àbriu 1 , agt, nm, nf: abru, alvu, àrbia, àrbiu, arbu, arvu Definizione chi est de colore biancu; sa parte bianca, sa giara, de s'ou (nau fintzes abruou)/ cun s'oju in alvu: furriau de si bíere sa parte bianca (Grolle, A s'alza e fala, 23, 27: sendhe pro dare cun suore nou sementa noa a sa terra, chi aiat già preparadu, "Santa s'ora siat!" narat, cun s'oju in alvu, in sinu sou / a tziu Pedru bido ficadu e, a ojos in alvu, "A mi podides narrer, ómine santu, ite bidides peri sos chelos?", l'apo dimandhadu) Sinonimi e contrari biancu / abriou, allúmene, àrbidu, ciara Frasi cudh'ómine fit sighindhe a piulare chentza atoare, a ogros in arbu e a buca abberta 2. is amaretus si faint cun méndula druci, unu pagu de méndula marigosa, tzúcuru e àbrius de ous bèni iscumbàtius Cognomi e Proverbi smb: Arbus Terminologia scientifica clr, mng Etimo ltn. album Traduzioni Francese albumen, blanc Inglese albumen, white Spagnolo blanco, clara Italiano bianco, albume Tedesco weiß, Eiweiß.

alaússa , nf: araussa Definizione senabre bianca Sinonimi e contrari agaussa, armulata, giúspinu Terminologia scientifica rba, Sinapis alba, Brassica adpressa Traduzioni Francese moutarde blanche Inglese white mustard Spagnolo mostaza blanca Italiano sènape bianca o ruchettóne Tedesco weißer Senf.

àlbaru , nm: àrbaru, àrvaru Definizione genia de linna chi faet a mata manna, dereta, a còrgia bianca, pruschetotu in is errios Sinonimi e contrari abiubbiancu, cortiarvu, fustarbu, linnabru, sàbaru Terminologia scientifica mtm, Populus alba Etimo ltn. albarus Traduzioni Francese ypréau, peuplier blanc Inglese white poplar Spagnolo álamo blanco Italiano gàttice Tedesco Silberpappel.

allupaguàdhu 3 , nm Definizione genia de erba linnosa, coa de gatu o fintzes strapudhu de cani, bona po tínghere orrobba in colore grogo Sinonimi e contrari reseda Terminologia scientifica rbl, Reseda alba Traduzioni Francese réséda blanc Inglese white mignonette Spagnolo hopo de zorra Italiano resèda bianca Tedesco weisser Wau.

àrbidu , nm Definizione abru de ou Sinonimi e contrari àbriu 1, biancu Terminologia scientifica clr Etimo srd. Traduzioni Francese blanc Inglese white Spagnolo clara Italiano bianco Tedesco Eiweiß.

armulàta , nf Definizione genia de erba areste bona a papare, a bortas prantada puru Sinonimi e contrari alaussa, giúspinu Terminologia scientifica rba, rbc, Sinapis alba Etimo ltn. armoracea Traduzioni Francese moutarde blanche Inglese white mustard Spagnolo mostaza blanca Italiano sènape bianca Tedesco weißer Senf.

biàncu , agt, nm Definizione su colore chi assumat totu is àteros colores, su colore naturale de su nie, de su late Sinonimi e contrari àbriu 1, àrbidu | ctr. niedhu Modi di dire csn: b. niu, nidu, càndhidu, che dente de cane; su b. de s'ou = sa giara de s'ou, s'arbu; su b. de s'oju = sa túnica de s'ogu, itl. còrnea; donai in su b. = inzertare; tirai a su b. = èssere unu pagu biancu; frimmare in b. = pònnere sa frimma in pabilu chi no bi at iscritu nudha, in cosas chi no ant pertzisadu / erba bianca = Diotis maritima, Filago gallica; fàere sos ogos in b. = furriai is ogus deundudotu de no si biri is pipias (e de no biri) Frasi muru biancu, pabilu biancu, carchina bianca ◊ bolit fai biri su biancu po niedhu ◊ no distinghet su biancu de su niedhu 2. de s'asciuconu fit biancu chei sa tela ◊ comenti dh'ant fertu a conca si fiat fatu biancu che su casu ◊ est biancu che nie, che late Cognomi e Proverbi smb: Biancu Terminologia scientifica clr Etimo itl. Traduzioni Francese blanc Inglese white Spagnolo blanco Italiano bianco Tedesco weiß, Weiße.

capocínu , nm: capucinu 1, caputzinu Definizione una genia de anade chi tzérriant deosi ca su mascu portat sa conca agiummai totu bianca Sinonimi e contrari titillonaxu Terminologia scientifica pzn, erismatura leucocephala Etimo itl. cappuccino Traduzioni Francese érismature à tête blanche Inglese white head duck (pigeon) Spagnolo malvasía cabeciblanca Italiano gòbbo rugginóso Tedesco Ruderente.

capucínu , nm Definizione tzicu de cafei cun late Frasi prima lu bufaias cun s'upedhu su mústiu licantzu e genuinu: como ti bastat unu capucinu, late biancu cun gafè niedhu!(P.Masia) Traduzioni Francese café-crème Inglese frothy white coffee Spagnolo capuchino Italiano cappuccino Tedesco Kaffee mit etwas Milch.

