Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acresuràe, acresurài, acresuràre , vrb Definitzione serrare a cresura, isserrare Sinònimos e contràrios acrisionai / acorrae 1, inserrai Frases tancaus de bentu apu a cuncordai, tancaus de bentu acresuraus de amori! ◊ ant acresurau sos àidos 2. cambiamentos de umore e tristuras l'abbandhaint dae sa zente, acresuràndhela in d-unu mundhu suu Terminologia iscientìfica srr Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu clore de haies Ingresu to fence (in) Ispagnolu rodear con setos Italianu assiepare Tedescu mit Feigenkakteen (meist), Büschen u.s.w. umzäunen.

arrodeàre , vrb: arrodiai, arrodiare, orrodeare, rodiai Definitzione andhare a rodeu, a s’inghíria inghíria comente faet s’istore in s'ària, andhare in giru de innòi e de inní, istare a rodeu, su si pònnere a inghíriu de ccn., istare a su gira gira acanta a calecuna cosa abbaidandho po che dha furare o fintzes po fàere dannu; fintzes pònnere cosa coment’e fascadura po aguantare / andhare arródia arródia = bagamundai, abarrai andendi totu a ingíriu Sinònimos e contràrios arrodare 1, arrogliai, inghirare Frases si li fint arrodiados in giru curiosos de ischire ◊ sa zente est acudida e si est arrodeada in sa piata ◊ si che sunt mortos sos chi fint arrodeandhe contra a sa vida tua (N.Rubanu)◊ is carrogas funt arrodiendi in su celu ◊ is merxanis arrodiànt in circa de coberai su mandiari ◊ sa Terra arródiat a ingíriu de su Sobi 2. candho at fatu sos chent'annos sa zente fit arrodiada a isse ◊ sos abbilastros sunt arrodiados a su mortorzu 3. in cussa carrada, bècia e mali arrodiada, de binu no ndi abarrat! Ètimu spn. rodear Tradutziones Frantzesu circonvenir, faire le tour Ingresu to get round, to siege Ispagnolu rodear Italianu circuire, girare attórno, assediare Tedescu umlaufen, belagern.

inchilciàre , vrb: inchircare 1, inchirciare, inchisciare, incricare 2 Definitzione pònnere o istrínghere in cricos, is cricos; in cobertantza, pigare fele, tzacu, arrennegu; nau de s'aera, chi si annuat a meda, totu pínniga a dónnia bandha Sinònimos e contràrios arrennegai, artziaresiche / annuai 1 2. daghi at basi ascultadu, comente a s'inchilciare l'at a usu, che canna si est pesadu de archivusu (Limbudu) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cercler Ingresu to hoop, to get angry, to become overcast Ispagnolu rodear, ceñir, cercar, enfadarse, nublarse Italianu cerchiare, incerchiare Tedescu bereifen.

inchínghere , vrb Definitzione coment'e pigare a chintzu cun is bratzos, pònnere a inghíriu / pps. inchintu Sinònimos e contràrios achintorzare, aggrapiare, atrotzigonare, chígnere Frases so inchintu de cadenas ◊ cust'àrbure no l'inchinghent duos ómines Ètimu ltn. incingere Tradutziones Frantzesu entourer, ceindre, embrasser Ingresu to embrace Ispagnolu rodear, ceñir Italianu cìngere, avvòlgere, avvinghiare Tedescu umfassen, umarmen.

incordonài, incordonàre , vrb Definitzione fàere coment'e unu cordone (prus che àteru de gente, militares) totu a inghíriu de calecuna cosa, o de gente o logu, po difesa, arrestare, cassare, compidare Sinònimos e contràrios acordonare, acoronai / incortigliai, inghirare Frases su fogu fuidu, si bi at zente a l'incordonare, za si subbacat ◊ l'ant incordonadu in medas e tentu l'ant, su malafatore ◊ sos carbineris aiant incordonadu una domo e che aiant bogadu duos zòvanos cun sos ferros Tradutziones Frantzesu encercler Ingresu to surround Ispagnolu rodear, cercar Italianu accerchiare, intorniare Tedescu einkreisen.

