Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbrívu , nm Sinònimos e contràrios impédhida, incannada Tradutziones Frantzesu élan, impulsion Ingresu fresh way, headway Ispagnolu salto, impulso Italianu abbrìvio Tedescu Anstoßen.

ancabíta , nf: ancalita, ancallita, ancarita, angallita Definitzione genia de brínchidu, fatu a unu pei; a logos, angalita est fintzes sa farrunca, s'unga de is pigiones / andhare o brincare a s'ancarita = a un'anca Sinònimos e contràrios peditzopu, peincanedhu, tzàncaru Frases cun tegus brincaia a s'ancallita ◊ ant fatu s'angallita, chirchendhe de lassare s'immina in su terrinu ◊ unu ciogu innotzente de criaduras in sa carrera brinchendhe a s'ancalita 2. s'àchili portat me is angalitas unu lèpuri chi at cassau Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu petit saut Ingresu hop Ispagnolu salto a la pata coja Italianu saltèllo Tedescu Hüpfer.

bótiu , nm Definitzione movimentu a sàrtidu, a brínchidu Sinònimos e contràrios brinche, brínchidu, brínchili, brincu, giagu 2, sàltidu, sédhida / arratroxa Frases atacat a cudhos ballos tundhos cun bótios e brincos de poledhos tocados de puntolzu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu saut, bond Ingresu jump Ispagnolu salto Italianu salto, làncio Tedescu Sprung.

brínche , nm: brínchie Definitzione móvia de botu, a cropu, chi si faet mescamente inartandhosindhe de terra, calandho de artu a terra o faendho unu passu longu meda Sinònimos e contràrios bótiu, brínchidu, brínchili, brincu*, giagu 2, sàltidu, sédhida Frases sa die de sa festa est a unu brínchie e no biet s'ora de mustrare sa braga a sa zente chi at a bènnere a la bisitare Tradutziones Frantzesu saut, bond Ingresu jump Ispagnolu salto Italianu salto Tedescu Sprung.

brínchidu , nm: abbrínchidu, brínchiru, brínchitu, brínchiu Definitzione móvia de botu, a corpu, chi si faet mescamente inartandhosindhe de terra, calandho de artu a terra, faendho unu passu longu meda pesandhondhe is peis impare Sinònimos e contràrios bótiu, brinche, brínchili, brincu, giagu 2, sàltidu, sédhida, tídhidu Maneras de nàrrere csn: andai a brínchidus = a séllidas, a sedhas, che a su lèpere; ghetai unu brínchidu = fàghere unu brincu Frases su brínchidu de su cuadhu no dh'apu mai tímiu ◊ nàsciu, funt a bébidus e a brínchidus cument'e crabus! ◊ at iscutu unu brínchiu e si ch'est ghetau a supra in d-unu dómine ◊ de su prexu depit ghetai brínchidu che craba in logu de arrocas! ◊ duos brínchios e che fimus in iscola ◊ is piciochedhos andhànt de parte in parte de su camminu a brínchidos e a críbidos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu saut, bond Ingresu leap Ispagnolu salto Italianu salto Tedescu Sprung.

cadramínciu, cadramínzu , nm Sinònimos e contràrios brinchitu, brincu, iscradédhiu, issédhidu Frases sos masones sunt currindhe a cadramíncios che muscados Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu saut, bond Ingresu jump Ispagnolu salto Italianu salto, balzo Tedescu Sprung.

cradédhiu , nm Definitzione su cradedhare, su istare a brínchidos, iscudendho is peis a terra po reberdia, ca no si bolet una cosa o fintzes po prexu Sinònimos e contràrios brincu, iscradédhiu, issédhidu, sàltidu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu saut, bond Ingresu jump, hop Ispagnolu salto Italianu salto, balzo Tedescu Sprung.

giàgu 2 , nm: zagu Definitzione brínchidu chi faet su cuadhu candho agatat cosa in mesu, ananti, candho dhu current Sinònimos e contràrios bótiu, brinche, brínchidu, brínchili, brincu, sàdhidu, sàltidu, sédhida Tradutziones Frantzesu courbette Ingresu curvet Ispagnolu salto del caballo, bote Italianu corvétta, balzo del cavallo Tedescu Kurbette, Sprung.

giàmpu , nm: giumpu Definitzione su passare o brinchidare de una parte a s'àtera, nau fintzes de su tempus; in cobertantza, decisione manna, de contu Sinònimos e contràrios brincu, giànchidu, passu, sàltidu, zumpadura / decisioni, passu Maneras de nàrrere csn: betare unu giampu = fai unu sàrtidu; su geunzu de su giumpu = de su trapassu, de sa zoja a su sàpadu santu Frases no ti retenzas sos giampos: curre, curre o cadhu ispanu! ◊ sa vida est unu giampu chi si atraessat a su pesarue ◊ innantis de fàghere su giampu lea sa medida! ◊ si li do tempus de unu giampu a su de duos bei at a restare! ◊ una fémina avesa a tebbacare aiat fatu votu de no tocare tebbacu de sa zoja a su sàpadu santu: unu giumpu divésciu! 2. già lu podes pensare che ómine addotu chi est pro tota vida cussu giampu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu saut, bond Ingresu jump Ispagnolu salto Italianu salto, balzo Tedescu Sprung.

