Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

caladòris , nm pl Definitzione trastighedhos chi serbint a pigare istrégiu budhiu postu in su fogu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu poignées pour saisir un objet chaud Ingresu small grips Ispagnolu agarrador Italianu presine Tedescu Topflappen.

cambizàre , vrb Definitzione annestrare, domare unu cuadhu a camminare comente bolet chie dhu cicit Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dresser un cheval Ingresu horse training Ispagnolu adiestrar el caballo Italianu addestrare il cavallo Tedescu zureiten.

candhidàre , vrb: candidai Definitzione pònnere in lista, propònnere a ccn. po dhu votare a calecuna cosa Frases si est candhidadu a cussizeri ◊ l'ant candhidadu a síndhigu ◊ currei, currei a innòi, s’intruxu est candidau: sa lista 'e su caboni sa lítera at mandau! 2. po sa morti immoi seu candidau: beni candu centenàriu in su letu mi agatas sonnigosu e fidau! (Lg.Melis) Tradutziones Frantzesu proposer un candidat aux élections Ingresu to propose s.o. as a candidate Ispagnolu candidatar, presentar como candidado Italianu candidare Tedescu als Kandidaten aufstellen.

clàmu , nm: cramu Definitzione su acusare una fura, giare sa chèscia; su tzerriare, pedire agiudu Sinònimos e contràrios chensa, denúntzia / agiutóriu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de dénoncer un vol, réclamation Ingresu complaint Ispagnolu denuncia, llamamiento Italianu denùncia di còsa rubata, reclamo Tedescu Anzeige, Beschwerde.

colàda , nf: colata Definitzione su colare, su passare; su logu inue si passat o un'iscuta de tempus, un'intrada una essia lestra a unu logu; unu tanti; una manu (de trebballu), una lómpia lestra, faendho trebballu / èssere in c. = aundi si passat o si depit passai, candu si passat, passendi Sinònimos e contràrios passera / atraessada, passada, trasida Frases a domo sua bi so intradu una colada ◊ s'ortu est in colada, a oru a caminu!, e bi so intradu nessi a compidare 2. una colada de zente irbaia bi est in totue 3. in binza bi cheret dadu una colada de tzapu, nessi pro s'erba meda Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu passage, donner un coup de… (chiffon, fer, ect.) Ingresu rub, passage, soup Ispagnolu pasaje, paso Italianu passata Tedescu Seihen.

comogòmo , avb Definitzione immoi immoi, calecunu minutu faet deasi pag'ora de no pòdere nàrrere tandho), ma fintzes própriu in custu momentu Sinònimos e contràrios antoras, issara, maitotu, paghessora, tandhodandho Frases nos namus peràulas mai nadas, nàschidas comogomo intro de su coro ◊ che est essidu comogomo: azummai faghiaizis paris isse essindhe e tue intrendhe ◊ comogomo fis rindhe e como ses pranghindhe: ello macu ses?! ◊ comogomo ses a mesudie e luego a sero! 2. l'apo connota sempre malàida, cussa fémina: comogomo at a sanare, issa!… Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu il y a un instant Ingresu just now Ispagnolu hace poco Italianu un àttimo fà, testé Tedescu jetzt gleich.

concevàre , vrb: concivare Definitzione cuncordare filedhos, filare trobedhas po ingannare a unu Sinònimos e contràrios contzebire Tradutziones Frantzesu dresser une embûche, tendre un piège Ingresu to plot Ispagnolu hacer trampas Italianu ordire insìdie Tedescu Ränke schmieden.

corroédhu , agt Definitzione corroi minore, nau de su piciochedhu chi est unu pagu malu Sinònimos e contràrios arrabbugiu, mauchedhu Tradutziones Frantzesu un peu méchant Ingresu naughty Ispagnolu malo Italianu cattivèllo Tedescu etwas unartig.

crastinadòre , agt Definitzione chi tirat agoa, a longas Sinònimos e contràrios coilongu, coizosu Tradutziones Frantzesu qui remet à un autre temps Ingresu deferred Ispagnolu rezagante Italianu procrastinatóre Tedescu wer verschiebt.

cruàncinu, cruànciu, cruàngiu, cruàntzinu, cruàntzu , agt Definitzione nau de frutuàriu, chi est pagu cotu Sinònimos e contràrios cruatzu, cruàxini, crudonzu, cruinciolu / cdh. crudànciu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu un peu vert (pas mûr) Ingresu a little harsh Ispagnolu un poco verde Italianu acerbétto Tedescu etwas unreif.

