Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

néssiu , agt, nm Definitzione nau de ccn., chi o chie no est bonu a nudha, fatu e lassau, de pagu abbilidade Sinònimos e contràrios acinnessi, bovo, cartzellete, casticau, dissalliu, iltrudhadu, innangaradu Ètimu spn. necio Tradutziones Frantzesu de rien, incapable Ingresu unfit, incompetent Ispagnolu incapaz, inepto Italianu dappòco, inètto Tedescu untüchtig, nichtsnutzig, Nichtskönner, Stümper.

niàda 1 , nf, nm: niadu 2, nibada, nivata Definitzione su frocare, fàere nie, ma fintzes fritu meda Sinònimos e contràrios fiocada, niadura / nibera Frases est fiochendhe meda: custa essit niada de sas mannas! ◊ tra una ghidhighia e una nibada, su tempus fit colandhe ◊ morzeit sa robba de sa niada manna in cuss'altura ◊ no l'apo a ilmentrigrare mai po cantu duro s'annu de su niadu mannu! 2. inoghe che at sole, ma in cuss'umbrinu bi est sa niada! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu chute de neige Ingresu snowfall Ispagnolu nevada Italianu nevicata Tedescu Schneefall.

niedhigòre, niedhigòri , nm Definitzione negru de fumu, mascara bogada de linna ogiosa abbruxada po usu de imbarchinamentu, po giare o fàere colore niedhu po muros; fintzes marcu druchesau de pistadura Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu noir de fumée Ingresu lampblack Ispagnolu negro de humo Italianu nerofumo Tedescu Ruß.

nuèra 1 , nf Definitzione nues mannas a meda e càrrigas de abba, niedhas Sinònimos e contràrios annuadura Frases aeras pídigas e umbrosas solu traschias carrant e nueras de iscunortu (F.Piga) Tradutziones Frantzesu amas de nuages Ingresu mass of clouds Ispagnolu nubarrón Italianu nuvolàglia Tedescu Gewölk.

nuschínzu , nm Definitzione su nuscare Frases ses inoghe cun nuschinzos de late a pretèndhere una parte de sole e de luna! ◊ e cantu tempus a ti chircare in su nuschinzu de onzi fiore! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu action de flairer Ingresu smelling Ispagnolu olfateo Italianu odoraménto Tedescu Riechen.

obèschere , vrb: ovèschere Definitzione arrèschere in su gúturu, nau de sa cosa de papare chi no andhat a bia dereta e faet a tussire o chi s'ingurtit a trebballu / mi so obéschiu = m'est postu su mossu in bula, femu allupendimí Sinònimos e contràrios abèschere, ammadèschere, arrancare, arrèghere, arrèschere, iscaussire / arròsciri Frases si mi obeschet su pane de chiarju in s'obu de sa gorgobena (G.Delogu)◊ cudhu binu nche l'at ghetau a imboladura e azomai s'est obéschiu! 2. ma proite mi sichis a ingromorare, a obèschere solu a ti bíere acoconau, incolonconiu, barrosu? Tradutziones Frantzesu avaler de travers Ingresu to go the wrong way Ispagnolu atragantarse Italianu andare di travèrso (détto di cibo) Tedescu sich verschlucken, in die Falsche Kehle geraten.

