Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbaúnzu , nm: abbunzu Definitzione cosa fata male, improdhu, cosa chi faet disonore Sinònimos e contràrios peca 1, scioncu / abbunzadura, aciorodhu, coredhu, impaputzu, impiastru, inciapudhu, indróvigu, irraminzu, massipu, mistréllia 2. s'abbaunzu de un'àteru no si lu garrigaiat unu giòvanu de sa bidha ◊ su furisteri o malevadadu chi si garrigaiat s'abbaunzu passaiat de cobertore, corrudu e giutu a befe Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu scandale, saleté Ingresu indecent, indecency Ispagnolu vergüenza, grosería Italianu scóncio, sconcézza, porcherìa Tedescu Pfuscherei, Anstößigkeit, Schweinerei.

brutèsa , nf: burtesa Definitzione àliga (e fintzes ladamíngiu, merda), su èssere brutos, orrughedhu de cosa chi che intrat in s'ogu, o fintzes su male chi si faet Sinònimos e contràrios brutia, brutore, brutura / malesa | ctr. limpidore, netesa / bonesa Maneras de nàrrere csn: b. de origa = zenia de grassu chi faghent sas ràndhulas de s'origra; b. de topi, de conillus, de brebei, de lèpuri, de bòi = ledàmine, cascasina Frases seu cadhotzu: no dha bis cantu brutesa dhoi portu in peis cun su pruini de sa bia? ◊ sa brutesa de is animalis dha ponint po fai ladàmini 2. una burtesa in s'ogu portu 3. nemmancu sa calchina de Siniscola ti bastat a pulire sa brutesa, ca sempre giogulana pro profitu cantos ndh'as connotu ndh'as traitu (M.Sanna)◊ totu su chi amus fatu in pitzinnia nos paret oro de prima calidade e no brutesa de mala zenia! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ordure, saleté Ingresu filth Ispagnolu suciedad Italianu lordume Tedescu Schmutz.

brutòre, brutòri , nm Definitzione totugantu su chi, a meda, faet bruta una cosa, unu logu o a unu Sinònimos e contràrios afatitu, brutesa, brutia, bruturia, cadhossímini, cadranza, crisore, incràstiu, lorra, ludrinzu, muga, musucu, sudre, trojéntzia | ctr. limpidore Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu saleté dégoûtante Ingresu filthiness Ispagnolu suciedad Italianu luridézza, sporcìzia Tedescu Schmutzigkeit.

incràstiu , nm Definitzione cosa bruta, chi imbrutat Sinònimos e contràrios afatitu, brutesa, cadhossímini, cadranza, lorra, muga, sudre Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu saleté Ingresu dirt Ispagnolu suciedad Italianu sporcìzia Tedescu Schmutzigkeit.

mistréllia , nf Definitzione cosa artefata pagu de bonu, chi faet fintzes male a dha papare Sinònimos e contràrios abbaunzu, impiastru, improdhu Frases ellus is mistréllias chi ant bogau a pillu immoi?! po cussu est chi funt totus a puntas a brenti! Tradutziones Frantzesu saleté, saloperie Ingresu dirt, rubbish Ispagnolu chapucería Italianu impiastro, porcherìa Tedescu Hudelei, Mischmasch.

múga , nf, nm: mughe Definitzione dhu narant po cosas diferentes, ma pruschetotu po su brutore bastat chi siat; a logos fintzes su fundhurúgiu de s'ógiu, de su cafè Sinònimos e contràrios atiza, cadassa, crosta, pagiagoda, solla, tizola / brutore, cadhossímini, cadràngia, crisore, lorinia, lorra, ludrinzu, sudre, trojéntzia / cidhica / mucra | ctr. limpiesa Frases su linu si poniat a modhe in s'abba a manera de s'isòlvere sa muga chi aunit sas partes linnosas a sas tramas de tessonzu (G.Addis) Tradutziones Frantzesu saleté, malpropreté Ingresu dirt Ispagnolu suciedad, mugre Italianu sporcìzia Tedescu Schmutzigkeit, Schmutz.

mughédhu 1 , nm Definitzione sodri, brutore, bestimentu brutu Sinònimos e contràrios cadhossímini, incràstiu, muga | ctr. limpidore, netesa Frases gighet bestes cun su mughedhu a segare a fitas ◊ bogadiche cussu mughedhu e pònedi sa robba neta! ◊ custu istaiat in mesu de su mughedhu ◊ como s'abba est totue prena de mughedhu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu saleté Ingresu filth Ispagnolu suciedad Italianu sporcìzia Tedescu Schmutzigkeit, Schmutz.

