acambitài , vrb Definitzione andhare a passu istirau, lestru, camminare impresse Sinònimos e contràrios iscambaritare, iscoscitare, scambitai Frases acambita ca ti acambitu fiat arribbau a Gonnoscodina ◊ setzint a gropas e acambitant, allirgus che pasca ◊ si poniant a lestu un'isciallu acapiau in conca e fuiant acambitendi conca a sa crésia ◊ tui ti nci essis e acambitas: si no, ti tocu de puntada de pei! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gigoter Ingresu to kick about Ispagnolu zanquear, andar deprisa Italianu sgambettare Tedescu ausschreiten, trippeln.

aciapitài , vrb: ciapitai Definitzione fàere is passighedhos de su ballu Sinònimos e contràrios atzopitai, istripitare, sciampitai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sautiller Ingresu to hop about Ispagnolu hacer los pasos del baile sardo Italianu salterellare Tedescu Tanzschritte, sprünge machen.

addegadiàre , vrb Definitzione fàere a tegadia, fodhe de sa pruna ortitza, chi no ammadurat s'ossu e abbarrat coment'e una tega, buida in mesu, modhe, e apustis si sicat deunudotu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu rabougrir Ingresu to grow badly (said about fruit or plants) Ispagnolu zocatearse, apestarse Italianu imbozzacchire Tedescu einschrumpfen.

afaltài, afaltàre , vrb: afartai, faltai Definitzione fàere farta, no fàere sa cosa; su si sapire in crupa, leare s'asséliu a sa cusciéntzia Sinònimos e contràrios ammancai 2. mi afartant is notis abbilladas e po medas poitas no agatu resposta Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se sentir coupable Ingresu to feel guilty about stg Ispagnolu faltar, tener la conciencia sucia Italianu sentirsi in cólpa, in fallo Tedescu sich schuldig fühlen.

apompài, apompàre , vrb Definitzione fàere braga, su si pentzare bellos meda o àteru deasi Sinònimos e contràrios bragai, impazosire, impompare, impomponare, sisirinare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se pavaner Ingresu to strut about Ispagnolu pavonearse Italianu pavoneggiarsi Tedescu sich brüsten.

barantèna , nf: barantina, corantina Definitzione su tanti de baranta, bàtoro deghinas; unos o unas baranta, unu tanti a fúrriu de baranta Frases finas a una barantina de annos como sos corros de murone si aciapaiant ◊ su maistu fut un'ómine de una barantina de annos Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu quarantaine Ingresu about forty Ispagnolu cuarentena Italianu quarantina Tedescu etwa vierzig.

bindhichína , nf: bindhighina, binnichina, cuindigina Definitzione unos (o unas) bíndhighi, unu tanti de cosa in s'oru de bíndhighi, fintzes tempus de bíndhighi dies Sinònimos e contràrios bindhigada Frases est torradu a domo cun sa paga de sa bindhighina Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu quinzaine Ingresu about fifteen Ispagnolu quincena Italianu quindicina Tedescu fünfzehn, etwa fünfzehn.

bintèna , nf: bintina, vintina Definitzione su tanti de binti, duas deghinas; unos o unas binti, unu tanti a fúrriu de binti Frases in su tzilleri dhue at mesighedhas de linna e una bintena tra cadiras e iscannos ◊ in s'àula dhoi iat una bintena de bancus ◊ da una bintina de annos a como in Sardinza est náschiu e créschiu unu movimentu chi punnat a torrare a nobu s'identidade nassionale (M.Pittau) Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu vingtaine Ingresu about twenty Ispagnolu veintena Italianu ventina Tedescu zwanzig, etwa zwanzig.

bolidàre , vrb: bolitare Definitzione su andhere a bólidos Sinònimos e contràrios bolai, bolatzai, boliare, bolizare Frases unu tilipedhe bolidendhe in s'aposentu trímulat in chirca de sa essida ◊ ue ses tue su coro meu imbreagu est bolidendhe che calandra cantendhe (S.Baldino)◊ su petorriruju est bolitanne de un'àlbure a una mola Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu voltiger, voleter, flotter Ingresu to fly about Ispagnolu revolotear Italianu svolazzare Tedescu flattern.

brinchetàre , vrb: brinchidai, brinchidare, brinchietare, brinchitare Definitzione andhare o istare a brinchidedhos, brincare Sinònimos e contràrios brincae, brinchillai, cadraminciare, sciampitai, subesciare Frases sa pudha passat in carrela brinchitendhe ◊ is angionis funt brinchidendi ◊ custu béciu brínchidat che unu pibitziri ◊ cudhu brínchidat che unu cerbu ◊ càndhero dhi ant giau cussos giogos, su piciochedhu si est postu a brinchidare ◊ candho fustis piciochedhos de deghe o dóighi annos andhaiaus a brinchidare in is muredhos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu sautiller Ingresu to hop about Ispagnolu brincar Italianu salterellare Tedescu hüpfen.

càda 1 , prep: cara 1 Definitzione cun sa prep. simple a, de, si ponet po inditare sa leada = cara, faci a…; po inditare unu tantu chentza pertzisione Sinònimos e contràrios abbia, allada Maneras de nàrrere csn: fiant cad'e centu = fint unos chentu; de cara…(+vrb) = apustis de…, apustis chi… Frases de un'arroca manna ororu de mari su mumusu iat pigau a bolai cad'e su soli ◊ Gesús de pressi s'est incamminau cad'e Cafàrnau ◊ andaus a cad'a Uras! ◊ s'àcua fait sa fuida cad'e mari ◊ labai, si bit unu cuadhu de cad'e bidha arribbendi! 2. de cara si seus separaus est sutzédiu custu fatu Tradutziones Frantzesu vers, environ Ingresu about Ispagnolu hacia Italianu vèrso, circa Tedescu gegen, ungefähr.

