Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

bàlcica , nf: bàltziga, bàrtziga, bàtziga Definitzione manera de foedhare naendho una cosa po un'àtera, cosas chi no funt, contighedhos; unu de is giogos a cartas Sinònimos e contràrios alavia, cistu, faba 1, irbàrtziga, súspiu Maneras de nàrrere csn: bàrtziga! = lampu!; cumprèndhere sa bàrtziga = cumprèndhere s'antífona, su giogu, sa chistione, a ue si cheret lòmpere (in su chistionu) Frases candho ant intesu sa bàlcica de Antiocu ant rísidu ◊ at cumpresu sa bàltziga… su sonu chi lu faghet ballare! (A.Dettori)◊ s'incontru de custos duos incomintzesit cun sa sólita ischermàglia de suspos e bàltzigas ◊ bah, compà, no mi conteis bàrtzigas! ◊ tocat a no cullonare su logu cun bàrtzigas! Ètimu itl.p bárziga Tradutziones Frantzesu facétie, plaisanterie, métaphore Ingresu witticism Ispagnolu chiste, metáfora Italianu facèzia, metàfora Tedescu Witz, Metapher.

bírba , nf Definitzione cosa chi si faet o si narat a brulla Sinònimos e contràrios befa, bufonu, ciacota, cionfra, mofa Ètimu itl. birba Tradutziones Frantzesu badinage, plaisanterie Ingresu jest Ispagnolu broma Italianu cèlia Tedescu Spaß, Scherz.

brúglia , nf: brulla, búrula Definitzione cosa chi si narat o chi si faet a ccn. po erríere, a giogu; cosa nada chentza èssere, ma po cullonare, a giogu / min. brulleta, brullita, brullighedha Sinònimos e contràrios badalocu, bischíglia, búglia, ciacota, ciasca, cistu, coglionella, tzigota / cdh. búrrula Maneras de nàrrere csn: brulla bíschida = grai, chi ofendit puru; poderai, agguantare sa b. = lassàresi fàghere sa brulla chentza si ofèndhere; leare a unu a brullas = a manera de dhu ingioghitai, de dhu fai a arriri; leare una cosa a b. = chentza bi crere, chentza li dare importu; intrai in b. = istare a sas brullas, baliare sas brullas e fàgherendhe puru; nàrrere sa veridade in brulla = brullare ma nendhe sa veridade etotu a manera chi s'àteru no si ofendhat; fàghere cosa a brulla = brullendhe, cherindhe brullare (ctr. abberu) Frases issa puru ciai est tropu chíschina, no poderat mancu una brulla! ◊ arratza de brulla chi l'at zogadu, su sonnu!…◊ cun sas brullas tuas mi ch'est colada s'ora! ◊ bae chi no est abberu, cussu, ti l'ant nadu a brulla! ◊ chini non bàliat brulla no intrit in giogu! 2. no ti la les a brulla ca est cosa grave! ◊ brullighedha, gai, chi l'ant fatu…, azummai l'aiant mortu! ◊ brulla lu cres, tue, su dannu chi ant fatu!…◊ una brulla ti fatzu e un'ogu ti ndi bogu Tradutziones Frantzesu plaisanterie Ingresu joke Ispagnolu broma Italianu schérzo Tedescu Spaß.

bufónu , nm Definitzione su bufonare; unu chi totugantos pigant a befa Sinònimos e contràrios bufonadura, befa, ciasconu, cionfra, mofa Frases nos at nadu una fàula e como narat chi fit pro bufonu! 2. prima fit unu de sos menzus, ma como est su bufonu de totu su logu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plaisanterie, badinage Ingresu jest Ispagnolu broma Italianu schérzo, cèlia Tedescu Scherz.

búglia , nf: búlia Definitzione cosa chi si narat o chi si faet a ccn. po erríere, a giogu; cosas chi narant chentza chi siant berus / min. buglita Sinònimos e contràrios badalocu, bischíglia, brúglia, ciacota, ciasca, cistu, coglionella, tzigota Maneras de nàrrere csn: búglia cana, bíschida = brulla manna, mala, giogu de martzocu, ghelea; ómine de búglia = brullanu Frases no mi at a fàghere una búglia de padre chircante, no?! ◊ su molinu betzu no fit ebbia logu de fadiga, ma de rotólliu ue pro búglia innotzente si riiat isetendhe a maghinare ◊ mai si est annuzadu pro sa búglia, isse Ètimu ctl. bulla Tradutziones Frantzesu plaisanterie, raillerie Ingresu joke Ispagnolu broma Italianu schérzo, corbellatura Tedescu Scherz.

ciacòta , nf, nm: ciacotu, giocotu, tzacota Definitzione grandhe ispàssiu, befa de erríere meda, bregúngia, cosa chi si narat o chi si faet a ccn. po erríere, po dhu ibregungire; papada manna / fàghere a unu a ciacota = pistàrelu faghíndhelu a befe, abbirgonzare Sinònimos e contràrios allera, arréula, atrecu, befa, ciasconu, cionfra, deleu, dríngula, iscàranu, iséria, mofa, siera / badalocu, bischíglia, brúglia, ciasca, cistu, inciascu, tzigota / rebbota Frases de tue si faghent ciacota ◊ oh fiza, cumportada ti ses che alivesa in vista a totu: ti esseras retirada pro no dare unu símile ciacotu! 2. custos giòvanos gighent s'ànima a tzacota e cantant solu candho sunt bufados Ètimu spn. chacota Tradutziones Frantzesu plaisanterie Ingresu joke Ispagnolu mofa Italianu bèffa, schérzo Tedescu Streich, Scherz.