mugósu , agt, nm Definitzione chi o chie istat sèmpere totu brutu, prenu de muga Sinònimos e contràrios butzinosu, cadhàniu, cadhóciu, cadrangiosu, lortzorosu, lurtinosu, massautu, pingosu, sodrigosu Frases mugosu, bogadichela cussa camisa bruta! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu d'une saleté dégoûtante, crasseux, sale (fig.), sordide Ingresu dirty (person) Ispagnolu sucio, mugriento Italianu sózzo Tedescu schmutzig, schmutziger Mensch.

musínzu , nm Definitzione brutore bastat chi siat, ma mescamente sa cosa abbruxada chi abbarrat in is padedhas a parte de fora, sa crosta de is carradas puru Sinònimos e contràrios afatitu, brutore, cadhossímini, cadràngia, crisore, incràstiu, lorra, muga, musucu, sodri Frases leit sa urva e comintzat a la trazare in terra lassendhe istiga de sàmbene e musinzu Tradutziones Frantzesu saleté, malpropreté Ingresu dirt Ispagnolu suciedad Italianu sporcìzia, sudiciume, luridume Tedescu Schmutz, Verkrustung.

píngu , nm Definitzione ógiu, grassu; su èssere grassos, fintzes su brutore grassu de sa pedhe sudada, chentza samunare, su fragu malu chi dhi essit / p. de usciadinu = fragu de abbruschiadura; acoglire su p. = tènnereche o piscare s'ozu, su grassu Sinònimos e contràrios cadràngia, caldíngiu, muga Ètimu ttrs, crsn. Tradutziones Frantzesu saleté, puanteur Ingresu filth Ispagnolu mugre Italianu sudiciume, lézzo Tedescu Schmutz, Gestank.

sodrímini , nm: sordímini Sinònimos e contràrios brutore, cadhossímini, cadràngia, muga, sarrone, sodri Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu saleté Ingresu dirt Ispagnolu suciedad, mugre Italianu sudiciume Tedescu Schmutz.

súdre , nm Sinònimos e contràrios brutore, cadhossímini, cadràngia, lorra, muga, sodri Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu saleté Ingresu filth Ispagnolu suciedad, mugre Italianu sudiciume Tedescu Schmutz.

tartàdhu , nm: tratadhu Definitzione muga meda, brutore a pígiu, a crosta Sinònimos e contràrios brutore, cadràngia, cadhossímini, caldíngiu, muga, sudre Frases bae chi ti nche irménticant sos achicos de mama… as a issire prenu de tratadhu si cojubas chin cussa! ◊ su fracu de sa feche si misturabbat chin su fracu de su tratadhu ◊ sa franella no si cumprendhiat de ite colore fit de su tratadhu chi zuchiat Ètimu ltn. tartarum Tradutziones Frantzesu saleté Ingresu filth Ispagnolu suciedad, mugre Italianu sudiciume Tedescu Schmutz.

tetulía , nf: titulia Definitzione brutore, brutesa, ma nau mescamente po cosas e atziones malas, fintzes cosighedha de nudha, de pagu contu: in cobertantza, gente mala, nau a disprétziu Sinònimos e contràrios brutore, cadhossímini, cadràngia, lorra, muga / ignagnaria Frases in mesu de sa brutura o tetulia che pones a crochire sa utina…◊ su chi bos batint a dommo sunt titulias de che fulliare! ◊ tue ses unu muntonarju de titulia! ◊ cussu no fachet titulias che custa, a bochire ◊ aiat comintzau a fàchere titulias mannas garrigàndhesi paritzas pedhes ◊ incurdiolaos de su bíssiu, fachent calesisiat titulia ◊ custos pitzinnos mànicant titulias ◊ no so eo chi ti ndhe ceno sa vidha chi faches titulias! ◊ cussu est un'ómine puliu: de titulias no ndhe li àrtziat a conca! (G.Chironi)◊ tantu po lu cuntentare li at comporau una tetulia Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu saleté Ingresu dirt, dirty trick Ispagnolu porquería Italianu porcherìa Tedescu Schweinerei.