carnàcia , nf: crannàcia, crannàssia, garnàcia* Definizione una calidade de àghina bianca e de binu, de is méngius binos Sinonimi e contrari varnàcia Frasi ghetadhi una tassa de crannàcia a bufai! ◊ sa crannàssia de Solarussa fait torrai su mortu a biu (G.Tuveri) Terminologia scientifica bfg Traduzioni Francese grenache Inglese white table wine Spagnolo "vernaccia" Italiano vernàccia Tedesco Vernaccia (bernsteinfarbener Wein).

frobbàdu , nm Definizione una calidade de àghina bianca, e de binu, chi assimbígiat a su nuragus Traduzioni Francese raisin "torbato" Inglese kind of white grapes Spagnolo cepa de uva blanca y el vino que da Italiano torbato Tedesco eine sardische Wein sorte (trauben).

imbianchitài , vrb Definizione giare una passada de bianchita, betare bianchita Traduzioni Francese blanchir Inglese to paint with white lead (stg) Spagnolo dar de albayalde Italiano imbiaccare Tedesco mit Bleiweiß bestreichen.

immurrài, immurràri , vrb rfl: irmurrare 1 Definizione bènnere o essire canu o murru in is pilos Sinonimi e contrari ammurrai 1, incanire, incanudai Frasi atentzione, zovanedhas, s'afródhiu chi teneis de innoghe a bosi cozuare no irmurreis a pilu! (L.Pisano)◊ portas frungiduras in faci e megas de t’immurrai Etimo srd. Traduzioni Francese devenir chenu Inglese to turn white Spagnolo encanecer Italiano incanutire Tedesco grau werden.

incanidúra , nf Definizione su si fàere canu, murru de pilos Sinonimi e contrari incanida, incaninzu Etimo srd. Traduzioni Francese blanchissement des cheveux Inglese turning white Spagnolo el encanecer Italiano incanutiménto Tedesco Ergrauen.

incaníre , vrb Definizione essire (e fintzes fàere) canu a pilos, imbeciandho Sinonimi e contrari ammurrai 1, immurrai, incanudai Frasi no ant a èssere sos oriolos pro sas annadas malas a ti fàghere incanire! ◊ si sunt incanidos sos pilos, ma su coro no est imbetzadu! ◊ cun custa morte mala m'incanis sos pilos ◊ tue, daghi de tempus ses babbai, tevias incanire a isse puru! (Piras) Etimo srd. Traduzioni Francese devenir chenu Inglese to turn white Spagnolo encanecer Italiano incanutire Tedesco grau werden.

irbianchíre , vrb: isbianchire, isbianchiri Definizione fàere biancu, prus biancu, prus craru, essire biancu cambiandho colore: nau de su pilu, essire canu, arbu Sinonimi e contrari ilbiadire, iscolorire / incanire Frasi sa pira, candho lompet, de birde porrale irbianchit Traduzioni Francese blanchir Inglese to become white Spagnolo blanquear Italiano imbianchire Tedesco weiß machen.

sàbaru , nm: sàlvaru Definizione genia de linna chi faet a mata manna, dereta, a corgiolu biancu, pruschetotu in is errios Sinonimi e contrari abiubbiancu, àlbaru*, cortiarvu, fustarbu, linnabru Frasi sa lughe alva colorit sos sàlvaros e tinghet de prata su riu Terminologia scientifica mtm, Populus alba Traduzioni Francese ypréau Inglese white poplar Spagnolo álamo blanco Italiano gàttice, piòppo Tedesco Silberpappel.

sàbixi , nm: axi, sàgili, sàighi, sàliche, sàlige, sàlighe, sàligi, sàlixi 1, sàlligi, sàxibi, sàxili Definizione genia de linna modhe e lenta de logos de abba, no tanti manna, faet pértigas bonas po intèssere, bestire istrègios, fàere pischedhas e cosas deasi / ollastedhu de arriu est sa calidade orrúbia = Salix purpurea; sàlighe pianghendhe = Salix babylonica Sinonimi e contrari sarpa, toa / cdh. sàliciu Cognomi e Proverbi smb: Sàlisci, Salixi Terminologia scientifica mt, Salix alba, S. fragilis Etimo ltn. salice(m) Traduzioni Francese saule blanc, saule fragile Inglese white willow, crack willow Spagnolo sauce Italiano sàlice bianco, fràgile Tedesco Silber Weide, Bruchweide.

sanzinàdu , agt Definizione chi est a ispertiadas de diferente colore Sinonimi e contrari balzu, beltigadu, perdigatzu, pertiatu Frasi pisu, orzu sanzinadu Traduzioni Francese zébré Inglese with white and black stripes Spagnolo cebrado Italiano zebrato Tedesco schwarz und weiß gestreift.

stramutíri , vrb Definizione cambiare colore in cara po assíchidu o àtera timoria manna de comente si arretirat su sàmbene e fintzes coment'e immadoinare, pèrdere is atuamentos Sinonimi e contrari istrementire / irgrisire, istramudire* Traduzioni Francese pâlir, assommer Inglese to turn white Spagnolo empalidecer, demudarse Italiano sbiancare, stramortire Tedesco blaß werden, in Ohnmacht fallen.

«« Cerca di nuovo