crudónzu , agt: cruonzu, cudronzu Definitzione nau de cosa posta a còere o de frutu, chi no est cotu bene Sinònimos e contràrios arbau, cruànciu, cruàxini, cruinciolu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu un peu cru, un peu vert Ingresu a little cooked (unripe) Ispagnolu un poco crudo Italianu crudetto Tedescu etwas roh.

cumbeniàre , vrb: acumbeniare* Definitzione pònnere is cumbénias, is comodidades, mescamente in sa domo Sinònimos e contràrios acumbenentziare Tradutziones Frantzesu doter un appartement de tous les conforts Ingresu to provide with comforts Ispagnolu poner comodidades en la casa Italianu provvedére del conveniènte, di comodità Tedescu für die Bequemlichkeit sorgen.

cummissariàre , vrb Definitzione pònnere unu cummissàriu a contivigiare un'amministratzione, un'aziendha, mescamente candho s'autoridade chi ndh'est mere e dha cumandhat at bistu chi no balent o no arrennescent a fàere su dovere is amministradores ordinàrios (o mancant deunudotu) Tradutziones Frantzesu nommer un commissaire Ingresu to administer through an external commissioner (a body) Ispagnolu nombrar un comisario, intervenir Italianu commissariare Tedescu unter kommissarische Verwaltung stellen.

curtzarínu , agt: curtzurinu Definitzione min. de curtzu, chi est unu pagu curtzu Sinònimos e contràrios cultighedhu, cultzitu, cursiciolu | ctr. longhitu Frases s'at postu cartzones curtzarinos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu un peu court Ingresu a little short Ispagnolu cortito Italianu un po' córto Tedescu etwas kurz.

debbilóngiu, debbilónzu , agt Definitzione debiledhu, unu pagu débbile Sinònimos e contràrios | ctr. folte Frases fit mesu surdu e zughiat sa vista puru debbilonza Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu un peu faible Ingresu pretty weak Ispagnolu un poco débil Italianu debolùccio Tedescu schwächlich.

gamedhàre , vrb: amedhare* Definitzione betare apare totu a unu duos tàgios de bestiàmene, avesare is angiones a abbarrare impare cun is àteros, is pegos noos a abbarrare in su tàgiu, a cònnoschere su pastore, ammasedare; nau de gente, fàere amedhu, avesare a istare impare cun is àteros Sinònimos e contràrios abbamare, acedhae, achedhonare, aggamai, aggrustare, ammeschiare, ingamai | ctr. iscamedhare, stagiai Frases sas balenas allatant che a sos animales chi gamedhamus Tradutziones Frantzesu socialiser, habituer un animal à vivre l'un avec l'autre Ingresu to socialize Ispagnolu acostumbrar al ganado a vivir en el rebaño, socializar Italianu abituarsi alla compagnìa, socializzare Tedescu vergesellschaften, sozialisieren.

imbotàre , vrb: impotai Definitzione pònnere in is botos sa cosa de chistire Ètimu ctl. empotar Tradutziones Frantzesu mettre dans un pot Ingresu to pot Ispagnolu envasar Italianu méttere in vaso, in baràttolo Tedescu in ein Gefäß tun.

incaparonàre, incaparronàre , vrb Definitzione betare, bestire su caparone, ammantare o bestire bene Sinònimos e contràrios acabbanai, acaparronare, acapotare, acavanai, acugudhare, ammantai, incapotai | ctr. innudare, iscuguzare Tradutziones Frantzesu envelopper dans un manteau Ingresu to cloak Ispagnolu encapar Italianu ammantellare Tedescu mit einem Mantel umhüllen.

incapotài, incapotàre , vrb: ingapotare Definitzione pònnere o bestire su capoto Sinònimos e contràrios acabbanai, acaparronare, acavanai, acugudhare, ammantai, incaparonare Tradutziones Frantzesu envelopper dans un manteau Ingresu to put an overcoat on Ispagnolu poner el abrigo Italianu incappottare Tedescu einen Mantel anziehen.

incarrutzài , vrb rfl: incurrutzai Definitzione agiummai coment'e pònnere in su carru: pònnere, imbarare a pitzu de calecuna cosa Sinònimos e contràrios acotzai, arrambare, arremai 1, asubai, imbarrigare Frases dh'at incurrutzau a su muru ◊ no abarris sempri incarrutzau a mei: bai e gioga! ◊ incurrutzat sa conca apitzus de su coscinu, ma sonnu nudha ◊ at incurrutzau sa conca asuba de su codhu de s'amigu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mettre un objet sur qqch Ingresu to lay down Ispagnolu poner encima de algo Italianu adagiare sópra Tedescu niederlegen.