incortigliài, incortilài, incortillàe, intortillài, incortillàre , vrb Definitzione isserrare in cortile, in corrale, pigare totu a inghíriu a unu o a calecuna cosa po dha cassare Sinònimos e contràrios acordonare, acoronai, acorrae 1, acorralai, imbachilare, incordonare, incortae, incortiri, inghirare | ctr. iscapare Frases candu funt dromius dhus incortillant e dhus faint iscraus ◊ cun una pedhi de bòi segada a corrias arrinnescint a incortillai totu unu cúcuru ◊ si t'incortillu cun is canis mius t'imbucat su frius!◊ sos carabbineris dhos ant incortillaos a bis pònnere sos ferros 2. is angionis funt incortilaus e no podint fui ◊ no nc'est nisciunus in pratza: funt totus incortillaus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu entourer Ingresu to surround Ispagnolu cercar, rodear Italianu accerchiare Tedescu einkreisen.

inghiràre , vrb: inghiriare, ingiriai, irghiriare Definitzione pònnere in mesu una cosa o a unu (fintzes po dhu cassare, po dhu bínchere de ccn. manera) o istare a inghíriu, passare a inghíriu; fàere su giru, passare de un'àtera parte po lòmpere a unu tretu, a unu logu; abbarrare andhandho e torrandho, in giru, po bíere, o fintzes perdendho tempus Sinònimos e contràrios acircai, afurriare, arrodeare, incircai, mobietai, vorriare, zirare / aggrucare, atraessare, inghiriotare Frases falat sa néula de sa sorte inghirandhe sas élighes ◊ sa tràbila de s'impinnu l'at fata inghiriare a intundhu de sa créjia ◊ burrincu est abbituau a ingiriai in sa mola ◊ si ant inghiradu a nois in mesu ◊ sa famíllia s'inghiriabat su focu ◊ los at inghiriados su fogu, azummai che los aiat brusiados in mesu ◊ si l'ant inghiriadu fintzas chi che l'ant cumbintu ◊ fit fachendhe carchi zestru chin sas manos irghiriandhe a fúrriu de su fochile ◊ sos carabbineris l'ant inghiriadu e tentu ◊ soe afrebbada: mi depet èssere inghiriandhe s'ifruéntzia!◊ a s'impudhile nos fit inghiriandhe su sonnu 2. bae e inghíria ca inoghe no faghet a colare! ◊ sa carrela fit irfossada, no faghiat a colare e semus inghiriados de s'àtera bandha 3. in su monte ant cumintzau a inghiriare pro godire s'àghera frisca ◊ a su síndhigu li ant fatu inghiriare totu s'iscola noa ◊ su logu inghiriadilu totu a bídere si est bonu d'erba! ◊ ite ses inghiriendhe ancora inoghe e no andhas a su cumandhu?! ◊ bi lis namus e mutu: abbite istamus inghiriendhe?! 4. gei ndi at a portai de àngius ingiriaus, cussu, candu at a morri!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu entourer, faire le tour Ingresu to surround, to trick, to do one's rounds, to search Ispagnolu rodear Italianu circondare, attorniare, contornare, circüire, fare il giro, perlustrare Tedescu umgeben, umringen, umgarnen, umlaufen, absuchen.

intundhàre, intundhiàre , vrb: intunnare, intunniare Definitzione andhare, istare o abbarrare a inghíriu de unu o de ccn cosa; fàere o segare a tundhu Sinònimos e contràrios inghirare / atundai Frases sa paura si tramutat in terrore adhinco mi abbitzo chi cussas istranas pessones chircant de m'intunnare ◊ su fàmine, si ti s'intunnat, ti fachet zocos malos! ◊ est intundhau de nepodes ◊ sa mandra fit intunniata de canes presos e isortos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu entourer Ingresu to encircle Ispagnolu rodear Italianu circondare Tedescu umgeben, umringen.

rodiài, rodiàre , vrb: arrodeare*, orrodeare Definitzione istare a rodeu a inghíriu de calecuna cosa, istare a su gira gira acanta a calecuna cosa abbaidandho apedhiaos a che dh'arregòllere, andhare a inghíriu de calecuna cosa Sinònimos e contràrios arrodare 1, arrogliai, inghirare Frases chei s'astore in s'aera tue ródias intro de sas tancas ◊ como totu mi timent chei sa runza e si mi bient che ródiant adhane! ◊ ue cuàt sas licantzadorias rodiao solvèndhemi in salias! Tradutziones Frantzesu graviter autour, tourner Ingresu to orbit, to rotate Ispagnolu rodear Italianu orbitare, ruotare Tedescu kreisen.