diciàre , vrb Definitzione contare o nàrrere cosas alligras, fàere essias de erríere, nàrrere brullas Sinònimos e contràrios botai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plaisanter Ingresu to joke about Ispagnolu bromear Italianu motteggiare Tedescu scherzen, spaßen.

ilfaltàdu, ilfartàdu , agt: infaltadu, infartadu, irfartadu, isfaltadu, isfartadu Definitzione nau de unu, chi po comente foedhat o càstiat ananti de gente (coment’e provandho bregúngia) si biet chi si connoschet in crupa, in farta, si ndhe agatat male ca si connoschet de àere fatu calecuna cosa chi no andhat bene Sinònimos e contràrios afaltadu, faltosu, ifastadu, frajau / cdh. infaltatu Frases sos birgonzosos puru fint abbaidendhe sas pitzocas, mancari isfaltados ◊ l'aciapesi isfartada: li do una mirada si fit sintzera pro fàghere sa proa ◊ fut faedhendhe male de isse e comente si l'at bidu indainanti est abbarradu isfaltadu ◊ bessias a chircare ispiga, isfaltada timendhe sos meres ◊ no ischis mancu ite nàrrere ca ses isfartadu ◊ sos mannos fint isfartados ca aiant postu su minore in perígulu ◊ a s'ómine isfartadu sutzedit su chi timet 2. sa pitzinna turpa connoschiat totu, ma foras dae s'ambiente sou si agatait ilfaltada (Z.A.Cappai) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu fautif, qui se sent en faute Ingresu to feel at fault or guilty about something Ispagnolu que se siente culpable Italianu che si sente in difètto, in cólpa Tedescu wer sich schuldig fühlt.

impomponàre , vrb rfl Sinònimos e contràrios apompai, impaonare 1, impompare, impomporredhare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se pavaner Ingresu to strut about Ispagnolu pavonearse Italianu invanirsi, pavoneggiarsi Tedescu eitel werden.

nobantína , nf Definitzione unu tanti a giru de noranta, ccn. de prus, ccn. de mancu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu à peu près quatre-vingt-dix Ingresu about ninety Ispagnolu unos noventa Italianu novantina Tedescu etwa neunzig.

rodài , vrb: arrodare 1, rodare 1, rodeare Definitzione girare che orroda, istare o andhare a inghíriu de calecuna cosa, a rodeu Sinònimos e contràrios arrogliai, inghirare Frases rodendhe s'ojada totu intundhu abbratzo de su criadu sos ispantos ◊ s'istella est rodeandhe a un'istedhu, paret chi che lu cheret ingullire 2. chie est rodeadu de giustíssia no balet chi apat coro e ne malíssia! ◊ est rodeadu de butzinos e de zente mala Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tourner autour Ingresu to turn, to stroll about Ispagnolu rodar Italianu girare, stare attórno Tedescu drehen.

scambitài , vrb Definitzione nau mescamente de pipios, mòvere is cambas, istare a su move move cun is cambas Sinònimos e contràrios acambitai, iscambaritare, sciampitai Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu gigoter Ingresu to kick about Ispagnolu patalear Italianu sgambettare Tedescu strampeln.

sciorroncinài, sciorronciuài , vrb: sciurrunciài Definitzione su forrogare e ispartzinare chi faent is pudhas cricandho cosa de bicare, andhare cricandho, tocandho; passare o andhare friga friga Sinònimos e contràrios iforrogare, isforronciare, isterronciare, scarrovai, scorrovonai / scrabutzinai Frases is pudhas sciorrónciuant sa cosa ammuntonada ◊ sciorrónciua sciorrónciua, sa pudha at aghetau unu sodhixedhu in su lodami ◊ is perdixis bandant a sa stua a sciurrunciai ◊ unu caboni nci essit e sciurrúncia sciurrúncia arribbat acanta de unu boscu 3. me in bidha sa piciocalla sciorrónciuat a totu dí me is arrugas. Tradutziones Frantzesu fouiller, gratter le sol, se frotter Ingresu to scratch about, to rub oneself Ispagnolu hurgar, frotar Italianu razzolare, strusciarsi Tedescu scharren, sich streifen.

sessantína , nf Definitzione unu tanti a giru de sessanta, pagu de prus, pagu de mancu Frases est unu tretu de una sessantina de passus Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu soixantaine Ingresu about sixty Ispagnolu unos sesenta Italianu sessantina Tedescu ungefähr sechzig.

sisirinàre , vrb rfl Definitzione fàere che a su sísini, chi si giaet a bíere po sa bellesa po magnosidade Sinònimos e contràrios impompare, ispazariare Frases su púlighe si tricat, si sisirinat che persone abberu abbituada a sa tzivilidade ◊ su paone est allegru, at sos ojos lútzigos, si sisirinat, s'impompitat, est s'animale prus pazosu ◊ candho est in mesu a zente, tota si sisirinat Tradutziones Frantzesu se pavaner Ingresu to strut about Ispagnolu pavonearse Italianu pavoneggiarsi Tedescu sich brüsten.

«« Torra a chircare