu, cruatzinu | ctr. cotu, fatu, lómpidu Maneras de nàrrere csn: crú pisai = crú deretu, cotu in nudha; crudu mamale, enali = argu, cherfu, chi no est lómpidu; pedhe crua = chi no est contzada; binu crú = chi no li ant dadu incubonadura, chi est fatu e cracau; terra, terrenu crua = chentza triballadu, annigrinu; mata crua = candho no est frutendhe, in tempus de pasu, irfozada Frases sa ua crua est agra ◊ sa figu crua est su crabione ◊ cussu péssiu est crua ◊ is cruguxonis cruus assentadhus in sa crobedha!◊ no apu digeriu cussa tuninedha crua ◊ custu cogone fit cudru a intro e tostu a fora ◊ de pellitzas bi ndhe aiat cotas e cudras ◊ custa cosa est prus crua chi no cota 2. segundu is mexinas bollint ghetadas a mata crua, candu sa mata est sciollara ◊ càstia custas terras totu trabballadas, e anch'e nosu giai totu terra crua! 3. custu binu tenet su crú ca no li ant dadu incubonadura Sambenados e Provèrbios smb: Crudu Ètimu ltn. crudus Tradutziones Frantzesu cru, vert Ingresu uncooked, harsh Ispagnolu crudo, verde Italianu crudo, acèrbo Tedescu roh, unreif.

cruàncinu, cruànciu, cruàngiu, cruàntzinu, cruàntzu , agt Definitzione nau de frutuàriu, chi est pagu cotu Sinònimos e contràrios cruatzu, cruàxini, crudonzu, cruinciolu / cdh. crudànciu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu un peu vert (pas mûr) Ingresu a little harsh Ispagnolu un poco verde Italianu acerbétto Tedescu etwas unreif.

tzacatzàca , nm Definitzione erba de sonajolus, de tzocu (faet su frore coment'e unu fodhitu chi faet a iscopiare) Sinònimos e contràrios capriuledhu, crabiedhu, erbasonajola, sonagiolos, tapicedhu Terminologia iscientìfica rba, Silene vulgaris Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu claquet, craquette Ingresu crackers Ispagnolu velleta verde Italianu strìgoli Tedescu Taubenkropfleimkraut.

«« Torra a chircare