Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

afassú, afassúa , avb Definitzione a s'a. = a coredhu, ghetau apari, totu a méschiu chentza órdine perunu, a passiu, afaiu, a su chi unu at in gana Tradutziones Frantzesu pêle-mêle en vrac Ingresu upside down Ispagnolu en desorden Italianu catafàscio Tedescu durcheinander.

atrepógliu , nm: atropégliu, atropéliu, atropellu, atropílgiu, atropíliu, atropógliu, atrupégliu, atrupélliu, atrupellu, atrupógliu, trepógliu Definitzione genia de faghevaghe, de andhata a fuidura a dónnia parte, de iscuncordamentu; immarritzone mannu, múngia, matana; fintzes cosa betada apare, chi no si cumprendhet, coment'e un’intzertu Sinònimos e contràrios abbatúliu, abbolotu, arrevolotu, carralzu, sciumbullu, trambullu, tregollu / apinioni, matana, pessamentu / ingànniu Maneras de nàrrere csn: pigaisí atrupellu = leàresi pessamentu; fai is cosas cun atropégliu = a s'irfuirfui, impresse meda, a s'airada; andai cun atropégliu = andhare o caminare a pelea; atropégliu de genti = zente meda, a muntones, aira Frases cudhu cane fit mintendhe s'atropógliu in sa bama ◊ su tzanfarajolu est mintendhe s'atropógliu in piata, a boghes bendhindhe tramatas ◊ apustis de s'atropéliu de su cambiamentu de domu s'intendiat mellus 2. canta matana… totu custu atropógliu bos bochit! ◊ s'ómine, fiudu, fuit istracu de s'atrupellu de èssere babbu e mama de tres pitzinnos ◊ atropégliu mannu, ma vida carestiosa e làngia! ◊ in s'atropíliu de cust'esisténtzia no bandu che cadrogu a manu in muru! (D.Erriu) 3. it'est cust'atropógliu, chi su babbu de unu dannu ndhe faghet duos, sa mama faghet a sa bighina su chi no li at a fàghere piús e chi frade tou ndhe bochit cantu ndhe agatat?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pagaille Ingresu disorder Ispagnolu desorden, atropello Italianu scompíglio Tedescu Verwirrung.

busúliu , nm Sinònimos e contràrios abbolotu, móricu Frases addaghi bido tzertas vizilias si mi ponet su sàmbene in busúliu Tradutziones Frantzesu désordre Ingresu stirring, mess Ispagnolu desorden Italianu rimescolìo, disórdine Tedescu Verwirrung.

dissàntanu , nm Definitzione burdellu mannu, cosa totuganta betada apare Sinònimos e contràrios abbatúliu, abbolotu, abbulizu, abbuluzu, arrevolotu, atrepógliu, bubutu, carralzu, solovru, susujosso, tregollu Frases su murrunzu, sas boghes e su dissàntanu s'intendhiant in totu sa carrera Tradutziones Frantzesu bouleversement, désordre Ingresu confusion Ispagnolu desorden Italianu soqquadro Tedescu Durcheinander.

forroxaméntu , nm Definitzione su forrogare, su pònnere totu a tréulu Sinònimos e contràrios aterru, corrovu, farrogu, forrogadura, isforrogu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bouleversement Ingresu upsetting Ispagnolu trastorno, desorden Italianu sconvolgiménto Tedescu Erschütterung.

iscótu , nm Definitzione su iscotare, su iscotzai, su pònnere tréulu Sinònimos e contràrios algadaria, disórdine, impródhiu, iscóticu, isórdulu, trobodhu Maneras de nàrrere csn: èssere o restare a pedra de i. (pedra chi no tenet sétiu, no setzit bene fendi muru) = a intzegu, dendhe istrobbu, faghindhe male, nadu fintza de chie ponet cuvusione in d-una cumpanzia; bogare iscotos = bogai frocus, mendheas Frases nademilu inue at missu iscotu, chighílliu, chimentu! ◊ sos malos abbarrant a pedra de iscotu e sos bonos si che morint…◊ custu cadhu est boghendhe iscotos! Tradutziones Frantzesu désordre Ingresu disorder Ispagnolu desorden Italianu disórdine Tedescu Durcheinander.

isórdulu , nm Definitzione su isordulare, betare apare, pònnere totu a s'afaiu, su èssere o istare totu s'afaiu de is cosas Sinònimos e contràrios algadaria, disórdine, impródhiu, maciamurru, milciamuredhu, trobodhu | ctr. cunseltu, remonimentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu désordre Ingresu disorder Ispagnolu desorden Italianu disórdine Tedescu Unordnung.

sciumbúllu , nm: sumbúgiu, sumbullu, sumbuzu, sumuzu Definitzione movimentu e moida, istragatzu chi si faet movendho o murigandho cosa, camminandho, movimentu e moida a s’afaiu; fintzes movimentu de gente meda contras o po calecuna chistione Sinònimos e contràrios abbatúliu, abbolotu, atrepógliu, iscumbullu, ispabúliu, sculumerdu, stragambullu, subuzu, trambullu, tregollu, trepollu, trobbuscàmene / trummentu Maneras de nàrrere csn: su s. de s'àcua = moida de abba currindhe, chi ruet a istràmpidu de artu; sumbullu de sa brenti = sos tzocos chi faghet in bentre; ponni sumbullu = pònnere abbolotu; sumbúgiu de istògomo = gana mala, buluzu Frases intendu sumbullu in foras: depint èssi torrendu! ◊ intrendi a domu at inténdiu sumbullu de pratus e boxis avolotadas ◊ a dónnia sumbullu chi intendit si girat luegu a castiai a coa ◊ sumuzu surdu sas orrodas prenas, cussas a rajos sonant che campana (G.A.Mura) 2. me in Castedhu, Oristanis, Iglésias nanca dhoi at sumbullus e tréulus mannus: sa genti dha tenit contras a su guvernu ◊ cussos benint a domo a pònnere sumbuzu: fintzas sas padedhas mi cumpudant!◊ sumbullu de su coru e sumbullu chi dhi arretronat in conca no dhu lassat drommiri Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu émoi, émeute Ingresu confusion, riot Ispagnolu desorden, confusión, revuelta Italianu scompìglio, subbùglio, sommòssa Tedescu Verwirrung, Unordnung, Durcheinander, Aufstand.

stravúlliu, stravúllu , nm: struvúgiu, struvullu Definitzione su stravulliai, su pigare sa cosa a stravàgiu, chentza arrispetu, chentza incuru / bíviri, ispèndiri, imperai is cosas a s. = chentza rispàrmiu, perdimentendhe sa cosa, guastèndhela Sinònimos e contràrios avolotamentu, bolluzadura, buliamentu 2. totus pigànt cudha cosa a stravullu, ca fiat sentz'e pagai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu bouleversement Ingresu upsetting Ispagnolu trastorno, desorden Italianu sconvolgiménto Tedescu Erschütterung.