incannàda , nf Definitzione genia de móvia chi si faet a cropu Sinònimos e contràrios imbatu, infrusada, irfunada Maneras de nàrrere csn: fàghere una cosa, andhare a incannadas = a sàrtidus, a brínchidus, a corpus, a impéllidas; leare s'i. = pigai su bólidu, cúrriri unu pagu po pòdiri sartai de prus, leare s'issédhidu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bond, élan Ingresu jerk, rush, run-up Ispagnolu salto Italianu slàncio, sbalzo, rincórsa Tedescu Anlauf.

iscàviu , nm: scàviu Definitzione su iscaviare; genia de movimentu chi si faet cun sa conca (de animale po ifadu, de gente coment’e singiale de murrúngiu, disacórdiu), o cun su bratzu o àteru, fintzes cropu de sanna / sonai a i. = sonare pro fàghere ischidu, chentza critériu, bastat de fàghere intèndhere sa zente pro carchi avisu apretosu Sinònimos e contràrios iscàrtinu, pàliu / incorrada, sciamiada, sconchiada 2. non ti fúrries contras a mimi: assentadi, asseliadi, non ti pighet a iscàvios! (R.Sardella)◊ su cuadhu no si boliat pònnere a costau de pare cun is àteros, fut a iscàvios e a butígios pariat chi no teniat gana de cúrrere 3. ant sonau is campanas a iscàviu ca dhoi fut su fogu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu saccade Ingresu click Ispagnolu salto Italianu scatto Tedescu Ruck.

issédhidu, issédhitu , nm, nf: issedhu, issídhida Definitzione genia de brínchidu Sinònimos e contràrios brínchidu, brincu, giànchidu, iscradédhiu, isédhiu Frases si nche fit falada dae s'ebba chin d-un'issédhidu chi no pariat mancu de fémina ◊ bi at crapas chi iscudent issédhidos peri de deche metros catzandhe fogu dae gàligas! ◊ ndh'est essiu a issedhos e a ghémidas pro su dolore chi l'arrajolabat Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bond Ingresu jump Ispagnolu brinco, salto Italianu balzo Tedescu Sprung.

petòne , nm Definitzione movimentu lestru meda Sinònimos e contràrios fua, fuliénsia Frases in sa falada su carru at leadu petone e sos voes si sunt iscorrados (G.Ruju)◊ si no bi est sa mecànica, su carru leat petone e si podet bortulare ◊ addaghi est arrividu a sa trempa, s'ómine at leadu petone e a su paris ch'est lómpidu lorumendhe Tradutziones Frantzesu bond Ingresu rush Ispagnolu salto, impulso Italianu slàncio Tedescu Schwung, Anlauf.

sàltidu , nm: sàltiu, sàltziu, sàrtidu, sàrtiu, sartu, sàrtziu Definitzione su si pesare de terra a cropu, de botu, fintzes movendhosi a un'ala po che passare a s'àtera parte de una cosa o tretu, su calare a cropu de logu artu a terra; foedhandho de animale mascu, su si che pònnere in pitzu de sa fémina po dh'improssimare; tretu coment'e in buidu tra duas cosas, genia de diferéntzia, de cambiamentu Sinònimos e contràrios bótiu, brinche, brínchidu, brínchili, brincu, sàdhidu, sédhida / coberimentu Maneras de nàrrere csn: sàrtiu mortale = zenia de brincu chi faghent sos zogantes de logu artu a cucurummedhu a una o a tantas bias in s'ària e ruindhe ritzos; andai a sàrtidus = su contràriu de pàsidu, fintzas fàghere sa cosa a tretos; passàreche a sàrtiu tràigu = in su chistionu, lassai a pèrdiri calincuna cosa, sartaidha apostadamenti Frases che bentu currias e a sàltios ti bidia (F.Sechi)◊ comenti bit unu margiani, su caboni tirat unu sàrtiu e nci àrtziat a una mata ◊ a sartu-rucra giampat muros, trainos e cresuras (L.Marteddu)◊ dae inoghe a cue brinco a sàltziu tundhu ◊ in tres sàrtzios si che ponet in sa punta de s'àrvore 2. su mascru petzi est faghindhe sàrtios, como chi sas berbeghes sunt in more Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu saut Ingresu jump Ispagnolu salto Italianu salto Tedescu Sprung.

sédhida, sédhidu , nf, nm: séllida Definitzione genia de brínchidu, de móvia a cropu / andai a séllidas = a brínchidos, a sedhas, che a su lèpere Sinònimos e contràrios bótiu, brinche, brínchidu, brínchili, brincu, sàdhidu, sàltidu, scàviu, sedhu 1, truminada Frases apenas su gridadori donat cun su tumborru su signali de iscapai, s'ègua donat una sédhida e nci bessit che unu guetu ◊ su cuadhu at donau una sédhida in ària cun is cuatru peis ◊ sa baca s'est pesada a sédhidus pariat chi portàt dimónius Tradutziones Frantzesu saccade Ingresu click, burst Ispagnolu salto, brinco Italianu scatto Tedescu Ruck.

sidhàda , nf Definitzione genia de brínchidu, de trémia, de iscutulada, móvia a cropu Sinònimos e contràrios fritida, móida, sidhida, sidhimentu Frases delírios mi ponent in su coro donandhe a s'ànima sidhadas de chelu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rebondissement Ingresu jerk Ispagnolu salto, barquinazo Italianu sobbalzo Tedescu Sprung.