acalaízu , avb Definitzione pagu pagu Sinònimos e contràrios acalapena, addizu, apenas Frases e bandho e li do un'ispuntone e che essit su tiru chi acalaizu at dadu unu suspiru ◊ est acalaizu cuadu ◊ cussas fint mortas candho fia pitzinna e acalaizu mi las ammento Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tout juste Ingresu scarcely Ispagnolu poco Italianu appéna Tedescu kaum.

addízu , avb, nm: adizu, aditzi, adítziu, aditzu, aíciu, aígiu, aizu, arítziu Definitzione pagu pagu, un'apenas, un'iscuta innanti / sa die at arvéschidu aizu aizu = at fatu die comogomo Sinònimos e contràrios acalaizu, apenas / abbizu 1, agigu, aizaredhu, bistentu 1 / agiummai, pagu Frases a innòi no nc'est torrau e aditzu aditzu mi salludat ◊ si fint aizu abbistos, si tiant abbizare chi ant fatu errore ◊ cun is angionis seus arribbaus adítziu a coranta duus ◊ aizu aizu assebertaia s'irmina in sa caminera ◊ cussu est aizu: pònendhe àteru! ◊ sas fortzas mias sunt aizu, no sa volontade!◊ in cussu momentu podiat ingurti arítziu arítziu sa salia 2. carigno una foza de bide aizu isparta (G.Fiori)◊ ia adítziu tocau cun duus corpus e luegu iant abertu po mi fai intrai ◊ aizu murtu, su late s'isvagantat dai sa mughijola a su labiolu 3. at bidu a primu aizu de lughe e poi l'at intzegadu coment'e unu lampu ◊ ses sentza mancu un'aizu de rispetu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu à peine Ingresu hardly Ispagnolu poco, apenas Italianu appéna Tedescu kaum.

agígu , nm, avb: azicu, azigu, azizu Definitzione pagu, pagu pagu de css. cosa; a trebballu, cun dificurtade Sinònimos e contràrios acantu 4, addizu, aizaredhu, atzicu, atzítzigu, izedhu, pachedhu, pachitzedhu, tzúniu Frases azicu prus addainantis bi at una buteca ◊ aispeta azigu! 2. fit dormiu, azicu nche l'amus ischidau! ◊ fit grae meda: azigu bi l'amus fata a ndhe lu pesare dae terra ◊ azizu si trateniat de erríghere candho intendhiat su chi naravat cudhu ◊ unu commo agigu dhu cumprendhet! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu peu Ingresu little Ispagnolu poco Italianu pòco Tedescu wenig.

amarghítu , agt Definitzione chi est unu pagu amargu, marigosu Sinònimos e contràrios arranchidonzu, dranchizu, ranchiditzu, ranchitzu, ranchizosu, rantzighitu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu légèrement amer Ingresu bitterish Ispagnolu un poco amargo Italianu amarógnolo Tedescu bitterlich.

antòras , avb Definitzione un'iscuta a como, pag'ora innanti Sinònimos e contràrios comogomo, issara, tandhodandho Frases gei no as a fai cumenti as fatu antoras cun s’ollu de rícinu?! Tradutziones Frantzesu juste avant, je viens de… Ingresu a short time ago Ispagnolu hace poco Italianu poco fà Tedescu eben.

apunghitài , vrb Definitzione arregòllere cosa a pagu a pagu, cun dificurtade Sinònimos e contràrios preulire, regutzulare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mettre de côté Ingresu to scrape together Ispagnolu ahorrar, recoger poco a poco Italianu raggruzzolare Tedescu zusammensparen.

atzichédhu , nm: cichedhu, tichedhu Definitzione un’apenas de calecuna cosa de bufare, o fintzes de àteru, de css. cosa o fàere Sinònimos e contràrios atzicu, bucada, súrbia, tichichedhu, ticu* | ctr. meda Frases si sos ómines aiant pessau atzichedhu a s'áteru mundu aiant caminau prus zustos! Tradutziones Frantzesu un petit peu Ingresu very little Ispagnolu poco Italianu pòco pòco Tedescu bißchen.

becióngiu , agt: betzonzu, vetzontzu Definitzione unu pagu béciu Sinònimos e contràrios becitedhu | ctr. giovunedhu Frases a su pipiu po giogare sa mama dhi at istérriu una burrighedha beciòngia in terra Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu vieillot Ingresu rather old Ispagnolu un poco viejo Italianu vecchiòtto Tedescu ziemlich alt.

comogòmo , avb Definitzione immoi immoi, calecunu minutu faet deasi pag'ora de no pòdere nàrrere tandho), ma fintzes própriu in custu momentu Sinònimos e contràrios antoras, issara, maitotu, paghessora, tandhodandho Frases nos namus peràulas mai nadas, nàschidas comogomo intro de su coro ◊ che est essidu comogomo: azummai faghiaizis paris isse essindhe e tue intrendhe ◊ comogomo fis rindhe e como ses pranghindhe: ello macu ses?! ◊ comogomo ses a mesudie e luego a sero! 2. l'apo connota sempre malàida, cussa fémina: comogomo at a sanare, issa!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu il y a un instant Ingresu just now Ispagnolu hace poco Italianu un àttimo fà, testé Tedescu jetzt gleich.