ciàsca , nf, nm: ciascu, sciascu, tzascu Definitzione cosa chi si faet o si narat tanti po erríere, a giogu, o fintzes po pigare a befa, fàere a bregúngia Sinònimos e contràrios badalocu, befa, bischíglia, brúglia, ciacota, ciàschidu, ciascaria, cistu, tzigota Maneras de nàrrere csn: ite ciascu!… = arratza de divertimentu, ita spàssiu!…; (nadu de fémina) donai ciascus a unu = lassare s'ammoradu Frases no l'ant cumpresa sa ciasca: solu tue, mala pasca, ti ndhe ses riendhe arreu! ◊ giughiat a inghíriu persones afiotadas a gridos de ciascu e befe ◊ no cretais chi est ciascu su chi seu nendi! ◊ cardampuleri, giogulanu, ti cumbidat po ti contai ciascus o po cantai a mutetus 2. sa limba sighit su destinu sou a ciascu de chie l'est istropiendhe ◊ como su trenu, a ciascu de su progressu, invece de acelerare si est arressu (L.Ilieschi) Ètimu spn. chasco Tradutziones Frantzesu blague, plaisanterie Ingresu joke Ispagnolu chiste, chasco Italianu barzellétta, cèlia, battuta di spìrito Tedescu Witz, Scherz.

ciascónu , nm Definitzione su ciasconare Sinònimos e contràrios bufonadura, bufonu, ciacota, ciasca, ciaschiamentu, ciasconella, inciascu Frases totu su chi ti at nadu babbu tou l'as leadu a ciasconu: est tempus chi càmbies! ◊ est passadu su tempus aspru e duru subra de su mundhu pienu de ciasconu ◊ issos ant cumpresu su ciasconu e no ndhe tenent zelosia si ti apo nadu bellu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dérision, plaisanterie Ingresu derision Ispagnolu escarnio, mofa, broma Italianu diléggio, derisióne, schérzo Tedescu Verspottung.

coglionèlla , nf Definitzione cosa chi si narat o chi si faet a ccn. po erríere, a giogu Sinònimos e contràrios badalocu, bischíglia, brúglia, brullaria, ciacota, ciasca, cistu, tzigota / cdh. cugliunella Frases sos cumpanzos mi naraiant gai pro coglionella Tradutziones Frantzesu plaisanterie Ingresu joke Ispagnolu broma Italianu corbellatura, burla, schérzo Tedescu Spott, Scherz.

cogliónu , nm: collonu, collunu Definitzione cosa (fàula) chi si narat o chi si faet po pigare in giru, po fàere una brulla, ma fintzes ingannandho s'àteru po su malu / sa die de su collonu = prima die de abrile, candho si narant fàulas a brulla Sinònimos e contràrios coglionadura, coglionella / cdh. cugliunu / ingannia, trampa Frases ti portant a risu e coglionu ◊ no est abberu cussa cosa: ti lu tent àere nadu in collonu 2. mi l'ant fata in collonu a mi fàghere frimmare cudhu pabilu, ca nachi fit una cosa e fit un'àtera, e deo chentza ndhe cumprèndhere! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu plaisanterie, moquerie Ingresu mockery Ispagnolu broma, mofa Italianu fregatura, burla, schérzo Tedescu Betrug, Scherz.

ghelèa , nf Definitzione brulla mala, befa, giogu de martzocu; su burdellu chi si faet in logu de festa; genia de trumentu po ccn. cosa / a ghelea = in ziru Sinònimos e contràrios befa, belea, bergugna, gherda 1, isfrorígiu / carralzu / matratamentu Frases ant fatu sa ghelea de lu bèndhere a sa zustíssia, su bandhiu ◊ si, comente tzapadu ant sa manta, tzapadu aiant sa pessone mea, za mi l'aiant fata sa ghelea! (A.G.Solinas)◊ fit una ghelea chi li fint fachendhe pro illudratzare su lumen suo ◊ sas gheleas fràzicant su mundhu de malidade ◊ li apo cumbinau una ghelea chi si ndh'at a ammentare pro cantu durat! 3. Elias si l'intendhiat cun sa connada, ma custa ghelea no podiat istare sèmpere cubada Tradutziones Frantzesu plaisanterie de mauvais goût Ingresu bad joke Ispagnolu broma pesada Italianu brutto schérzo Tedescu schlechter Scherz.

trèta , nf Definitzione brulla, funtzione mala, fata chi ofendhet, dannu, unu pagu coment'e traitoria chi s'àteru no si podet ibertare Sinònimos e contràrios estremagiogu, ingànniu, trampa, trastamèngia / abborrigada Frases su santu est istrammancau po treta de cussus ◊ sa treta de s'incasada pitzigada si dh'iat una fémmia chi dhui aiat me in cussa cambarada ◊ cumandendimí a dedí e a denoti sentza de mi giai mancu unu giantésimu, própiu a imi depiat fai custa treta?! ◊ bollu connosci sa treta cuada chi ndi furat su pani a is fradis mius ◊ mischina, ge no nd'at a fai calincuna treta maba?! ◊ arratza de treta de dhi fai, tui puru, agiummai no torrat in trassa de s'atzíchidu! 2. cun totu custu chi apo tentu de fàghere no apo àpidu sa treta de essire mancu a sa gianna! Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu embûche, plaisanterie de mauvais goût Ingresu ambush, bad joke Ispagnolu treta Italianu insìdia, brutto schérzo Tedescu Hinterlist.