àbriu 1 , agt, nm, nf: abru, alvu, àrbia, àrbiu, arbu, arvu Definizione chi est de colore biancu; sa parte bianca, sa giara, de s'ou (nau fintzes abruou)/ cun s'oju in alvu: furriau de si bíere sa parte bianca (Grolle, A s'alza e fala, 23, 27: sendhe pro dare cun suore nou sementa noa a sa terra, chi aiat già preparadu, "Santa s'ora siat!" narat, cun s'oju in alvu, in sinu sou / a tziu Pedru bido ficadu e, a ojos in alvu, "A mi podides narrer, ómine santu, ite bidides peri sos chelos?", l'apo dimandhadu) Sinonimi e contrari biancu / abriou, allúmene, àrbidu, ciara Frasi cudh'ómine fit sighindhe a piulare chentza atoare, a ogros in arbu e a buca abberta 2. is amaretus si faint cun méndula druci, unu pagu de méndula marigosa, tzúcuru e àbrius de ous bèni iscumbàtius Cognomi e Proverbi smb: Arbus Terminologia scientifica clr, mng Etimo ltn. album Traduzioni Francese albumen, blanc Inglese albumen, white Spagnolo blanco, clara Italiano bianco, albume Tedesco weiß, Eiweiß.

bàdhu 1 , iscl Definizione foedhu chi donat s'idea de una duda, de una cosa chi s'iat a bòllere ischire = chini scit…, s'incapat…, fortzis… Sinonimi e contrari abbà!, abbellabbatu, acabore, atamore, badhone, badhuveru, chinnicoi, chissae, mentecoi, mih! Frasi badhu ite pessat! ◊ badhu bidu nos at?! ◊ badhu ite si ndhe at fatu de cuss'ànima bona! ◊ badhu a chie at a tocare! ◊ badhu proite, mi so cumbintu chi carchi cosighedha l'at dassada! ◊ badhu candho bi torras a frorire, Sardigna mea! 2. a sas primas badhu chi nono, ma abbellu abbellu zente za bi ndh'at a àere Etimo srd. Traduzioni Francese qui sait…, va, aller savoir (fam) Inglese goodness knows Spagnolo quién sabe Italiano chissà Tedesco wer weiß.

biàncu , agt, nm Definizione su colore chi assumat totu is àteros colores, su colore naturale de su nie, de su late Sinonimi e contrari àbriu 1, àrbidu | ctr. niedhu Modi di dire csn: b. niu, nidu, càndhidu, che dente de cane; su b. de s'ou = sa giara de s'ou, s'arbu; su b. de s'oju = sa túnica de s'ogu, itl. còrnea; donai in su b. = inzertare; tirai a su b. = èssere unu pagu biancu; frimmare in b. = pònnere sa frimma in pabilu chi no bi at iscritu nudha, in cosas chi no ant pertzisadu / erba bianca = Diotis maritima, Filago gallica; fàere sos ogos in b. = furriai is ogus deundudotu de no si biri is pipias (e de no biri) Frasi muru biancu, pabilu biancu, carchina bianca ◊ bolit fai biri su biancu po niedhu ◊ no distinghet su biancu de su niedhu 2. de s'asciuconu fit biancu chei sa tela ◊ comenti dh'ant fertu a conca si fiat fatu biancu che su casu ◊ est biancu che nie, che late Cognomi e Proverbi smb: Biancu Terminologia scientifica clr Etimo itl. Traduzioni Francese blanc Inglese white Spagnolo blanco Italiano bianco Tedesco weiß, Weiße.

biancúmene , nm Sinonimi e contrari biancore Etimo srd. Traduzioni Francese blancheur Inglese whitish colour Spagnolo blanco Italiano biancume Tedesco Weiß.

cànu , agt Definizione in colore de chinisu, prus a cara a su biancu e fintzes biancu deunudotu Sinonimi e contrari immurrau, murru, pilialvu, pilicanu Modi di dire csn: faisí canu = incanire; mesu canu = itl. brinato; canu fioridu = canu deunudotu; figu cana = una zenia de figu prus tundha chi no longa, unu pagu ladita, de colore unu pagu murinata; mérula cana = meurra de arriu, isturru de àcua o de riu; èssere chin s'ocru canu de sa gana = morendisí de su fàmini Frasi cussu zòvanu tenet apenas baranta annos e si che est fatu canu deretu ◊ sos betzos sunt a pilu canu, candho ndhe lis abbarrat ◊ sos pensamentos ponent pilos canos 2. dachi sa die non aia mannicatu belle che nudha, fipo chin s’ocru canu de sa gana Cognomi e Proverbi smb: Cano, Canu Etimo ltn. canus Traduzioni Francese chenu Inglese hoary Spagnolo cano Italiano canuto Tedesco weiß.

irbianchíre , vrb: isbianchire, isbianchiri Definizione fàere biancu, prus biancu, prus craru, essire biancu cambiandho colore: nau de su pilu, essire canu, arbu Sinonimi e contrari ilbiadire, iscolorire / incanire Frasi sa pira, candho lompet, de birde porrale irbianchit Traduzioni Francese blanchir Inglese to become white Spagnolo blanquear Italiano imbianchire Tedesco weiß machen.

ma , cng Definizione foedhu chi s'impreat cunsiderandho impare cosas in contràriu o distintas de àteras: a bortas s'impreat prus che àteru po giare prus fortza a su chi si narat Sinonimi e contrari parò Frasi bollu ma non potzu ◊ est bellu ma costat caru ◊ paret bonu ma est malu ◊ at a èssi unu castigu, ma nosu no nci podeus fai nudha! ◊ fit iscassu de carenale, ma malintragnadu 2. mi apo fatu una drommida… ma una, mih: própiu a piaghere! ◊ de cuss'erba bi ndh'at a matas mannas, ma bellas, mih! ◊ ma ses togu, lah!…◊ ma dhu scis ca ses própiu pighendi a s'ànima?! ◊ ma macu ses, chi faghes gai?! ◊ ma bai, toca, ca no est aici! ◊ ma a ti ndhe cheres andhare?! Etimo itl. Traduzioni Francese mais Inglese but Spagnolo pero Italiano ma Tedesco aber, sondern, allerdings, doch, wer weiß (es).

ocopòre , iscl: acabore* Definizione de is bortas chi…: foedhu chi faet a cumprèndhere una possibbilidade, una cosa chi podet èssere siat chi si bògiat, s'ibertet, o si timat o àteru Sinonimi e contrari atamore, baischi!, intemore Traduzioni Francese peut-être Inglese wonder, goodness knows, perhaps Spagnolo quién sabe Italiano chissà Tedesco wer weiß.

sanzinàdu , agt Definizione chi est a ispertiadas de diferente colore Sinonimi e contrari balzu, beltigadu, perdigatzu, pertiatu Frasi pisu, orzu sanzinadu Traduzioni Francese zébré Inglese with white and black stripes Spagnolo cebrado Italiano zebrato Tedesco schwarz und weiß gestreift.

«« Cerca di nuovo