cotichínu , agt Definitzione unu cotu pagu, male cotu Sinònimos e contràrios crudonzu Tradutziones Frantzesu peu cuit Ingresu cooked a little Ispagnolu poco cocido Italianu cottìccio Tedescu halbgar.

cruàncinu, cruànciu, cruàngiu, cruàntzinu, cruàntzu , agt Definitzione nau de frutuàriu, chi est pagu cotu Sinònimos e contràrios cruatzu, cruàxini, crudonzu, cruinciolu / cdh. crudànciu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu un peu vert (pas mûr) Ingresu a little harsh Ispagnolu un poco verde Italianu acerbétto Tedescu etwas unreif.

crudónzu , agt: cruonzu, cudronzu Definitzione nau de cosa posta a còere o de frutu, chi no est cotu bene Sinònimos e contràrios arbau, cruànciu, cruàxini, cruinciolu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu un peu cru, un peu vert Ingresu a little cooked (unripe) Ispagnolu un poco crudo Italianu crudetto Tedescu etwas roh.

dangallòne , nm: drangalloe, drangalloni, dranghilloi, dringhilloni, drongoloi, drongolone, tangalloi Definitzione ómine mannu mannu, artu, male fatu, irdeortu, pagu sàbiu puru Sinònimos e contràrios branghilloi, càngaru, dangarone, dàngaru*, drangaglieo, drodhe, galloi, giangalloi Frases est a totu dí currellandu: peri bregúngia, unu dranghilloi mannu! ◊ dranghilloi tontu, baidindi! ◊ unu dringhillonedhu de piciocu… arrori! Terminologia iscientìfica zcrn Tradutziones Frantzesu gros homme maladroit et disgracieux, sot Ingresu dummy Ispagnolu hombre grueso i grande un poco bobo Italianu uòmo gròsso e strambo, babbèo Tedescu ungeschlachter Mensch.

debbilóngiu, debbilónzu , agt Definitzione debiledhu, unu pagu débbile Sinònimos e contràrios | ctr. folte Frases fit mesu surdu e zughiat sa vista puru debbilonza Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu un peu faible Ingresu pretty weak Ispagnolu un poco débil Italianu debolùccio Tedescu schwächlich.

malafidàtu , agt Definitzione chi no giaet fide, no si fidat; fintzes chi no dhue at de si fidare Sinònimos e contràrios discunfiantzosu, scunfiantzosu Frases si setzis goi malafidatos de no crèdere a mie, tanno dimannàtelu a su carrale! ◊ sos prus malafidatos sont annatos deretos a si picare su dinari 2. cussos sont imbrogliones malafidatos Tradutziones Frantzesu méfiant Ingresu wary Ispagnolu desconfiado, de poco fiar Italianu diffidènte Tedescu mißtrauisch.