óbiga, óbighe , nf, nm: ópica, ópiche, ópicu, úpigu Definitzione arretza a forma de sacu, acapiada a una pértia, po piscare trota, fata cun pigionatzos de ollastedhu de erriu (ma a logos fintzes gamu, àghimu); in cobertantza, brulla mala, fura / min. obighedhu Sinònimos e contràrios arraciallu, arretza, filau, ganghiledhu, trotiadore / ghelea, giogada Maneras de nàrrere csn: fàghere s'óbiga = nadu in suspu, fàghere una cosa in debbadas, fàghere una cosa seguramente irballada; tortu che un'óbiga = dortu a unu gantzu (nadu de ccn., chi no arrexonat e no ponet mente) Frases fint in su riu trazendhe s'óbiga prena de trota e ambidha ◊ tiu Gabini abiat pistau àndhalas de piscadore, cun arretzas a codhu, su berticale e s'ópiche 2. si cumandhas a isse già la faghes s'óbiga: mancu t'iscurtat! ◊ si ti pones a isse a sótziu già la faghes s'óbiga!…◊ bi est istada sa ruina de s'annada mala e de sas óbigas Terminologia iscientìfica ans Tradutziones Frantzesu filet de pêche en forme de sac Ingresu sack net Ispagnolu red en forma de saco Italianu réte a sacco Tedescu sackförmiges Netz.

obighédhu , nm: opighedhu, pighedhu Definitzione min de óbiga: genia de arretza pitica, intéssia craca, intrada in d-una frochidha de ferru posta in màniga Terminologia iscientìfica ans Tradutziones Frantzesu petit filet de pêche Ingresu small creel with a handle Ispagnolu red pequeña Italianu cóppo Tedescu Kescher.

ocrítu , pps, agt Definitzione de ocrire; chi est ammanniandho is ogos po isparare o frorire Sinònimos e contràrios obiu Tradutziones Frantzesu couvert de bourgeons Ingresu gemmate Ispagnolu brotado Italianu gemmato Tedescu Knospen treibend.

odhiólu , nm Definitzione sa trota candho est de naschidórgiu, ancora pitica Sinònimos e contràrios groli, seju 1, sodhiscu, trotischedha, tzurrita Terminologia iscientìfica psc Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu alevin de la truite Ingresu fry trout Ispagnolu alevín de la trucha Italianu avannòtto della tròta Tedescu junge Forelle.

oghiadòre, oghiadòri , nm Definitzione cudhu chi nanca pítzigat de ogu, ferit a ocru Sinònimos e contràrios oghiesse, ogriarzu, pedhinu, pindàciu Frases a unu chi podet fàghere male cun s'oghiada lu giamant oghiadore Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu jeteur de sort Ingresu jinx Ispagnolu gafe, cenizo Italianu iettatóre Tedescu Unglücksbringer.

oindí, oindía , avb Definitzione a dies de oe, a tempus de como Sinònimos e contràrios como, oe Frases sa bisura chi si podeus fai oindí de sa Sardigna est cussa de una terra cun d-un'ànima antiga Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu de nos jours Ingresu nowadays Ispagnolu hoy en día Italianu oggigiórno Tedescu heutzutage

ólchidu , nm, nf: órchida, órchidu, órghidu, óschidu, úlchida Definitzione prus che àteru, boghe, grida po dolore forte o dannu mannu Sinònimos e contràrios addólimu, bérchida, írchidu, tzérriu Frases fuindhe, a donzi passu una ruta e donzi ruta un'órchidu ◊ leados a istocadas, ant betadu un'óschidu e sunt mortos ◊ a s'acumpagnamentu de su mortu una giòvana fit pianghendhe a óschidos ◊ s'órchida sua tremiat sa domo, pariat chi bi aiat faladu unu lampu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu cri de douleur Ingresu howl of pain Ispagnolu grito de dolor, alarido Italianu urlo di dolóre Tedescu Schmerzenschrei.

oldíu , nm: ordidu, ordiu Definitzione su filau chi s'isterret de unu ixubru a s'àteru in su telàrgiu (tramítidu in is litzas) po fàere su tessíngiu Sinònimos e contràrios odríngiu Terminologia iscientìfica ts Tradutziones Frantzesu chaîne, ensemble des fils parallèles disposés dans le sens de la longueur d'un tissu Ingresu warp Ispagnolu urdimbre Italianu ordito Tedescu Kette, Zettel.

olibédhu , nm: oliedhu, olivedhu, ulibedhu Definitzione su frutu chi faet s'ogiastu, coment'e olia pitichedhedha, ma dhu narant fintzes a sa mata e a sa fògia de s'olia Frases si su mere l'aiat innestadu, cust'ozastru no fit istadu goi batindhe galu oliedhu! ◊ de s'oliedhu faint is ollus santus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu drupe de l'olivâtre Ingresu wild olive drupe Ispagnolu drupa Italianu drupa dell'olivastro Tedescu Steinfrucht des Oleasters

ollerícinu, ollerícitu , nm: olleurrícinu, ozuarritzi, ozuerici, ozuerízine, ozuorrízinu, ozurítziu, ozuritzu Definitzione s'ógiu chi si faet de sa cagamèngia, ma fintzes sa linna etotu Sinònimos e contràrios cagamèngia, ollarrégiu Frases po ti prugai comporadí s'olleurrícinu ◊ bufa ca ti faet bene, ca no est mancu ozuorrízinu, no! Tradutziones Frantzesu huile de ricin Ingresu castor-oil Ispagnolu aceite de ricino, carapato Italianu òlio di rícino Tedescu Rizinusöl.

orchidàre , vrb: orchitare, orghidare Definitzione abboghinare, pesare a tzérrios, a órchidos, po dolore o dannu mannu Sinònimos e contràrios abbochinare, abboigare, addolimai, berchidai, iscramorai Frases luego torraiat a orchitare comente fachent sos tzecos Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu crier de douleur Ingresu to howl with pain Ispagnolu gritar por el dolor Italianu urlare di dolóre Tedescu vor Schmerzen schreien.

pabulósu , nm Definitzione coa de margiani o limba de boe, una genia de erba Sinònimos e contràrios coilóriga Terminologia iscientìfica rba, Echium italicum Ètimu ltn. *papulosus Tradutziones Frantzesu langue de boeuf Ingresu bugloss Ispagnolu viborera Italianu viperina maggióre Tedescu blauer Natterkopf.

padhàrzu , nm: palalzu, pallàrgiu, pallarxu, pallaxu, pazàgliu, pazàrgiu, pazarju, pazarzu, pedharzu 1, pedhasu Definitzione sa domo de sa pàgia, logu inue si chistit sa pàgia, su fenu Sinònimos e contràrios ttrs. padhàgiu / covadhete Frases custa ua costoida profumat pedharzos e chintinas ◊ ti che ant frundhiu che paza intro de su pazàgliu ◊ at pienu su pedharzu de paza e de proendha pro sos boes ◊ fit lanzu che corru, totu istragiadu e avilongu pariat drommendhe in d-unu pedhasu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu meule de paille Ingresu barn Ispagnolu pajar Italianu pagliàio Tedescu Strohschober.

paltòre , nm: pastore, pastori Definitzione chie pesat e contivígiat bestiàmene; foedhandho de cristianos, preide chi tenet contu ànimas, chi atendhet a su bene de s'ànima de sa gente Sinònimos e contràrios masoneri Maneras de nàrrere csn: dare, leare bestiàmine in pastore = zenia de cuntratu: su mere ponet su bestiàmine e su pastore su pastorigonzu; pastoredha = merrisca, zenia de puzonedhu chi faghet abbitu ue bi at berbeghes Frases no ti drommas, paltore, mira chi giughes fatu su matzone! ◊ istimo cussas manos de pastore, manos de late e lana, e cussa cara ue bentos fritos e suore bi ant iscritu su prétziu de su pane (S.Corriga)◊ pro unu pastore bi cheret pacu a che abbarrare imbojau in sos tadharanos de sa zustíssia Sambenados e Provèrbios smb: Pastore Ètimu ltn. pastore(m) Tradutziones Frantzesu berger, éleveur de bestiaux Ingresu shepherd, breeder Ispagnolu pastor, ganadero Italianu pastóre, allevatóre Tedescu Hirt, Züchter.

«« Torra a chircare