pàcu , nm, agt, prn, avb: pagu, pau 1 Definitzione una cantidade pitica, chi no bastat po su bisóngiu, chi no est su tanti chi serbit, o est su tanti giustu ma sèmpere cantidade pitica: coment'e agt. si podet pònnere innanti o apustis de su nm. e no est sèmpere chi cuncordat; coment'e avb. serbit fintzes a cambiare su significau de un'agt. in sensu menguante: acumpangiandho unu vrb. podet fintzes àere su significau de no, nudha / min. pachitzu, pachitzedhu, paghedhu, paghighedhu, paghitzedhu, paguaghedhu = pagu meda / a/c.: su foedhu coment'e avb. podet cambiare su gradu in su sensu de méngua aciunghedho s'avérbiu meda (chi deosi dhu acostit a nudha, e balet po pagu pagu); manígiu mannu podet tènnere cun dópiu significau irónicu: s'impreat po su normale significau irónicu (es. pagu longu!… = longhixedhu!… = longu meda; pagu feu cussu cristianu!… = feu meda; pagu bellu custu fiore!… = bellu meda), ma acumpàngiat s'agt. in nadas chi narant su contràriu de su contràriu, candho si arrispondhet a chie at impreau s'agt cun significau bonu, de valore positivu: – Bellu custu froi! – Pagu bellu!…(= bellu meda? No: bellu própiu nudha!); – Paxiosu custu pipiu! – Pagu paxiosu!… (= paxiosu meda? No: paxiosu própiu nudha!); – Bonu custu binu! – Pagu bonu!… (= bonu meda? No: bonu nudha!); – Cabosu custu pisedhu! – Pagu puru!… (= cabosu meda? No: cabosu própiu nudha!); sa nada Pagu puru!… si podet fàere coment'e arresposta chentza dèpere mai nàrrere s'agt. cunsiderau Sinònimos e contràrios ammerchinzadu, apenas, iscassu | ctr. bundhante, meda, paritzu, tropu Maneras de nàrrere csn: avb.: a pagu = abbellu, in cantitade paga; a pagu a pagu = abbellu abbellu, unu pagu a borta (manera); de su pagu, paghedhu: de su meda, nudha! = mezus pacu chi no nudha; commo dae pacu = de pagu tempus; mesu pagu = pagu etotu; pagubbene, pagu bèni!, pagu bèni miu!… (nadu a làstima) = ite mi siat su bene!, cale bene?!…, nudha!, tropu pagu!; èssere de pacu prus o mancu = de perunu contu, de pagu valore; èssere a contu de pagu = pagu, própiu pagu Frases cussu pacu de cosa chi giuchio a gràscias chi l'avio cuverau! ◊ menzus su pagu chi no su nudha ◊ semus partidos a trumadas, a boltas benninne su pagu chi si teniat ◊ de su pagu, paghedhu, de su meda, nudha! ◊ seis istétius de bonugoru a bolli dividi su pagu de pani e ingaúngiu cun nosu 2. sa pagu vida chi at tentu ◊ nd'at pigau cussas pagu cosas chi teniat ◊ a bèndhere bi aiat cosa meda, ma a comporare zente paga! ◊ su dinai mi dhu ispendia in pagus oras ◊ custas pagu rigas fuedhant de una chistioni ◊ pagu genti mellus festa! ◊ àcua meda e pisci pagu ◊ cussos pacos fiados fint aggorraos in su corrale ◊ pagus is fogus chi s'alluint in is montis!… 3. cussa cosa l'ischint in pagos ◊ ndh'amus presiadu medas, ma pagos ant adduidu ◊ medas pagus faint unu meda ◊ fuant pagus is chi isciant a ligi ◊ sos pagos chi bi fint si ndhe sunt andhados puru 4. immoi biu pagu meda, e nudha puru! ◊ sa cosa prus pagu bona piaghet prus pagu ◊ su cabadhedhu a pacu a pacu lu domo ◊ a trabballai meda, ma a pagai pagu! ◊ su dinai nostru gi est a pagu ◊ est bénnidu pagu innantis ◊ de sodhu ndh'amus pacu ◊ custa cosa est unu pagu druci ◊ su mànigu mi est essidu unu pagu salidu ◊ nc'est peri chini ingrassat papandu pagu ◊ dèu gei nci creu pagu chi torrit a biu ◊ de candu babbu si fut cojau, in butega dhui abarràt pagu: dhui lassàt a mamma ◊ fuant sordaus pagu bestius e pagu armaus 5. bae chi pagu bi andhas a campu, oe, malàidu comente ses! ◊ pagu ti ndhe naro de su chi cheres ischire, ca est unu segretu! ◊ a isse pagu lu dorches, mancari l'impromitas totu s'oro de su mundhu! 6. pacubbene meu: fipo tzopu, isarchilatu! ◊ ohi, ite pàsculos, pacubbene nostru: pàsculos non si n'esistint prus ◊ ge seus sigurus in custa vida…: pagu bèni nostru! ◊ a su tempus, pagu bèni, fut prus su preugu chi no su dinai ◊ si lu leaiant a zocu che bannitedhu de pacu prus o mancu 7. cussa màchina est caminendi a pagu Sambenados e Provèrbios prb: non c'est pagu chi non bastit, non c'est meda chi no ispacit ◊ paga zente bona festa! Ètimu ltn. paucus Tradutziones Frantzesu peu Ingresu little, not very Ispagnolu poco Italianu pòco Tedescu wenig.

pàdinu , agt, nm Definitzione nau de logu, chi est pagu pagu in calada, chi est in pendhente a una bandha; a logos, abba lena Sinònimos e contràrios tombiu Ètimu ltn. *patidus Tradutziones Frantzesu un peu incliné Ingresu sloping Ispagnolu un poco inclinado Italianu leggerménte inclinato Tedescu etwas schief.

paghennennúdha , nm Definitzione ne pagu e ne nudha, pagu de abberu, nau de una persona puru: nau in cobertantza, meda Frases su chi mi at dadu est paghennennudha 2. cussu paghennennudha no ndhe faghet de cosa in adderetu (G.Ruju) 3. li ponzeit custu paghennennudha de sa timória chi comintzeit a titillias de fritu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu très peu Ingresu very little Ispagnolu muy poco Italianu pochìssimo Tedescu sehr wenig

traixínu , agt, nm Definitzione chi o chie afartzat sa fide, chi traighet, benit mancu a sa fide chi s'àteru dhi at giau o dhi giaet, e no faet a si ndhe fidare Sinònimos e contràrios alevosu, ifidau, traitore, trebiali Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sournois, faux Ingresu treacherous Ispagnolu de poco fiar Italianu infido Tedescu treulos.

trobeàrzu , agt Definitzione persona mala chi no faet a si ndhe fidare Sinònimos e contràrios trebiali Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu celui qui porte atteinte (à) Ingresu tempting, tempter Ispagnolu persona mala, de poco fiar Italianu insidiatóre Tedescu Nachsteller.

«« Torra a chircare